นาโนเทคโนโลยีในเครื่องสำอาง

โดย...ดร.สุวิมล บุญรังสิมันตุ์

อุตสาหกรรมเครื่องสำอางก็เป็นอีกอุตสาหกรรมหนึ่งที่นำนาโนเทคโนโลยีมาประยุกต์เพื่อปรับปรุงคุณสมบัติและประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ พบได้ในหลายๆ ผลิตภัณฑ์ ทั้งครีมบำรุงผิวหน้า ผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผม เมกอัพ และครีมกันแดด โดยจะมีการเติมพวกอนุภาคนาโนลงไปเพื่อปรับปรุงประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ โดยกลุ่มของอนุภาคนาโนที่พบได้ทั่วไปแบ่งตามวัตถุประสงค์หลักๆ ได้ดังนี้

สะท้อนรังสีวียูวีในครีมกันแดด

ผลิตภัณฑ์กันแดดมีการใช้สารพวกไทเทเนียมไดออกไซด์ (Titanium Dioxide) ซึ่งมีคุณสมบัติที่สามารถป้องกันอันตรายจากแสงยูวีได้ และถ้าจะให้ครีมมีประสิทธิภาพมากขึ้นจำเป็นต้องเติมสารพวกไทเทเนียมไดออกไซด์มากขึ้น ซึ่งสารพวกนี้มีความทึบแสงทำให้เนื้อครีมเป็นสีขาว เมื่อทาจะเหลือเป็นคราบขาวไว้ แต่เมื่ออนุภาคของไทเทเนียมไดออกไซด์ถูกสังเคราะห์ให้ขนาดอยู่ในระดับนาโนเมตร จะมีคุณสมบัติโปร่งแสง ขณะเดียวกันก็ยังสามารถป้องกันอันตรายจากแสงยูวีได้ ดังนั้นถ้าคุณมีครีมที่สามารถป้องกันแสงยูวีได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีค่า SPF สูงๆ และในขณะเดียวกันเนื้อครีมมีลักษณะใสทาแล้วไม่ทิ้งคราบสีขาว ขอให้รู้ว่านั่นคือครีมที่มีอนุภาคนาโนเป็นส่วนประกอบ

เป็นตัวนำส่งสารออกฤทธิ์ (aActive Ingredients) ในเครื่องสำอาง

เพื่อให้สารออกฤทธิ์ หรือวิตามินที่เติมลงในเครื่องสำอางสูงสุด จำเป็นต้องมีกระบวนการที่จะส่งสารเหล่านี้ให้ซึมลงไปในชั้นผิว ซึ่งตรงนี้เองเป็นช่องทางที่นำนาโนเทคโนโลยีเข้ามาประยุกต์ใช้ เนื่องจากอนุภาคที่มีขนาดเล็กในช่วงนาโนเมตร จะมีคุณสมบัติในถูกดูดซึมเข้าสู่ผิวได้ดีกว่าอนุภาคขนาดใหญ่ ลิโปโซม (เป็นอนุภาคที่มีโครงสร้างประกอบไปด้วยชั้นไขมัน มีลักษณเป็นลูกบอลทรงกลม) ก็เป็นหนึ่งในอนุภาคที่ถูกพัฒนาให้มีขนาดเล็กลง จนเป็นอนุภาคนาโนทำหน้าที่เหมือนเป็นแคปซูลขนาดจิ๋ว เพื่อใช้ในการบรรจุและนำส่งสารที่ออกฤทธิ์ ในเครื่องสำอาง และนำส่งยา หรือ วิตามินในผลิตภัณฑ์สุขภาพ นาโนอิมัลชั่นก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ใช้ในกระบวนการทำครีมบำรุงผิว อิมัลชั่นเป็นกระบวนการในการผสมของเหลวที่ไม่สามารถผสมเป็นเนื้อเดียวกันได้ โดยทำใช้ของเหลวชนิดหนึ่งไปแขวนลอยในของเหลวอีกชนิด เช่น น้ำมันและน้ำส้มสายชูในน้ำสลัด แต่ถ้ากล่าวถึงนาโนอิมัลชั่น จะเป็นการทำให้ของเหลวหนึ่งอยู่ในรูปสารแขวนลอยที่มีขนาดหยดอยู่ในช่วงนาโนเมตร  ซึ่งเป็นขนาดที่เล็กมาก จนโปร่งแสง และสามารถใช้ฉีดพ่นง่าย โดยบริษัทเครื่องสำอางอ้างว่าเครื่องสำอางที่อยู่ในรูปนาโนอิมัลชั่นจะสามารถซึมเข้าสู้ผิวได้ดี และลึกกว่าเครื่องสำอางที่เป็นอิมัลชั่นเฉยๆ ซึ่งปัจจุบันได้มีการพัฒนาโครงสร้างของไขมันใหม่ๆ เช่น Solid Lipid Nanoparticle และ Nano Lipid Crystal

นอกจากนี้ ยังมีการใช้อนุภาคนาโนของทอง โดยผู้ผลิตอ้างว่าเพิ่มประสิทธิภาพในเรื่อง Anti Oxidant  และยังมีอนุภาค นาโนฟูลเลอรีน (Fullerene, C60 หรือ Bucky Balls) ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ประกอบไปด้วยโมเลกุลของคาร์บอน 60 โมเลกุลต่อกันเป็นโครงสร้างคล้ายลูกบอล เติมเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในเรื่อง AntiOxidant  และ Smoothing Properties ของตัวครีม แต่อย่างไรก็ตามผลิตภัณฑ์หนึ่งที่มีฟูลเลอรีนได้ถูกเก็บออกจากอังกฤษ เนื่องจากกังวลเรื่องความปลอดภัยที่ใช้เป็นส่วนผสมในครีม

ประสิทธิภาพที่มาพร้อมความเสี่ยง?

เราควรตระหนักถึงความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ที่มีอนุภาคนาโนเป็นส่วนประกอบหรือไม่? เนื่องจากอนุภาคนาโนมีขนาดเล็กมาก ทำให้อนุภาคเหล่านี้มีคุณสมบัติที่ต่างออกไปจากสารเดิมที่มีขนาดใหญ่ และด้วยขนาดที่เล็กมากอาจสามารถซึมผ่านเข้าสู่ร่างกาย ซึ่งอาจก่อให้เกิดผลระยะยาวได้ อย่างไรก็ตามโดยธรรมชาติผิวหนังมีชั้นที่มีหน้าที่ป้องกันสารจากภายนอกเข้าสู่ร่างกายอยู่แล้ว ในขณะนี้การซึมผ่านผิวหนังของอนุภาคนาโนต่างๆ ยังอยู่ในระหว่างการศึกษาวิจัยว่าสามารถเข้าสู่ร่างกายได้หรือไม่ แต่เมื่อใดที่ผิวหนังมีบาดแผล อนุภาคนาโนจะสามารถเข้าสู่ร่างกายได้ง่ายขึ้น

สำหรับความปลอดภัยขึ้นกับคุณบัติทั้งทางเคมีและทางกายภาพของอนุภาคนาโน ซึ่งคุณสมบัติที่แตกต่างกัน จะส่งผลต่อทั้งความปลอดภัย การซึมผ่านเข้าสู่ร่างกาย และการสะสมภายในร่างกายของแต่ละอนุภาคนาโน ยกตัวอย่างเช่น อนุภาคนาโนจำพวกลิโปโซม (Liposome) ที่โครงสร้างประกอบด้วยชั้นของไขมัน จากการศึกษา พบว่าลิโปโซมซึ่งประกอบด้วยโครงสร้างของไขมันจับกันด้วยแรงพันธะที่ไม่แข็งแรงมาก ทำให้สามารถอยู่ในร่างกายได้เพียงระยะสั้น ส่วนชนิดของอนุภาคนาโนในเครื่องสำอางที่มีการตระหนักถึงเรื่องความปลอดภัย ได้แก่ ฟูลเลอรีน เนื่องจากมีบางการศึกษาพบว่าฟูลเลอรีนสามารถก่อให้เกิดอันตรายได้ แต่ในสภาวะความเป็นจริงการก่อให้เกิดอันตรายนั้นก็ขึ้นอยู่กับปริมาณของสารด้วย ส่วนวัสดุพวกไทเทเนียนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นวัสดุที่ไม่เป็นอันตราย มีการใช้งานทั่วไปทั้งในอุตสาหกรรมอาหารและทางการแพทย์ (เช่น แผ่นโลหะช่วยดามกระดูก และ รากฟันเทียม) ได้มีการศึกษาจากหลายสถาบัน รวมทั้งโปรแกรมงานวิจัย NANODERM และการศึกษาจาก US FDA ว่าถึงแม้ไทเทเนียมไดออกไซด์จะอยู่ในลักษณะที่เป็นอนุภาคนาโน  ก็ยังไม่พบอันตรายจากการใช้ในเครื่องสำอางสำหรับทาภายนอกร่างกาย

อย่างไรก็ตาม สำหรับความปลอดภัยของอนุภาคนาโนยังคงมีความจำเป็นที่จะต้องมีการศึกษา และทดสอบว่า อนุภาคนาโนเหล่านี้ โดยเฉพาะอนุภาคนาโนใหม่ที่มีการสังเคราะห์ หรือดัดแปลง เพื่อยืนยันว่าอนุภาคนาโนเหล่านี้จะไม่ก่อให้เกิดอันตรายทั้งในระยะสั้นและระยะยาว  และอีกสิ่งหนึ่งที่มีความจำเป็นคือการทำความเข้าใจกับผู้บริโภค และติดฉลากบนผลิตภัณฑ์บ่งบอกว่ามีส่วนประกอบของสารอนุภาคนาโนเพื่อให้ผู้บริโภคมีสิทธิในการตัดสินใจ