ข้าราชการดีเด่น ไนติงเกล2017

โดย...เจียรนัย อุตะมะ

นพมาศ อุตะมะ พยาบาลแผนกทั่วไป หอผู้ป่วยจักษุ1โรงพยาบาลมหาราชเชียงใหม่ ข้าราชการพลเรือนดีเด่นประจำปี 2559 ที่เพิ่งรับรางวัลข้าราชการพลเรือนดีเด่น (ครุฑทองคำ) จาก พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี เมื่อวันศุกร์ที่ 31 มี.ค.ที่ผ่านมา หลังจากรับราชการมานานเกือบ 20 ปี ด้วยผลงานที่โดดเด่นและสร้างสรรค์ เหมาะสำหรับประเทศไทยที่กำลังจะก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงวัย คือ ฝาครอบตาช่วยผู้ป่วยสูงอายุหยอดตา 

ถ้าฟลอเรนซ์ ไนติงเกล ได้รับการขนานนามเป็น “สุภาพสตรีแห่งดวงประทีป” เนื่องจากภาพลักษณ์ติดตาของผู้คนที่เห็นกิจวัตรการดูแลผู้ได้รับบาดเจ็บแม้ยามค่ำคืน และถือว่าเป็นผู้บุกเบิกด้านพยาบาลศาสตร์ยุคใหม่ ยกระดับวิชาชีพพยาบาล  นพมาศคงเป็นไนติงเกลยุคนี้ที่อุทิศใจและตัวให้ผู้ป่วยสูงอายุที่เป็นโรคตา เพราะความใส่ใจและหาทางแก้ปัญหาในวิชาชีพทำให้เกิดนวัตกรรมที่จะช่วยให้ผู้ป่วยดูแลอาการป่วยได้ด้วยตัวเอง

  “อาชีพพยาบาลมีหน้าที่ต้องดูแลช่วยเหลือผู้ที่เจ็บไข้ได้ป่วยให้มีความสุขสบายทั้งกายและใจ มีความรู้ สามารถดูแลตนเองได้ เมื่อพบว่าผู้ป่วยสูงอายุไม่สามารถใช้ยาหยอดตาด้วยตนเองได้ ตามัว มือสั่น ทำให้ปลายขวดยาทิ่มตา น้ำยาไม่หยดตรงกระพุ้งตาล่าง เกิดการสิ้นเปลืองน้ำยา และต้องพึ่งพาผู้ดูแลในการช่วยหยอดยา จึงคิดว่าจะทำอย่างไรเพื่อให้เขาสามารถช่วยเหลือตัวเองได้” นพมาศ เล่า

เธอจึงได้ประดิษฐ์นวัตกรรมฝาครอบตาช่วยหยอดยา ที่ทำจากขวดน้ำอัดลมพลาสติก และจัดทำโครงการส่งเสริมการหยอดยาที่ตาด้วยตนเองในผู้ป่วยสูงอายุ  โดยได้มีการเผยแพร่นวัตกรรมดังกล่าวในการประชุมวิชาการ และตามสื่อต่างๆ รวมทั้งเป็นวิทยากรสอนการทำฝาครอบตาช่วยหยอดยาให้แก่องค์กรทั้งภาครัฐและเอกชนอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2554 จนกระทั่งปัจจุบัน

พยาบาลเป็นอาชีพที่เป็นความใฝ่ฝันของนพมาศ มาตั้งแต่ยังเล็ก เมื่อผู้เป็นแม่ส่งเสริมและสร้างความฝันให้เธอก้าวมาทางนี้ นพมาศจึงได้เดินมาจนสุดทาง

พื้นเพเธอเป็นคน อ.เถิน จ.ลำปาง เป็นลูกสาวคนสุดท้องของครอบครัวที่มีฐานะระดับปานกลาง ครอบครัวมีอาชีพตัดเย็บชุดฟอร์มและค้าขายเสื้อผ้าชุดนักเรียนและชุดฟอร์มข้าราชการ

ด้วยความเป็นเด็กเรียนดีทำให้นพมาศสอบเอนทรานซ์ได้เข้าเรียนที่คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ หลังจากเรียนจบแล้วได้เป็นพยาบาลทั่วไป หอผู้ป่วยจักษุ1 โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ จวบจนวันนี้ เกือบ 20 ปี รู้ซึ้งถึงความเสียสละ ความอึดและถึกของพยาบาล ที่ต้องอยู่เวรที่มีทั้งเช้า (08.00-16.00 น.) บ่าย (16.00-24.00 น.) และดึก (24.00-08.00 น.)

นวัตกรรมที่ใช้ในการดูแลผู้ป่วยที่เรียบง่ายและมีค่าใช้จ่ายน้อย ถูกประดิษฐ์คิดค้นขึ้น เมื่อได้มีโอกาสศึกษาต่อระดับปริญญาโท คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สาขาการพยาบาลผู้สูงอายุ เมื่อปี 2553

โครงการส่งเสริมการหยอดยาตาด้วยตนเองในผู้ป่วยสูงอายุ มี รศ.ดร.ดวงฤดี ลาศุขะ ผศ.ดร.ทศพร คำผลศิริ อาจารย์คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และสมศรี ศรีสุโข หัวหน้าหอผู้ป่วยจักษุ 1 โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ เป็นทีมที่ปรึกษา

ผลของการจัดทำโครงการนี้พบว่าผู้ป่วยสูงอายุสามารถหยอดยาตาด้วยตนเองโดยใช้ฝาครอบตาช่วยหยอดยาได้ถูกต้อง 100% น้ำยาหยดตรงกระพุ้งตาล่าง และปลายขวดยาไม่ทิ่มตา

ทั้งนี้ ได้มีการเผยแพร่นวัตกรรมดังกล่าวทั้งในรูปแบบโปสเตอร์ และนำเสนอด้วยวาจาในการประชุมวิชาการภายในประเทศนับครั้งไม่ถ้วน และเผยแพร่บทความเกี่ยวกับการทำนวัตกรรมฝาครอบตาช่วยหยอดยาตามสื่อต่างๆ เช่น หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ ข่าวสด ไทยนิวส์ เชียงใหม่นิวส์ บ้านเมือง เว็บไซต์ผู้จัดการ สัมภาษณ์ออกรายการวิทยุ” สุขกาย สบายใจ” มหาวิทยาลัยนเรศวร รวมทั้งการเป็นวิทยากรสอนการทำฝาครอบตาช่วยหยอดยาให้แก่องค์กรทั้งภาครัฐและเอกชนอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2554 จนกระทั่งปัจจุบัน

ผลงานดังกล่าวทำให้บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย (เอสซีจีเคมีคัลส์) สนใจช่วยพัฒนาบริเวณขอบฝาครอบตา ให้มีความปลอดภัยมากขึ้นและจัดทำโครงการ DIY EYE CARE นพมาศเป็นวิทยากรกิจกรรมจิตอาสาในครั้งนี้ด้วย โดยผู้ที่มาร่วมงาน SCG Innovative Exposition 2015 ร่วมกันทำฝาครอบตาช่วยหยอดยา เพื่อนำไปมอบให้กับผู้ป่วยโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ และสมาคมพยาบาลด้านผู้สูงอายุ จำนวน 1,000 อัน

หลังจากนั้นก็ได้เดินสายเผยแพร่ให้ความรู้ด้านนวัตกรรมที่คิดค้นนี้แก่หน่วยงานต่างๆ ตามแต่จะถูกรับเชิญไปเป็นเวลาเกือบ 5 ปี จนกระทั่งผลงานเข้าตาทำให้ได้รับรางวัลหนึ่งในร้อยคนสวนดอก และรางวัลข้าราชการพลเรือนดีเด่น (ครุฑทองคำ) ประจำปี 2559 จาก พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ในที่สุด

ยามว่างนอกจากออกงานชุมชนเพื่อตรวจเยี่ยมผู้ป่วยในฐานะสมาชิกมูลนิธิแพทย์อาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี (พอ.สว.) แล้ว เธอชอบประดิษฐ์คิดค้นงานฝีมือ หรือเข้าเรียนคอร์สวาดรูป ประดิษฐ์ตุ๊กตาผ้า รวมถึงปั้นตุ๊กตาจากดินน้ำมันและดินเผา ซึ่งส่วนใหญ่เป็นงานฝีมือของชาวญี่ปุ่น

ในงาน NAP (Nimmanhaemin Art & Design Promenade) ถนนนิมมานเหมินท์ เชียงใหม่ปีล่าสุด ตุ๊กตานกฮูกที่นพมาศทำในยามว่างจากงานประจำ เป็นที่ชื่นชอบของนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เข้ามาช็อปปิ้งในงานนี้

นั่นคือวิธีผ่อนคลายจากงานพยาบาลที่ต้องเผชิญกับความเจ็บป่วยของผู้คน และต้องเสียสละทั้งแรงใจและแรงกายอย่างมาก