ราชสกุลในพระบรมราชจักรีวงศ์ (2)

โดย...วิมลพรรณ ปีตธวัชชัย

ภายหลังเมื่อทรงปราบดาภิเษกและตั้งกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานีแล้ว พระองค์ก็ได้ทรงตั้งราชวงศ์ขึ้นเรียกว่า พระบรมราชจักรีวงศ์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพี่น้องร่วมพระชนกชนนีให้ดำรงพระราชอิสริยยศ ดังนี้คือ

1.พระพี่นางที่มีนามเดิมว่า สา ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี

2.พระพี่ยาเธอ ขุนรามณรงค์ ซึ่งสิ้นแต่ยังไม่เสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่า ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้เป็นพระเจ้ารามณรงค์

3.พระพี่นาง ที่นามเดิมว่า แก้ว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นสมเด็จเจ้าฟ้า กรมพระศรีสุดารักษ์

4.พระน้องยาเธอ ที่มีนามว่าบุญมา ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็น สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระบรมอนุชาธิราชเจ้าในรัชกาลที่ 1

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี (สา) สมเด็จพระพี่นางพระองค์ใหญ่ ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชนั้น ทรงมีพระภัสดานามว่า หม่อมเสม ได้รับราชการแผ่นดินเป็นที่พระอินทรักษา เจ้ากรมตำรวจใหญ่ฝ่ายซ้ายพระราชวังบวร แต่พระภัสดานั้นจะถึงแก่พิราลัยเมื่อใดไม่ทราบชัด นับแต่สมัยกรุงธนบุรีแล้วก็ปรากฏว่าสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดีกับพระโอรส-ธิดา เสด็จมาประทับอยู่ที่ ต.สวนมังคุด ในเวลานั้นเรียกว่าบ้านปูนตามนามโบราณและต่อมาได้เป็นวังเก่าของเจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ และกรมหมื่นเทวานุรักษ์

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี ได้ถวายพระโอรสธิดาเข้ารับราชการฝ่ายหน้าฝ่ายใน ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีและได้พึ่งพระบารมี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ในรัชกาลที่ 1 ทั้งสองพระองค์

สมเด็จเจ้าฟ้าพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทพสุดาวดี มีพระโอรส 3 พระองค์ พระองค์ใหญ่คือสมเด็จเจ้าฟ้าอนุรักษ์เทเวศร์ ต่อมาได้เลื่อนอิสริยยศเป็นกรมพระราชวังหลัง ในที่สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระราชวังบวรสถานภิมุข ทรงมีราชสกุลสืบต่อมา 2 ราชสกุลคือ ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา จากพระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปาน กรมหมื่นนราเทเวศร์ พระโอรส และราชสกุลเสนีวงศ์ ณ อยุธยา จากพระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแดง กรมหลวงเสนีบริรักษ์ พระโอรส

สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี

 

พระโอรสพระองค์ที่ 2 คือ พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนราธิเบศร์บดินทร์

พระโอรสพระองค์ที่ 3 คือ พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าทองจีน กรมหลวงนรินทรรณเรศร์ ทรงมีราชสกุลสืบต่อมาคือ ราชสกุลนรินทรางกูร ณ อยุธยา

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ (แก้ว) สมเด็จพระพี่นางพระองค์น้อยในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาได้ภัสดาเป็นบุตรของมหาเศรษฐีผู้สืบเชื้อวงศ์มาแต่มหาเสนาบดีเมืองปักกิ่ง ในราชวงศ์หมิง มีนามว่า “เจ้าขรัวเงิน”

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ และเจ้าขรัวเงินหรือพระชนกเงินมีพระโอรสพระธิดารวมกัน 6 พระองค์คือ

1.พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าต้น กรมหลวงเทพหริรักษ์ ต้นราชสกุลเทพหัสดิน ณ อยุธยา

2.พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าหญิงฉิม ทรงสถาปนาพระนามพระอัฐว่า กรมขุนอนัคฆนารี ในรัชกาลที่ 4

3.พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าชาย สิ้นพระชนม์ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์

4.สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงบุญรอด ทรงเป็นสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 และพระบรมราชินีพันปีหลวง ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 และพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว

5.พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจุ้ย กรมหลวงพิทักษ์มนตรี ต้นราชสกุลมนตรีกุล ณ อยุธยา

6.พระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าเกศ กรมขุนอิศรานุรักษ์ ต้นราชสกุลอิศรางกูร ณ อยุธยา

สมเด็จเจ้าฟ้าทั้ง 6 พระองค์นี้ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้ทรงสถาปนาเป็นสมเด็จพระเจ้าหลานเธอเจ้าฟ้ามาตั้งแต่รัชกาลที่ 1 แล้วทั้งสิ้น