ชมชื่น Fringe Club

โดย...อาทิตย์ โกวิทวรางกูร เครือข่ายมักกะสัน [email protected]

กลางเกาะฮ่องกง มีอาคารเก่าหลังหนึ่งถูกดัดแปลงให้กลายมาเป็นสถานที่แสดงงานของศิลปินหน้าใหม่หลายแขนง

และยืนหยัดยาวนานเกิน 3 ทศวรรษ

เมื่อครั้งฮ่องกง เริ่มมีการให้รางวัล Hong Kong Heritage Awards ในปี 2001... Fringe Club องค์กรที่อนุรักษ์และดัดแปลง Old Dairy Farm Depot ไปใช้ในรูปแบบใหม่ๆ ที่สร้างสรรค์ก็ได้รับรางวัลในปีแรกทันที

เมื่อทราบข่าวว่า จะมีจัด Heritage Tour ผมดีใจและไม่รีรอ

อาคารปูนปั้นอายุเกิน 100 ปีนี้ ถูกสร้างขึ้นในปี 1892 โดยบริษัท Dairy Farm เพื่อใช้เป็นคลังสินค้าเก็บความเย็น (Cold Storage Warehouse) เก็บผลิตภัณฑ์นม เนื้อสัตว์ และน้ำแข็ง (ในยุคนั้นฮ่องกงไม่สามารถผลิตน้ำแข็งเองได้ ต้องนำเข้ามาทางเรือ)

ปี 1913 ได้มีการบูรณะและต่อเติมออกไป เพิ่มเติมส่วนร้านขายของ ห้องรมควันเนื้อ ห้องพักของผู้จัดการ ฯลฯ จนในที่สุดตึกนี้ก็กลายเป็นสำนักงานใหญ่ของบริษัท และใช้งานมาอีกหลายสิบปี จนย้ายออกในทศวรรษ 1970

(Dairy Farm เป็นบริษัทฮ่องกง ที่มีประวัติยาวนาน เริ่มต้นจากทำฟาร์มโคนมเพื่อผลิตนมป้อนคนฮ่องกง ตั้งแต่ปี 1886 จากนั้นได้ผ่านเส้นทางมากมาย ปัจจุบันเป็นเจ้าของ Wellcome Supermarket บริหารแฟรนไชส์ 7-11 ในฮ่องกงและภูมิภาค ร้าน mannings IKEA ในฮ่องกง ฯลฯ)

ในปี 1983 ถือเป็นจุดเริ่มต้นของ The Hong Kong Fringe Club ที่ได้เข้ามาสวมวิญญาณใหม่ให้อาคารเก่าหลังนี้

The Hong Kong Fringe Club (ซึ่งต่อไปจะขอเรียกแค่ Fringe Club) เป็น “องค์กรที่ไม่แสวงหากำไร ที่ทำงานด้านศิลปะ” มีภารกิจเพื่อสนับสนุน “ศิลปินหน้าใหม่” ให้เกิดและเติบโต

ไม่ว่าศิลปินคนนั้นจะไร้ชื่อเสียงขนาดไหน เขาและเธอก็สามารถใช้สถานที่นี้เพื่อแสดงงานศิลปะในแบบของตนได้

นอกจากการสนับสนุนสถานที่แล้ว Fringe Club ยังช่วยประชาสัมพันธ์ และบางโอกาสก็พาไปแสดงงานต่างประเทศ

Fringe Club ได้รับการสนับสนุนบางส่วนจาก Hong Kong Arts Development Council และสร้างรายได้จากการขายอาหารและเครื่องดื่ม ขายบัตรชมการแสดง รายได้จากการโฆษณา ค่าสมาชิก สปอนเซอร์ และการบริจาค

แต่ละห้องที่ไกด์พาเราเดินชม ทำให้เราเข้าใจงานที่ Fringe Club ทำ เพิ่มขึ้นทีละเรื่อง เหมือนเห็นจิ๊กซอว์ทีละชิ้น พอชมจบ ภาพก็ครบพอดี

เราเริ่มต้นที่ห้องแกลเลอรี่

“เดาถูกไหมว่า ห้องนี้เดิมเป็นอะไร?” ไกด์ถาม ปรากฏว่าไม่มีใครตอบถูก จนต้องเอาภาพถ่ายในอดีตมาใบ้ให้ทายอีกที คราวนี้มีคนตอบถูกแล้วว่าเป็น “โรงรถ”

สภาพโรงรถไม่หลงเหลือแล้ว แต่บานประตูเก่าได้ถูกเก็บรักษาไว้ แต่ย้ายตำแหน่งและเปลี่ยนหน้าที่มาประดับเป็นฉากหลังของรีเซฟชั่นในแกลเลอรี่ นอกจากจะเป็นจุดให้ข้อมูลงานที่จัดแสดงอยู่ ณ ขณะนั้น ยังทำหน้าที่เป็นจุดขายบัตร (Box Office) ของการแสดงโชว์ และกิจกรรมต่างๆ ของ Fringe Club ด้วย

จากแกลเลอรี่ เราเดินทะลุประตูเข้าไปยังห้องทึบมืดไร้ช่องแสง สิ่งที่ปรากฏคือ เวทีขนาดย่อมด้านหนึ่ง และที่นั่งชมการแสดงอีกด้านหนึ่ง จัดไล่ระดับความสูงเป็นขั้นบันไดแบบอัฒจรรย์ขนาดย่อมๆ จุคนได้ราว 40-50 คน

ห้องนี้เรียกว่า Fringe Underground เคยเป็นคลังสินค้าที่ไว้เก็บก้อนน้ำแข็ง เนื้อสัตว์ และนม ที่เรียกว่า Underground เพราะมีการขุดพื้นลงไปเพิ่มอีกกว่าครึ่งเมตร เพื่อทำให้ประหนึ่งเพดานห้องสูงขึ้นและใช้สำหรับการแสดงอันหลากหลาย เช่น ละครเวที ทอล์กโชว์

(อีกห้องหนึ่งด้านบน ชื่อว่า Fringe Upstair เอาไว้ใช้ประโยชน์แบบเดียวกัน เราไม่ได้เยี่ยมชมวันนั้นเนื่องจากมีกิจกรรมปิด มีเรื่องเล่าว่าในวันแรกๆ เมื่อสามสิบกว่าปีก่อน การแสดงส่วนใหญ่จะอยู่ที่ห้องนั้น เพื่อใช้แสงจากธรรมชาติในตอนกลางวันและยืมแสงไฟจากถนนในยามราตรี)

ถัดจากนั้น เดินต่อไปยังห้องที่สาม เป็นห้องที่ด้านนอกจะพอดีกับหน้าตึก ที่เป็นหัวมุมที่คนชอบถ่ายรูป และมีป้าย Art+People = Fringe Club ห้องนี้เคยเป็นร้านขายของของ Dairy Farm

ปัจจุบันห้องนี้กลายเป็นห้องแสดงดนตรี รูปแบบคล้ายคลับหรือบาร์ คือมีเวทีแสดง และโต๊ะให้นั่งกินดื่ม แต่ไม่น่าเชื่อว่า พื้นห้องยังเป็นพื้นกระเบื้องลายดั้งเดิม ผนังก็ยังเป็นของเดิม และแม้แต่ร่องรอยของเคาน์เตอร์ขายของที่ถูกรื้อออกไป ยังคงปรากฏแนวตำแหน่งบนพื้นให้จินตนาการเล่นๆ ถึงเลย์เอาต์ของร้านในอดีต เรียกว่า เก็บกันทุกเม็ดจริงๆ

ชั้นสอง นอกจาก Fringe Upstair ก็มีอดีตห้องพักของผู้จัดการบริษัทที่ปัจจุบันกลายเป็นเมมเบอร์คลับที่สมาชิกสามารถเช่าใช้เพื่อจัดงานเลี้ยงหรือกิจกรรมได้

ชั้นสาม เป็นดาดฟ้า ฝั่งในร่มเป็นบาร์และร้านอาหาร และฝั่งกลางแจ้ง เคยเป็นที่นั่งดื่มชิลเอาต์ดอร์ หรือจัดกิจกรรมอเนกประสงค์ ปัจจุบันกลายเป็นแปลงผักดาดฟ้า โดยร่วมมือกับองค์กร Rooftop Republic

ลงมาจบทัวร์ที่ห้องชั้นใต้ดิน ที่ปัจจุบันกลายเป็นร้านกาแฟชิลๆ ชื่อ Fringe Vault จุดที่เราเข้ามาลงทะเบียน

Fringe Club ถือเป็น 1 ใน 25 สถานที่ที่เข้าร่วมเทศกาล Heritage Fiesta ประจำปี 2016 ที่ผ่านมา (และคาดเดาว่า น่าจะจัดเรื่อยไป เพราะมีจัดเป็นประจำ ในช่วงเดือน ต.ค.-พ.ย. ต่อเนื่องมาหลายปีแล้ว)

ในอีก 4 สัปดาห์ข้างหน้า (12 ก.พ.) ผมจะขอเล่าถึงวิถีการโปรโมทให้คนสนใจมรดกทางประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม และวัฒนธรรมของฮ่องกง ผ่าน Heritage Fiesta ครับ