บ้านแขนนแห่งเมืองถลาง พิพิธภัณฑ์มีชีวิตกลางเมืองศิวิไลซ์

โดย...อชัถยา ชื่นนิรันดร์

ไม่น่าเชื่อว่า ท่ามกลางความเจริญและการพัฒนาที่ทำให้ “ภูเก็ต” เป็นเมืองท่องเที่ยวระดับโลกที่มีความทันสมัย ยังมีชุมชนเล็ก ซึ่งรักษาวิถีชีวิตแบบชาวถลางดั้งเดิมเอาไว้

“บ้านแขนน” หมู่บ้านเล็กๆ ดั้งเดิมใน อ.ถลาง จ.ภูเก็ต ตั้งแต่สมัยท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร เป็นชุมชนที่ยังรักษาวิถีชีวิตวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ ศาสนา อย่างเหนียวแน่น ชาวบ้าน มีความเอื้อเฟื้อ โอบอ้อมอารี พึ่งพาและผูกพันกันเหมือนเครือญาติ มีชีวิตเรียบง่าย ทำให้บ้านแขนนเป็นแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรม ภูมิปัญญาดั้งเดิม มีผืนป่าที่สมบูรณ์ น้ำตกโตนไทร ชาวบ้านนิยมทำการเกษตร ปลูกยางพารา สวนผลไม้

ว่าที่ ร.ต.ไตรบัญญัติ จริยะเลอพงษ์ ผู้ริเริ่มก่อตั้งหมู่บ้านวัฒนธรรมถลาง กล่าวว่า การจัดตั้งกลุ่มท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม เพื่อความสามัคคีของชาวบ้าน การอนุรักษ์ขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมประเพณีพื้นบ้านไม่ให้สูญหายไป มีวัฒนธรรมการละเล่น การแสดงรำโนราห์ ศิลปะของภาคใต้ และนำท่ารำพัฒนากับการเต้นแอโรบิก เป็น “โนราบิก” เพื่อให้ชาวบ้านได้ออกกำลังกาย มีสุขภาพแข็งแรง

การรักษาวิถีชีวิตของชาวบ้านแขนน เรียกได้ว่าในทุกรูปแบบ ทั้งวัฒนธรรมการกิน โดยเรียนรู้อาหารโบราณที่สืบทอดตำรับความอร่อย นำวัตถุดิบสมุนไพรพื้นบ้านนำมาปรุงอาหารพื้นเมือง เช่น ส้มตำเมืองถลาง ใส่พริกไทยเป็นตัวชูรส การทำเกลือเคยจิ้มกับผลไม้ การทำน้ำพริกหยำ นำเอาสมุนไพรมาขยำรวมกันกับกุ้งสดคล้ายน้ำพริกกะปิ การทำต้มส้มที่ไม่ใส่ส้มควาย รสชาติเปรี้ยวหวานมันเค็ม ซดแล้วคล่องคอ

วัฒนธรรมการอยู่อาศัย ชาวบ้านยังคงเก็บบ้านเรือนไทยสไตล์พื้นเมือง เรียบง่าย ของชาวบ้านแขนน รวบรวมเรื่องราว วิถีชีวิตในอดีต มาให้ลูกหลานและนักท่องเที่ยวได้เรียนรู้ความเป็นอยู่และเก็บรักษาเอาไว้ให้สืบทอดกันจากรุ่นสู่รุ่น

ขณะที่ด้านท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ มีวัฒนธรรม ศาสนา ที่วัดแขนน ชมอุโบสถ 2 ชั้นกลางน้ำ วังมัจฉา แหล่งเพาะพันธุ์ปลา สถูปเจดีย์ บรรจุกระดูกบุคคลสำคัญเมืองถลางโบราณ วัดพระทอง ชมพิพิธภัณฑ์พื้นเมืองประจำวัดแหล่งเก็บหลักฐานโบราณเมืองถลาง

“การท่องเที่ยวชุมชนที่หมู่บ้านวัฒนธรรมแขนน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ชมกิจกรรม วัฒนธรรม รับประทานอาหารพื้นเมือง ยังได้ท่องเที่ยวเชิงเกษตร ทัวร์ผลไม้ประจำถิ่น ชมสับปะรดภูเก็ต กล้วยข้าว ด้านท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ได้ศึกษาธรรมชาติ น้ำตกโตนไทร เทือกเขาพระแทว ชมสัตว์หายาก พืชประจำถิ่นแห่งเดียวในโลก” ว่าที่ ร.ต.ไตรบัญญัติ บอกเล่าถึงกิจกรรมท่องเที่ยวในบ้านแขนน

การท่องเที่ยวที่หมู่บ้านวัฒนธรรมแขนน มีกิจกรรมแบบครึ่งวันและเต็มวัน ถ้าครึ่งวัน ฟังการบรรยายการจัดตั้งกลุ่ม พร้อมแนะนำการพัฒนากลุ่มบ้านแขนนให้ยั่งยืน เรียนรู้วัฒนธรรมวิถีชีวิตชาวภูเก็ตโดยแบ่งเป็นฐานต่างๆ ทดลองทำอาหาร การจักสานแบบโบราณ ใช้วัตถุดิบในหมู่บ้าน ชมการแสดงโนราบิกแห่งเดียวในประเทศ

แต่ถ้าต้องการเที่ยวแบบเต็มวัน โปรแกรมที่เพิ่มมาคือ เที่ยวเทือกเขาพระแทว เล่นน้ำที่น้ำตกโตนไทร ชมพืชประจำถิ่น คือ ปาล์มหลังขาว ที่มีแห่งเดียวในโลก และเที่ยววัดแขนน ชมอุโบสถ 2 ชั้นกลางน้ำ วังมัจฉา

พล.อ.ธนะศักดิ์ ปฏิมาประกร รองนายกรัฐมนตรี และกอบกาญจน์ วัฒนวรางกูร รมว.ท่องเที่ยวและกีฬา ซึ่งเดินทางมาเยี่ยมชมการดำเนินงานของศูนย์ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมบ้านแขนน พร้อมชิมอาหารพื้นเมือง ชมการแสดงโนราห์และโนราบิก ประทับใจกับการจัดรูปแบบของชุมชนบ้านแขนนอย่างมาก

พล.อ.ธนะศักดิ์ กล่าวว่า จากการชมการดำเนินงานและร่วมกิจกรรมของศูนย์ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมบ้านแขนน พบว่า เป็นศูนย์การเรียนรู้ที่น่าสนใจมาก มีจุดเด่นด้านอาหารพื้นบ้าน รสชาติอร่อย มีเอกลักษณ์ การนำวัตถุดิบในท้องถิ่นมาปรุงอาหารให้นักท่องเที่ยวได้ชมและชิม ถือเป็นเสน่ห์ ที่จะสามารถสร้างความประทับใจให้กับนักท่องเที่ยว และวัตถุดิบที่นำมาปรุงอาหารเป็นผักปลอดสารพิษ ทำให้ผู้รับประทานมีอายุที่ยืนยาว สุขภาพแข็งแรง

“ในส่วนกิจกรรมฐานการเรียนรู้มีหลากหลาย และผู้เยี่ยมชมได้ลงมือทำ เป็นกิจกรรมที่น่าสนใจมาก ทำให้นักท่องเที่ยวได้มีโอกาสสัมผัสวิถีชีวิตท้องถิ่นได้อย่างแท้จริง นอกจากนี้ ประชาชนในชุมชนที่มาต้อนรับนักท่องเที่ยว มีการแต่งกายที่สวยงาม เป็นเอกลักษณ์ท้องถิ่นเป็นอีกหนึ่งเสน่ห์ที่ดึงดูดใจนักท่องเที่ยวได้ การจัดโปรแกรมการท่องเที่ยวภายในศูนย์ท่องเที่ยวฯ ยังมีการเชื่อมโยงกับสถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ในชุมชนได้ เป็นโปรแกรมการท่องเที่ยวที่ดีน่าสนใจ ทำให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสประสบการณ์การท่องเที่ยวที่หลากหลายน่าจดจำ” รองนายกรัฐมนตรีกล่าวถึงบ้านแขนน