นักบินอะพอลโลกับโรคหัวใจ

โดย...วรเชษฐ์ บุญปลอด

เราทราบกันมานานแล้วว่าอนุภาคพลังงานสูงในอวกาศเป็นอันตรายต่อผู้ที่เดินทางออกไปนอกโลก ผลการวิจัยเมื่อเร็ว ๆ นี้แสดงว่านักบินอวกาศในโครงการอะพอลโล ซึ่งนำมนุษย์เดินทางไปดวงจันทร์ในช่วงปี 2511-2515 ได้เสียชีวิตจากโรคเกี่ยวกับหัวใจในสัดส่วนสูงกว่าปกติ

โครงการอะพอลโลขององค์การนาซาแห่งสหรัฐอเมริกาได้ส่งนักบินอวกาศออกไปถึงดวงจันทร์หลายคน ยานแต่ละลำมีนักบินอวกาศ 3 คน มีทั้งที่ออกไปทดสอบกระบวนการต่าง ๆ ในวงโคจรรอบโลกอย่างอะพอลโล 7 ไปโคจรอ้อมดวงจันทร์โดยไม่ลงจอด อย่างอะพอลโล 8, 9, 10 และ 13 (อะพอลโล 13 เกิดอุบัติเหตุถังออกซิเจนระเบิด ทำให้ลงจอดไม่ได้ตามแผนเดิม) และที่ไปลงบนพื้นผิวดวงจันทร์ได้สำเร็จ ได้แก่ อะพอลโล 11 เมื่อวันที่ 20 ก.ค. 2512 ตามมาด้วยอะพอลโล 12, 14, 15, 16 และ 17 โดยยานแต่ละลำมีโมดุลที่นำนักบินแยกไปลงบนพื้นผิวดวงจันทร์ 2 คน อีกหนึ่งคนโคจรอยู่รอบดวงจันทร์ สรุปแล้วสหรัฐ จึงส่งนักบินอวกาศไปลงแตะพื้นผิวดวงจันทร์ทั้งหมด 12 คน นำหินดวงจันทร์กลับมารวม 380 กิโลกรัม

ในอวกาศมีอนุภาคพลังงานสูงที่เรามองไม่เห็นอยู่ทั่วไป ซึ่งมีทั้งที่ปล่อยออกมาจากดวงอาทิตย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่เกิดการลุกจ้าบนผิวดวงอาทิตย์อย่างรุนแรงจนปลดปล่อยอนุภาคพลังงานสูงออกมา และที่เดินทางมาจากนอกระบบสุริยะ อนุภาคในอวกาศส่วนใหญ่เป็นโปรตอน นอกจากนี้ยังมีอนุภาคพลังงานสูงอื่นๆ ที่สามารถก่อความเสียหายอันซับซ้อนต่อเนื้อเยื่อในร่างกายไปจนถึงดีเอ็นเอ ยากต่อการซ่อมแซม

มนุษย์และสิ่งมีชีวิตต่างๆ ที่อยู่บนพื้นโลกได้รับการปกป้องจากรังสีคอสมิกและอนุภาคพลังงานสูงเหล่านี้โดยสนามแม่เหล็กโลก ซึ่งห่อหุ้มโลกเอาไว้ เราเรียกว่าแมกนิโทสเฟียร์ สนามแม่เหล็กคอยช่วยเบี่ยงเบนไม่ให้ส่วนใหญ่ของอนุภาคเหล่านี้เดินทางมาถึงพื้นโลก แต่เมื่อมนุษย์อวกาศเดินทางออกไปไกลนอกขอบเขตของแมกนิโทสเฟียร์ นักบินอวกาศจะได้รับรังสีจากอนุภาคต่างๆ แม้ว่าชุดอวกาศจะออกแบบมาให้ช่วยได้ แต่ไม่สามารถป้องกันได้ทั้งหมด

สัปดาห์ที่ผ่านมา คณะนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยฟลอริดาสเตทได้ตีพิมพ์ผลการวิจัยในวารสาร Scientific Reports โดยศึกษาการตายของนักบินอวกาศ พบว่าแม้นักบินอวกาศเหล่านี้จะได้รับการดูแลด้านสุขภาพเป็นอย่างดี แต่นักบินหลายคนเสียชีวิตด้วยโรคเกี่ยวกับหัวใจ ผลการวิจัยแสดงว่าร้อยละ 43 ของนักบินอวกาศในโครงการอะพอลโลเสียชีวิตด้วยโรคเกี่ยวกับระบบหลอดเลือดหัวใจ ซึ่งเป็นตัวเลขที่สูงกว่าปริมาณที่พบในกลุ่มของนักบินอวกาศที่อยู่ในวงโคจรรอบโลกหรือคนที่ไม่ได้ขึ้นบินราว 4-5 เท่า

การทดสอบในหนูทดลอง โดยให้หนูได้รับรังสีปริมาณสูงอย่างต่อเนื่อง พบว่าหนูเกิดความบกพร่องในหลอดเลือดแดง อันเป็นสาเหตุหนึ่งที่นำไปสู่โรคหลอดเลือดหัวใจได้ พวกเขาสรุปในเบื้องต้นว่าสภาพแวดล้อมซึ่งมนุษย์ต้องได้รับรังสีในอวกาศอย่างต่อเนื่อง แม้จะเป็นระยะเวลาไม่นาน ก็อาจเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่เพิ่มโอกาสทำให้ประสบปัญหาเกี่ยวกับหลอดเลือดหัวใจได้ในระยะยาว อย่างไรก็ดี คณะนักวิจัยยอมรับว่าจำนวนนักบินอวกาศที่ออกไปในอวกาศห้วงลึกซึ่งไกลจากสนามแม่เหล็กโลกที่ผ่านมามีอยู่น้อยคน จึงอาจเป็นข้อด้อยสำหรับบทสรุปเช่นนี้ในเชิงสถิติ

อนุภาคพลังงานสูงในอวกาศเป็นหนึ่งในอุปสรรคสำคัญที่ทำให้มนุษย์ยังไม่สามารถเดินทางไปตั้งถิ่นฐานอย่างถาวรบนดวงจันทร์หรือบนดาวเคราะห์ดวงอื่น องค์การนาซามีแผนจะนำมนุษย์ไปดาวอังคารในอนาคตราว 10-20 ปีข้างหน้านี้ รัสเซีย จีน และอีซาของยุโรปก็ยังคงมีความสนใจในโครงการสำรวจดวงจันทร์ การปกป้องร่างกายจากอนุภาคพลังงานสูงได้อย่างมีประสิทธิภาพจึงถือได้ว่าเป็นความท้าทายอย่างหนึ่งที่ต้องฟันฝ่า หากมนุษย์เรายังต้องการออกไปสำรวจนอกโลกด้วยตัวเอง