"งดดนตรี-มหรสพกลางแจ้ง"สถานการณ์ที่ต้องปรับตัวของนักดนตรีอาชีพ
เสียงสะท้อนจากผู้ประกอบการวงดนตรี-นักดนตรีอาชีพ-คนทำงานกลางคืน และการปรับตัวในวันที่ทางการงดรื่นเริง
เรื่อง...อินทรชัย พาณิชกุล
ในช่วงเวลาแห่งความโศกเศร้านี้ มีประกาศจากรัฐบาลขอความร่วมมืองดจัดมหรสพและงานรื่นเริงเป็นเวลา 30 วัน เพื่อความเหมาะสมในช่วงที่มีงานพระราชพิธีพระบรมศพ ส่งผลให้บรรดาผู้ประกอบการวงดนตรี คณะมหรสพ รวมถึงสถานบันเทิงทุกแห่งทั่วประเทศพร้อมใจกันปิดให้บริการชั่วคราวเพื่อเป็นการแสดงความอาลัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
ทว่าต่อมาเมื่อวันที่ 22 ต.ค.ที่ผ่านมา พล.อ.ธนะศักดิ์ ปฏิมาประกร รองนายกรัฐมนตรี ได้เปิดเผยผลการประชุมของคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ (กวช.) โดยได้ข้อสรุปว่า หลังจากครบกำหนด 30 วันไปแล้ว ประเพณีไทยต่างๆยังคงจัดได้ตามปกติ เช่น เทศกาลทอดกฐิน เทศกาลลอยกระทง เทศกาลปีใหม่ เทศกาลตรุษจีน เทศกาลสงกรานต์ เน้นที่การทำบุญ ตักบาตร สวดมนต์ ฟังเทศน์ฟังธรรม โดยงดคอนเสิร์ต ดนตรี มหรสพ และการละเล่นทุกชนิด ส่วนสถานบันเทิงอนุโลมให้เฉพาะที่เป็นสถานที่ปิดเท่านั้น
ข่าวนี้สร้างความกังวลใจแก่ผู้ประกอบเกี่ยวกับดนตรี มหรสพ การละเล่นต่างๆที่ต้องร้องรำทำเพลงเป็นอย่างมาก เนื่องจากเสี่ยงต่อการขาดรายได้ เนื่องจากไม่สามารถประกอบอาชีพได้ดังเดิม
เมื่อผู้ประกอบการวงดนตรีโดน"ยกเลิกงาน"ยาวถึงปีหน้า
"ขายครับขาย ทั้งรถทั้งเวที ราคาคุยกันได้ครับ ราคา 800,000"
"สวัสดีครับ นี่คือการตัดสินใจครั้งสุดท้ายและยิ่งใหญ่ที่สุดในชีวิตครับผม ขายกิจการเกี่ยวกับระบบเสียงทั้งหมดครับ ใครสนใจมาดูของได้ 1.2 ล้านบาท "
"ยกเลิกกิจการ ขายยกวง ขายเหมา ทั้งรถ6ล้อ รถกระบะ เวที เครื่องเสียง "
ประกาศขายกิจการวงดนตรีแบบ "เหมายกวง"ถูกเผยแพร่ในโลกออนไลน์ สะท้อนให้เห็นว่าธุรกิจวงดนตรีกำลังเผชิญกับความลำบาก
สุนทร บัวกลิ่น นายกสมาคมวงดนตรีแห่งประเทศไทย และเจ้าของวงเพชรสุนทร เผยว่า ขณะนี้ผู้ประกอบการวงดนตรี นักดนตรี หางเครื่อง ช่างไฟ คนคุมเครื่องเสียง คนติดตั้งเวที เด็กขนของ และผู้เกี่ยวข้องกว่าแสนชีวิต ต่างเดือดร้อนกันถ้วนหน้า
"พวกเราเพิ่งหยุดพักช่วงเข้าพรรษา 3 เดือน พอออกพรรษาก็เป็นฤดูเที่ยว ทั้งงานทอดกฐิน ลอยกระทง ปีใหม่ ตรุษจีน ปิดทองฝังลูกนิมิต จนถึงสงกรานต์ งานชุกมาก เจ้าภาพก็ติดต่อจองคิว วางเงินมัดจำกันตั้งแต่ช่วงก่อนออกพรรษาแล้ว ทีนี้พอเกิดเหตุการณ์เขาก็ขอคืนงาน ยกเลิกทั้งหมดยาวถึงสงกรานต์ ซึ่งปกติถ้าเจ้าภาพไม่พร้อมจะจัดงาน หรือเบี้ยว เราไม่ต้องคืนเงินมัดจำ 30 % แต่พอเป็นเหตุสุดวิสัย บ้านเมืองเป็นแบบนี้ เราก็ต้องคืนเงินมัดจำเขา เพราะไม่ใช่ความผิดของเจ้าภาพ ส่วนใหญ่แทบทุกวงพอได้เงินมัดจำมาก็เอาไปใช้จ่ายค่าโน่นค่านี่ ระบบไฟ แสง สี เสียง เวที อุปกรณ์ต่างๆ พอต้องคืนก็ต้องไปกู้ยืมเขามา จนตรอกเข้าก็ประกาศขายเครื่องดนตรี ที่เจ็บซ้ำอีกต่อก็คือ เมื่อทางการห้ามไม่ให้เล่นดนตรี แล้วใครจะมาซื้อ คนมาซื้อส่วนมากเป็นนักดนตรีทั้งนั้น สุดท้ายขายไม่ออกอีก"
ในฐานะเจ้าของวงดนตรีลูกทุ่ง สุนทรรู้สึกเครียด หดหู่ เขารักในหลวงมากและพร้อมให้ความร่วมมืออย่างเต็มที่ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าลำบากจริงๆ
"ช่วง 30 วันที่เขาให้งด ผมให้ความร่วมมือเต็มที่ ไม่มีปัญหา ที่ทราบตอนนี้คือ หลังจาก 30 วันไปแล้ว ทางการเขาอนุญาตให้จัดประเพณีต่างๆต่อไปได้เหมือนเดิม แต่ห้ามเล่นดนตรี งานพวกเราเป็นงานดนตรีกลางแจ้งทั้งนั้น แบบนี้ชีวิตลูกวงตัวเล็กตัวน้อยที่อยู่ข้างหลังจะทำยังไง ไม่มีค่าเช่าบ้าน ค่าน้ำค่าไฟ ค่าเทอมลูก บางคนยึดอาชีพเล่นดนตรีอย่างเดียวไม่มีงานอื่นรองรับก็ต้องไปขับวิน รับจ้างเกี่ยวข้าว ขับสิบล้อ หาหนูนาย่างขายประทังชีวิต
ในนามนายกสมาคมวงดนตรี ผมอยากจะเรียกร้องให้ทางการช่วยเยียวยา อาจจะเป็นเรื่องพักชำระหนี้กับทางสถาบันการเงิน ไฟแนนซ์ต่างๆ เพราะตอนนี้เราขาดรายได้ แต่ยังต้องผ่อนบ้าน ผ่อนรถ ผ่อนอุปกรณ์ทำมาหากิน อยากให้ผู้ใหญ่ช่วยผ่อนหนักเป็นเบาให้พวกเราบ้าง"
จำนำ-ขายเครื่องดนตรี...ทางรอดของนักดนตรีกลางคืน
แม้รัฐบาลจะอนุโลมให้สถานบันเทิงผับ บาร์ ร้านอาหารสามารถเล่นดนตรีได้เฉพาะในสถานที่ปิด ทว่าหลายร้านที่เป็นแนวกึ่งกลางแจ้งก็ต้องหยุดจ้างนักดนตรีชั่วคราว
มอร์ นักดนตรีกลางคืน วัย 32 เล่าว่า นักดนตรีกลางคืนกว่า 90 % ไม่มีงานประจำ ทั้งยังได้รับเงินเป็นรายวัน พองานไม่มี รายได้หาย ทำให้เขาและพี่น้องผองเพื่อนนักดนตรีเครียดกันมาก
"ปกติสัปดาห์นึงจะมี 10 งาน งานละ 800 บาท ตอนนี้เหลือแค่ 3 งาน เล่นอะคูสติกเบาๆแทนการเล่นแบบเต็มวง รายได้ลดลงแต่ค่าใช้จ่ายอื่นๆยังคงที่ เช่น ค่าผ่อนรถ ค่าเช่าบ้าน ค่ากินค่าอยู่ เหตุสุดวิสัยแบบนี้ ไม่รู้จะทำยังไงเหมือนกัน ก็แก้ปัญหาด้วยการเอานาฬิกาไปจำนำ บางคนขายเครื่องดนตรี ขายมอเตอร์ไซค์เพื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้าให้มีชีวิตรอดต่อไป"
มือเบสหนุ่มรายนี้ใช้โอกาสนี้ในการส่งเสียงไปยังสังคมว่า คนทำงานกลางคืนไม่ใช่คนไม่ดี เป็นอาชีพหนึ่งที่สุจริตและรักในหลวงเช่นเดียวกับคนไทยอาชีพอื่นๆ
ด้าน บุญโทน มือคีย์บอร์ดรับจ้าง ชาวสิงห์บุรี เพิ่งประกาศขายกิจการวงดนตรีที่เป็นสมบัติของบิดาด้วยความชอกช้ำใจ
"มันแย่มาสองปีแล้วครับ เดี๋ยวนี้วงเกิดใหม่มีเยอะ ตัดราคากันเอง อีกอย่างวงผมงานน้อยอยู่แล้วตั้งแต่พ่อล้มป่วยผ่าตัดสมอง เลยถือโอกาสยุบวงขายทิ้งดีกว่า ถามว่าทำไมเอาสมบัติพ่อมาขายกิน คนเราต้นทุนไม่เท่ากันนี่ครับ บางคนทำงานโรงงาน ทำวงดนตรีเป็นอาชีพเสริม บางคนมีเงินเก็บเยอะ แต่ผมไม่มีอะไรเลย ก็ต้องขายเอาเงินมาใช้ก่อน วันหน้ามีวาสนา โชคเข้าข้าง เราค่อยสร้างใหม่"
ขณะที่ ธนกฤต โชตทรงกุล เจ้าของวงฮ.นกฮูกซาวด์ อ.บางระกำ จ.พิษณุโลก บอกว่า การประกาศอนุโลมให้เล่นดนตรีได้ในสถานบันเทิงที่ปิดมิดชิด เป็นผลดีกับวงดนตรีบางส่วนเท่านั้น แต่อีกส่วนหนึ่งเป็นวงดนตรีซึ่งต้องเล่นกลางแจ้ง เช่น ลิเก หนังตะลุง กลองยาว ดนตรีวงแห่ งิ้ว การละเล่น สิงห์โตลูกทุ่ง ลำตัด วงลูกทุ่ง หมอลำ ล้วนได้รับผลกระทบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
"สถานการณ์ของวงลูกทุ่ง วงหมอลำ วงดนตรีรับจ้างเล็กๆในต่างจังหวัดขณะนี้คือ ถูกยกเลิกงานยาวแบบไม่มีกำหนด เพราะเจ้าภาพไม่กล้าจ้าง นักดนตรีไปเล่นก็โดนจับ แถมยังเป็นช่องโหว่ให้มีการรีดไถ วันก่อนผมไปเล่นงานหน้าขบวนแห่งานทอดกฐินที่วัด จู่ๆมีเจ้าหน้าที่มาห้ามไม่ให้เล่น สุดท้ายเจ้าภาพต้องจ่ายค่าน้ำร้อนน้ำชาไปพันนึงถึงเล่นต่อได้เพราะกฐินจะเข้าวัดอยู่แล้ว เขาไม่อยากให้งานบุญมันล่ม"
ข้อเรียกร้องจากชาวดนตรีถึงรัฐบาล
เมื่อเร็วๆนี้ คณะกรรมการสมาคมการค้ากลุ่มบันเทิงและการสื่อสาร สภาหอการค้าไทย นำโดยดร.โฆสิต สุวินิจจิต สุวิทย์ กิตติธรานนท์ ช.อ้น ณ บางช้าง ทำหน้าที่รับเรื่องราวความเดือดร้อนของคนดนตรีทั่วประเทศ เพื่อประชุมหารือแนวทางแก้ไขปัญหา ก่อนนำเสนอถึงรัฐบาลต่อไป
"ธรรมชาติของคนทำงานดนตรีจะให้มารวมตัวกันคงยาก ต่างคนต่างต้องทำมาหากิน เราได้นำข้อร้องเรียนจากพี่น้องทั่วประเทศเข้าที่ประชุมแล้ว คงจะดำเนินการนำเสนอผู้หลักผู้ใหญ่ในรัฐบาลเร็วๆนี้ เบื้องต้นคือ อยากจะให้มีการกำหนดขอบเขตเวลาที่ชัดเจนกว่านี้ว่างดถึงเมื่อไหร่ ไม่ใช่งดยาวโดยไม่มีกำหนดที่แน่ชัด และอย่าให้กินระยะยาวจนเกินไปนัก อยากให้ช่วยผ่อนปรนให้กลับคืนสู่ปกติเร็วขึ้น เนื่องจากคนดนตรีนับแสนชีวิตเดือดร้อนกันมาก
ปัญหาที่พบตอนนี้คือ ความคลุมเครือไม่ชัดเจน ยกตัวอย่างเช่นคำสั่งกระทรวงมหาดไทยที่ระบุว่า สถานบันเทิงที่เป็นอาคารปิดสามารถเล่นดนตรีได้ตามปกติ ส่วนงานประเพณี งานบวชงานบุญต่างๆดำเนินต่อไปได้แต่ให้งดดนตรีและการละเล่น เจ้าหน้าที่ซึ่งไม่ทราบและไม่เข้าใจถึงคำสั่งดังกล่าวก็ไม่อนุญาตให้เล่นทั้งหมด วันก่อนมีนักดนตรีจากปัตตานีโทรมาบอกว่าตำรวจห้ามไม่ให้เล่น ทั้งที่เป็นสถานที่ปิด พอปรินท์ประกาศคำสั่งให้ดู ตำรวจนายนั้นกลับบอกว่าไม่เคยเห็นคำสั่งนี้มาก่อน ตรงนี้คือความบกพร่องของกระทรวงมหาดไทยที่กระจายข่าวไม่ทั่วถึง ระดับล่างๆแม้แต่โรงพักไม่รู้เรื่องได้ยังไง ทั้งที่เป็นประกาศที่ออกโดยปลัดกระทรวงมหาดไทย"
คำกล่าวของ สุวิทย์ กิตติธรานนท์ กรรมการสมาคมการค้ากลุ่มบันเทิงและการสื่อสาร สภาหอการค้าไทย
ทั้งหมดเป็นเสียงสะท้อนจากผู้ทำงานด้านดนตรี ที่ล้วนยืนยันว่ามีความเข้าใจในสถานการณ์และพร้อมที่จะเคารพกฎกติกาบ้านเมือง ทว่าวิกฤตที่พวกเขาต้องเผชิญอยู่ในขณะนี้ก็สมควรที่จะได้รับการแก้ไขปัญหาอย่างเร่งด่วนเช่นกัน
