8 สมเด็จพระราชาคณะ เส้นทางการสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช

โดย...วิรวินท์ ศรีโหมด

หลังจากที่ประชุมสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) มีมติผ่านความเห็นชอบร่างแก้ไขพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ ให้พระมหากษัตริย์ทรงสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชองค์หนึ่ง และให้นายกรัฐมนตรีลงนามรับสนองพระราชโองการ ตามที่ พล.ต.อ.พิชิต ควรเดชะคุปต์ ประธานคณะกรรมาธิการการศาสนาศิลปวัฒนธรรมและการ ท่องเที่ยว พร้อมสมาชิก สนช.อีก 81 คน เป็นผู้เสนอ โดยตัดขั้นตอนการพิจารณาเสนอชื่อสมเด็จพระราชาคณะที่มีอาวุโสสูงสุดโดยมหาเถรสมาคมออกไป

โดยสมเด็จพระราชาคณะที่พระ มหากษัตริย์จะโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราช มีด้วยกัน 8 รูป ขณะที่ในปัจจุบัน สมเด็จพระมหารัช มังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) เจ้าอาวาสวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ (พระอารามหลวง) ดำรงตำแหน่งผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช

สมเด็จพระราชาคณะทั้งหมด 8 รูป เรียงอาวุโสตามสมณศักดิ์ ดังต่อไปนี้ 1.สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ) สถาปนาเป็นสมเด็จพระ  ราชาคณะ เมื่อปี 2538 นามเดิม ช่วง สุดประเสริฐ สมเด็จพระราชาคณะฝ่ายมหานิกาย เกิดเมื่อวันพุธที่ 26 ส.ค. 2468 ปัจจุบันอายุ 91 ปี เป็นชาว ต.ราชาเทวะ อ.บางพลี จ.สมุทรปราการ โยมบิดาชื่อ มิ่ง และโยมมารดาชื่อ สำเภา นามสุล สุดประเสริฐ

บรรพชาตั้งแต่เดือน พ.ค. 2482 ขณะที่อายุได้ 14 ปี และอุปสมบทเมื่อวันที่ 11 พ.ค. 2488 ปัจจุบันสมเด็จช่วงยังคงมีคดีที่เกี่ยวกับการจัดซื้อรถเบนซ์หรู จึงทำให้สังคมกังวลว่าหากได้รับ การแต่งตั้งเป็นสมเด็จพระสังฆราช อาจเกิดความขัดแย้งได้ในสังคม รัฐบาลจึงชะลอการเสนอชื่อแต่งตั้งเป็นสมเด็จ พระสังฆราชไว้ก่อน ปัจจุบันยังคงเป็น ผู้ปฏิบัติหน้าที่แทน ระหว่างรอขั้นตอนการสืบสวนของกรมสอบสวนคดีพิเศษ (ดีเอสไอ)

สมเด็จพระมหารัช มังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ)

 

2.สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (มานิต ถาวโร) สถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะ เมื่อปี 2544 สมเด็จพระราชาคณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ปัจจุบันดำรง ตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดสัมพันธวงศารามวรวิหาร เกิดเมื่อวันที่ 29 ธ.ค. 2460 ปัจจุบันอายุ 98 ปี ชาว ต.หนองแก้ว อ.อำนาจเจริญ จ.อุบลราชธานี (ปัจจุบันเป็น อ.หัวตะพาน จ.อำนาจเจริญ) โยมบิดาชื่อ ช่วย โยมมารดาชื่อ กา นามสกุล ก่อบุญ เป็นบุตรคนที่ 4 ในจำนวน พี่น้อง 11 คน

สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (มานิต ถาวโร)

 

3.สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร) สถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะเมื่อปี 2552 นามเดิม อัมพร ประสัตถพงศ์ เป็นสมเด็จพระราชา คณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ปัจจุบันดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม และรองแม่กองงาน พระธรรมทูต รูปที่ 1 เกิดเมื่อวันที่ 26 มิ.ย. 2470 ปัจจุบันอายุ 89 ปี ชาว ต.บางป่า อ.เมือง จ.ราชบุรี โยมบิดาชื่อ นับ โยมมารดาชื่อ ตาล นามสกุล ประสัตถพงศ์

สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (อัมพร อมฺพโร)

 

4.สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) สถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะ เมื่อปี 2552 นามเดิม จุนท์ พราหมณ์พิทักษ์ เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย ปัจจุบันดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต กรรมการมหาเถรสมาคม และเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศราชวรวิหาร รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร และผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดตรี ทศเทพวรวิหาร เกิดเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 17 ก.ย. 2479 ปัจจุบันอายุ 80 ปี ชาว ต.ชำราก อ.เมือง จ.ตราด โยมบิดาชื่อ จันทร์ โยมมารดาชื่อ เหล็ย  นามสกุล พราหมณ์พิทักษ์

สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต)

 

บรรพชาวันที่ 12 พ.ค. 2491 ที่วัดคิรีวิหาร ต.ชำราก อ.เมือง จ.ตราด กระทั่งอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ จึงเข้าพิธีอุปสมบทเมื่อวันที่ 8 ก.ค. 2499 ที่พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร ตำแหน่งงานปกครองคณะสงฆ์ปัจจุบัน เช่น เป็น เจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร ผู้อำนวยการศึกษาสำนักเรียนวัดบวรนิเวศวิหาร เจ้าคณะขาบบวร-เขียวบวร เจ้าคณะกรุงเทพมหานคร-สมุทรปราการ (ธรรมยุต) และเป็นคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช

5.สมเด็จพระธีรญาณมุนี สถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะ เมื่อปี 2553 นามเดิม สมชาย พุกพุ่มพวง ฉายา วรชาโย เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่าย ธรรมยุติกนิกาย อดีตคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช เกิดเมื่อวันพุธที่ 22 ต.ค. 2490 ปัจจุบันอายุ 69 ปี ชาว จ.นครปฐม ปัจจุบันดำรงตำแหน่ง เจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร และยังดำรงตำแหน่งเจ้าคณะภาค 1-2-3 และ 12-13 (ธรรมยุต) เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม และรองแม่กองธรรมสนามหลวง รูปที่ 1 ฝ่ายนักธรรม

สมเด็จพระธีรญาณมุนี

 

6.สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ สถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะ เมื่อปี 2554 นามเดิม สมศักดิ์ ชูมาลัยวงศ์ ฉายา อุปสโม เป็นสมเด็จพระราชาคณะฝ่ายมหานิกาย เกิดเมื่อวันที่ 2 ก.พ. 2484 ปัจจุบันอายุ 75 ปี บิดาชื่อ เหลี่ยม มาดาชื่อ สำลี นามสกุล ชูมาลัยวงศ์ ชาว ต.ปากจั่น อ.นครหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา ปัจจุบันดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัด พิชยญาติการามวรวิหาร เจ้าคณะใหญ่หนกลาง และรองอธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขต บาฬีศึกษาพุทธโฆส จ.นครปฐม

สมเด็จพระพุทธชินวงศ์

 

7.สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สนิท ชวนปญฺโญ) วัดไตรมิตรวิทยารามวรวิหาร สถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะ เมื่อปี 2557 สมเด็จพระราชาคณะฝ่ายมหานิกาย เกิดเมื่อวันที่ 17 พ.ย. 2485 ปัจจุบันอายุ 74 ปี

สมเด็จพระพุฒาจารย์

 

และ 8.สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์(ประยุทธ์ ปยุตฺโต) เป็นสมเด็จพระ ราชาคณะฝ่ายมหานิกาย และเป็นสมเด็จพระราชาคณะองค์สุดท้ายที่ได้รับการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งในสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 เกิดเมื่อวันที่ 12 ม.ค. 2481 ปัจจุบันอายุ 78 ปี เป็นชาว อ.ศรีประจันต์ จ.สุพรรณบุรี บรรพชาตั้งแต่อายุ 13 ปี เมื่อปี 2494 ขณะที่เป็นสามเณร เป็นบุตรของ สำราญ และชุนกี อารยางกูร เป็นบุตรคนที่ 5 จาก 9 คน ครอบครัวประกอบอาชีพค้าขาย

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์(ประยุทธ์ ปยุตฺโต)

 

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เป็นพระนักวิชาการที่มีผลงานวิชาการทางพระพุทธศาสนาจำนวนมาก ได้รับการยกย่องจากประชาชนไทยและต่างประเทศ ผลงานซึ่งเป็นที่รู้จัก เช่น พุทธธรรม ซึ่งถือเป็นหนังสือที่อธิบายพุทธปรัชญาเถรวาทได้อย่างกระจ่างชัดเจนที่สุด และยังเป็นคนไทยคนแรกที่ได้รับรางวัลการศึกษาเพื่อสันติภาพจากยูเนสโก

อย่างไรก็ตาม ก่อนที่ประชุม สนช.จะมีมติผ่านความเห็นชอบร่างพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ (ฉบับที่…) พ.ศ. … ก็มีการอภิปรายจาก สนช.ซึ่งได้ให้เหตุผลสาระสำหรับเกี่ยวกับ พ.ร.บ.คณะสงฆ์ ฉบับดังกล่าว อาทิ พล.ต.อ.พิชิต กล่าวว่า การเสนอแก้ไข พ.ร.บ.ฉบับนี้ เพื่อให้เป็นไปตามโบราณราชประเพณี ที่ปฏิบัติสืบทอดกันมานาน โดยพระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้สถาปนาสมเด็จ พระสังฆราช

สมพร เทพสิทธา สมาชิก สนช. กล่าวว่า พ.ร.บ.คณะสงฆ์ฉบับเดิมตั้งแต่ปี 2584 และปี 2505 ที่ให้พระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้สถาปนาสมเด็จพระสังฆราชที่ใช้ติดต่อกันมากว่า 51 ปี จึงถือว่าเป็นราชประเพณี และต่อมาเมื่อมีการแก้ไขเมื่อปี 2535 เพิ่มเงื่อนไขว่า การสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชจะต้องเป็นไปตามลำดับพระสมณศักดิ์ ทำให้เกิดทางตันเกี่ยวกับการสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชขณะนี้ขึ้น ไม่ควรปล่อยให้เรื่องนี้นานอีกต่อไป จึงเป็นหน้าที่ของ สนช.ที่จะเป็นผู้แทนประชาชนไทยรับหน้าที่แก้ไขกฎหมายนี้โดยเร่งด่วน เพราะเชื่อว่าจะเป็นทางออกของปัญหา

สมชาย แสวงการ สมาชิก สนช. กล่าวว่า พ.ร.บ.คณะสงฆ์ที่ผ่านมาก่อนปี 2535 มีประเพณีให้พระมหากษัตริย์ ทรงสถาปนาสมเด็จพระสังฆราชมาตลอด 19 องค์ แต่การแก้กฎหมายเมื่อปี 2535 ให้ยึดถือโดยสมณศักดิ์และให้เสนอ โดยมหาเถรสมาคม จนขณะนี้เกิดปัญหาขึ้นว่าผู้ใดจะเป็นผู้เสนอชื่อและเกิดข้อ ถกเถียงก็ควรแก้ปัญหานี้ เช่นเดียวกับทางโลก ในการแต่งตั้งปลัดกระทรวง หรือผู้บัญชาการเหล่าทัพ ที่แม้จะมีความอาวุโส แต่ในทางปฏิบัติจะพิจารณาจากคุณสมบัติ อายุ ความรู้ ความสามารถ สถานการณ์ในขณะนั้น จึงทำให้ ผู้บัญชาการทหารบก อาจมาจากผู้ช่วย ไม่ใช่มาจากรอง ผบ.คนที่หนึ่งเสมอไป

ตวง อันทะไชย สมาชิก สนช. กล่าวว่า ตั้งแต่อดีตอำนาจการสถาปนา สมเด็จพระสังฆราชก็เป็นอำนาจของพระมหากษัตริย์โดยแท้