สตรีทฟู้ด เสน่ห์ริมทาง @ จาการ์ตา
เซลามัด ดาตัง ยินดีต้อนรับสู่กรุงจาการ์ตา เมืองหลวงของประเทศอินโดนีเซีย ประเทศที่ประกอบไปด้วยเกาะเล็กเกาะน้อยถึง 17,508 เกาะ
โดย...ทีมงาน โลก 360 องศา facebook : โลก 360 องศา youtube : โลก 360 องศา
เซลามัด ดาตัง ยินดีต้อนรับสู่กรุงจาการ์ตา เมืองหลวงของประเทศอินโดนีเซีย ประเทศที่ประกอบไปด้วยเกาะเล็กเกาะน้อยถึง 17,508 เกาะ แม้จะไม่ได้มีคนอาศัยอยู่ทุกเกาะ แต่จำนวนประมาณ 6,000 เกาะ ซึ่งมีชนเผ่าอาศัยอยู่กว่า 300 เผ่า ก็เป็นตัวเลขมากพอที่จะสร้างความหลากหลายทางวัฒนธรรมให้เกิดขึ้นในประเทศนี้ได้ ด้วยความหลากหลายดังกล่าว ทำให้เมืองจาการ์ตาเป็นเมืองที่มีคนหลากหลายที่สุด มาอยู่รวมกันอย่างหนาแน่น จนได้ชื่อว่าเป็นเมืองหลวงที่มีประชากรหนาแน่นที่สุดในอาเซียน ส่งผลให้วัฒนธรรมด้านอาหาร การกินอาหารของอินโดนีเซียมีชื่อเสียงและได้รับการยอมรับว่าเป็นหนึ่งในอาหารที่มีสีสันและมีความหลากหลายที่สุดในโลก
เพราะการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และสังคมของกรุงจาการ์ตานั่นเอง คือแรงดึงดูดให้ผู้คนจากเกาะเล็กเกาะน้อยที่กระจายตัวอยู่ทั่วประเทศต่างพยายามเข้ามาหาโอกาส เมืองนี้จึงเต็มไปด้วยโอกาสและการแข่งขัน คนที่มาอยู่ก็ต้องรู้จักปรับตัว กินให้ง่าย อยู่ให้ง่าย จึงจะอยู่รอดได้ หนึ่งในสิ่งที่เป็นที่พึ่งของทุกๆ คนเมื่อมาอยู่เมืองนี้ก็คือ ร้านอาหารแบบร้านข้างทาง หรือ Street food ร้านขายอาหารสำหรับทุกคน ไม่ว่าจะมาจากเกาะไหน มีเชื้อสายมาจากเผ่าใด แต่พอมาอยู่จาการ์ตา ทุกคนก็กินก็อยู่เหมือนๆ กัน จึงทำให้คนที่เดินทางมาอินโดนีเซีย จดจำและคุ้นเคยกับภาพอาหารเหล่านี้ว่านี่แหล่ะคือ อาหารอินโดนีเซีย
สำนวนภาษาอังกฤษ กล่าวไว้ว่า “You don’t need a silver folk to eat good food” หรือ “เราไม่จำเป็นต้องใช้ช้อนเงิน ในการรับประทานอาหารที่อร่อย” หมายถึงว่า การจะรับประทานให้อร่อย ต้องเปิดใจ ต้องลืมรสชาติเก่าๆ ไม่ยึดติดกับสิ่งที่เราคุ้นเคย แล้วอาหารธรรมดาๆ ที่เราไม่คุ้นเคย ก็จะอร่อยขึ้นมาได้ เคยมีการเก็บข้อมูลว่า เฉพาะในจาการ์ตาเอง มีร้านค้าข้างทางมากกว่า 5.6 หมื่นร้าน เรียกได้ว่าหากใครได้มาที่นี่ ก็คงอดใจไม่ได้ที่ต้องลองแน่นอน ว่าแล้วก็ต้องเปิดใจลอง เรินดัง สตรีทฟู้ดเมนูพิเศษที่เคยได้รับการโหวต จาก CNN ให้เป็นหนึ่งใน 50 อาหารที่อร่อยที่สุดในโลกในปี ค.ศ. 2011 เรินดัง (Rendang) ทำมาจากเนื้อวัวปรุงกับกะทิและน้ำพริก ที่ปรุงมาจาก ขิง ข่า ตะไคร้ กระเทียม หัวหอม พริก และเครื่องเทศ แล้วค่อยๆ คั่วเนื้อสัตว์ จนกะทิเหือดแห้ง ซึ่งใช้เวลานานพอสมควรกว่าจะกลายเป็นน้ำพริกข้นๆ ที่มีสีสันน่ารับประทาน
อาหารที่ได้ชื่อว่าเป็นอาหารประจำชาติของอินโดนีเซีย เรียกว่า นาซิโกเร็ง (Nasi goring) แปลว่า ข้าวผัดเป็นเมนูที่เกิดจากการพยายามแปรรูปข้าวที่เหลือในยุคที่ยังไม่มีตู้เย็นและวิธีการถนอมอาหารยังไม่หลากหลาย ของแม่บ้านชาวอินโดนีเซียด้วยการนำข้าวเหลือมาทำเป็นข้าวผัดในมื้อเช้าส่วนใหญ่ จะใส่ไข่ ผัก และเนื้อสัตว์บ้างเล็กน้อย เสร็จแล้วโรยหน้าด้วยหอมเจียวหรือข้าวเกรียบ แค่การแปรรูปอาหารง่ายๆ ก็ทำให้นาซิโกเร็งกลายเป็นอาหารเช้าของคนอินโดนีเซียไปโดยปริยาย แต่ถ้าถามชาวอินโดฯ ว่า นาซิโกเร็งร้านไหนอร่อยที่สุด? คนส่วนใหญ่ ก็มักจะบอกว่า “นาซิโกเร็ง ที่อร่อยที่สุดก็อยู่ที่บ้านไงคะ” พูดง่ายๆ ก็คือ ข้าวผัดฝีมือคุณแม่ ฝีมือคุณย่า-คุณยายนั้น อร่อยที่สุดในโลกนั่นเอง
ร้านอาหารข้างทางทั่วไปในอินโดนีเซีย แบ่งเป็น 2 แบบ แบบแรกเรียกว่า วารง (Warong) เป็นซุ้มขายอาหาร ที่มีทำเลตั้งถาวร ส่วนแบบที่สอง เรียกว่า เปดากัง กากิ ลิมา (Pedagang Kaki Lima) เป็นรถเข็น ถ้าแปลเป็นภาษาไทย เขาเรียกว่า ร้านค้า 5 ขา 5 ขาเพราะว่ามี 2 ล้อ แล้วก็มีขาตั้งอีกหนึ่ง รวมเป็น 3 ส่วน อีก 2 ขา มาจากคนขายอีก 2 ขา รวมกันทั้งหมดเป็น 5 ขา ตามชื่อพอดี
ความน่าสนใจเกี่ยวกับวัฒนธรรมอาหารการกินของคนแต่ละชาตินั้น น่าสนใจอย่างมาก นักเดินทางจะรู้ดีว่า มันสนุกและมีคุณค่าแค่ไหนกับประสบการณ์ที่ได้ลองรับประทานอาหารของชาติอื่นๆ และความรู้สึกอยากรู้ อยากลอง อยากชิม อาหารนี่เอง ที่ทำให้นักท่องเที่ยวหลายคน ยอมจ่ายเงินซื้อ Package tour แบบ food tour ซึ่งเป็นทางเลือกหนึ่งสำหรับการทำความรู้จักอาหารอินโดนีเซียได้มากขึ้น ข้อดีของการซื้อ Package แบบ food tour ก็คือ จะมีไกด์ช่วยแนะนำให้เราหมดเลยว่าอาหารชนิดนี้มีที่มาอย่างไร พอได้คุยกัน ทำให้ได้ทราบข้อมูลเพิ่มว่า แม้อาหารบางอย่างของอินโดนีเซียในแต่ละภูมิภาค จะมีหน้าตาคล้ายกัน แต่รสชาติและการเรียกชื่อจะแตกต่างกันออกไป เช่น สสัดผักต้มราดน้ำซอสถั่ว จานนี้ เรียกว่า กาโด กาโด้ (Gado Gado) ในขณะที่อีกร้านเรียกว่า ปะเซล ซายูล (Pacel Sayur) หรือได้ทราบข้อมูลอาหารที่อร่อยที่สุดของแต่ละภูมิภาค เช่น ซาลาเปา ลุมเปีย ที่ขึ้นชื่อที่สุดในอินโดนีเซีย ก็ต้องเป็น ลุมเปีย ของเมืองเซมารัง ส่วนบั๊คโซะ ที่ขึ้นชื่อ ก็ต้องเป็น บั๊คโซะ มาลาง ซึ่งเป็นชื่อเมืองที่อยู่ในชวาตะวันออก และซาเต๊ะขึ้นชื่อ ก็ต้องเป็น ซาเต๊ะ สูตรของปาดัง ซึ่งเป็นเมืองที่อยู่ทางตะวันตกของเกาะสุมาตรา เป็นต้น
หลังอิ่มจากอาหารคาวกันแล้ว ตบท้ายกันด้วยมะตะบะ (Matabak) ของหวานยอดนิยม มีขายอยู่แทบทุกที่ และมีให้เลือกหลายร้าน หน้าตาคล้ายกันมาก ไม่ว่าจะไปเมืองไหน ก็จะมีขายแถมในบางพื้นที่ก็เปิดร้านอยู่ติดๆ กันเลย ทำให้นักท่องเที่ยวสามารถเลือกได้ตามความพอใจ
ถึงตอนนี้ เริ่มเห็นภาพและคุ้นชินกับอาหาร Street food ของอินโดนีเซียมากขึ้นแล้ว อาหารแบบนี้ หากจะลองรับประทานสิ่งสำคัญคือการเลือกร้านให้ดี เพราะว่าบางเมนูอาจไม่ได้เป็นอาหารที่ปรุงร้อน วิธีการที่จะทดลองชิมอาหาร Street food ให้ปลอดภัย ก็คือ เลือกอาหารที่ปรุงเสร็จใหม่ร้อนๆ แต่ถ้าอยากลองอย่างอื่นซึ่งหลีกเลี่ยงไม่ได้จริงๆ ก็พยายามไปแต่เช้าเพราะว่าอาหารตอนเช้าจะเป็นอาหารที่ปรุงสุกใหม่ไม่เหลือค้าง จะช่วยให้ปลอดภัยจากเชื้อโรคได้มากขึ้น
การเดินทางไปในพื้นที่ที่แปลกใหม่ ไม่คุ้นเคย แม้ว่าจะมีความแตกต่างกันทางด้านเชื้อชาติ ศาสนา ภาษา การกินการอยู่ แต่ถ้าเราเคารพ ให้เกียรติเปิดใจรับและเรียนรู้ ในวัฒนธรรมที่แตกต่างเหล่านั้นย่อมก่อให้เกิดมิตรภาพที่สวยงามขึ้นได้ไม่ยาก เพราะเสน่ห์อย่างหนึ่งของการรับประทานอาหารข้างทาง ที่ภัตตาคาร หรือร้านอาหารไม่สามารถให้เราได้ก็คือ บรรยากาศการนั่งกินข้างทาง รถแล่นผ่านไปมา มีกลิ่นควันไฟและอาหารคละคลุ้งบ้าง ได้ยินเสียงผู้คนท้องถิ่นเดินทักทาย ซื้อขาย นั่งกิน ปะปนกับเรา สิ่งนั้นคือบรรยากาศของการเข้าถึงผู้คนประเทศนั้นอย่างแท้จริง บรรยากาศเช่นนี้เองที่จะทำให้สัมผัสได้ถึงคำว่า “มิตรภาพไร้พรมแดน” และที่สำคัญ ไม่ว่า ชาติใด เวลาใด มื้อใด สตรีทฟู้ด ยังคงเป็นที่พึ่งยามหิว เสน่ห์ง่ายๆ บ้านๆ ริมทางนี้เองที่ทำให้สตรีทฟู้ด เป็นดั่งเพื่อนแท้ที่พึ่งพาได้ของคนทั่วไปตลอดเวลา
