"สถานีสนามไชย"...งดงามดั่งท้องพระโรง

เรื่อง...อินทรชัย พาณิชกุล / ภาพ...เฟซบุ๊กประชาสัมพันธ์ รถไฟฟ้าสายสีน้ำเงิน

อีกไม่นาน รถไฟฟ้าทั้งบนดินและใต้ดินก็จะขยายเส้นทางโยงใยครอบคลุมทั่วทั้งกรุงเทพมหานคร ประชาชนสามารถเดินทางไปไหนมาไหนได้อย่างสะดวกสบายมากยิ่งขึ้น

แต่นอกจากโครงสร้างอันแข็งแรงคงทนของเส้นทางรถไฟฟ้าแล้ว การออกแบบตกแต่งภายในสถานีแต่ละแห่งก็เป็นเรื่องสำคัญที่มิอาจมองข้าม เพราะสถานีเปรียบเสมือน "ห้องรับแขก" ที่ผู้มาเยือนจะได้ยลโฉมและใช้สอยประโยชน์

เช่นเดียวกับ "สถานีสนามไชย" หนึ่งในเส้นทางรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงินส่วนต่อขยายจากหัวลำโพง-บางแค ตั้งอยู่บริเวณถนนสนามไชย แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร แวดล้อมด้วยสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญบนเกาะรัตนโกสินทร์อย่างวัดพระแก้ว พระบรมมหาราชวัง มิวเซียมสยาม วัดโพธิ์ จนถึงท้องสนามหลวง

การออกแบบตกแต่งภายในจึงมีความโดดเด่นเป็นพิเศษยิ่งกว่าสถานีอื่น

รศ.ดร. ภิญโญ สุวรรณคีรี ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรม) ปี 2537 ผู้รับผิดชอบการออกแบบสถานีสนามไชย เผยว่า สถานีสนามไชยอยู่ใกล้กับพระบรมมหาราชวัง แวดล้อมด้วยสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญทางประวัติศาสตร์ ชาวต่างชาตินิยมเดินทางมาเยี่ยมชมเป็นจำนวนมาก

"เดี๋ยวนี้รถติดมาก ประชาชนและนักท่องเที่ยวนิยมเดินทางด้วยรถไฟฟ้า ผมจึงนำสถาปัตยกรรมไทยมาใช้ในการออกแบบ ภายใต้หลักคิด 3 ประการคือ 1.แสดงให้ชาวต่างชาติเห็นว่าศิลปวัฒนธรรมของไทยนั้นงดงามเพียงใด 2.อยากให้เป็นสถานีรถไฟฟ้าที่ไม่เหมือนใคร เพราะเดี๋ยวนี้สถานีรถไฟฟ้าทั่วโลกรูปร่างหน้าตาเหมือนกันหมด แต่ที่สถานีสนามไชยลงปุ๊บจะรู้ทันทีว่าที่นี่คือประเทศไทย 3.เพื่ออนุรักษ์ศิลปะของชาติ โดยเฉพาะสถาปัตยกรรมไทย ให้ทุกคนรู้ว่าถึงจะเป็นประเทศเล็กๆ แต่ก็มีศิลปวัฒนธรรมยาวนาน นอกจากนี้ยังเป็นแบบอย่างให้อนุชนรุ่นหลังได้ศึกษาด้วย"

ศิลปินแห่งชาติท่านนี้ อธิบายว่า บรรยากาศภายในสถานีสนามไชยเหมือนเป็นการเรียกน้ำย่อย ก่อนจะเดินทางไปเยี่ยมชมพระบรมมหาราชวัง

"ใครที่เดินเข้าไปจะรู้สึกเหมือนอยู่ในท้องพระโรงของพระราชวัง ผ่านองค์ประกอบความเป็นไทยที่มีกลิ่นอายของสถาปัตยกรรมยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น ไม่ว่าจะเป็นเสาสดุมภ์ที่ตั้งเรียงรายอยู่โถงทางเดิน ลงลายกระเบื้องเป็นดอกพิกุล ปลายเสาประดับด้วยดอกบัวจงกลปิดทองคำเปลว พื้นและผนังจำลองจากกำแพงเมือง ประดับประดาด้วยเสาเสมาของพระบรมมหาราชวัง พื้นเพดานตกแต่งด้วยลายฉลุชื่อดาวล้อมเดือน ใช้สีขาว สีทองและสีชาดเป็นสีหลัก มีสัญลักษณ์ประจำสถานีคือ หงส์สีทอง คาดว่าจะเสร็จภายในเดือนกันยายน 2559"

 

 

สิ่งสำคัญของการทำงานออกแบบตกแต่งภายในคือ ต้องรู้กาลเทศะ

"งานศิลปกรรมของไทยมีสถานภาพไม่เหมือนกัน เราต้องรู้ว่าเรากำลังออกแบบอะไร และทำเพื่อใคร เช่น ถ้าผมจะทำพระบรมมหาราชวัง ถือว่าพระองค์ท่านเป็นสมมติเทวราช ทำเพื่อถวายเป็นลาภสักการะก็อย่างหนึ่ง หรือตอนออกแบบพระอุโบสถ วัดไทยลุมพินีมหาวิหาร ประเทศเนปาล นี่คือทำเพื่อพุทธบูชาก็อย่างหนึ่ง สร้างเจดีย์สร้างโบสถ์ สร้างสถานที่ราชการ โรงแรม บ้านอยู่อาศัย แม้กระทั่งสถานีสนามไชย ซึ่งทำเพื่อประชาชนทั่วไปและนักท่องเที่ยวก็อีกอย่างหนึ่ง เรื่องความเป็นไทยมันเป็นเรื่องของจิตวิญญาณ ผมเชื่อว่าตัวเองถูกกำหนดมาให้ทำงานด้านนี้ ผมเป็นนายช่างใหญ่มากกว่าเป็นสถาปนิก นายช่างใหญ่จะไปคุมช่างหน้างาน ปั้น หล่อ แกะสลัก ขึ้นลาย ดูแลทุกอย่าง เวลาช่างทำผิด เช่น เขียนเทวดาผิด ช้างเอราวันผิด ผมจะบอกเฮ้ย เดี๋ยวกูเขียนให้มึงดู แล้วก็เขียนให้ทันทีเลย ผมไม่ใช่สถาปนิกแบบที่ขีดๆเขียนๆ 1:10 1:100 แล้วก็ส่งๆไปให้วิศวกรสร้าง เดี๋ยวนี้แค่ก็กดคอมพิวเตอร์แป๊บเดียวก็ขึ้นมาเป็นตึกแล้ว แต่ผมยังเขียนงานเองด้วยมือทุกชิ้น"

ปัจจุบัน รศ.ดร.ภิญโญในวัย 80 ยังคงออกแบบงานสำคัญระดับประเทศ อาทิ ส่วนยอดเจดีย์ที่ประดิษฐานของพระสยามเทวาธิราช ณ อาคารรัฐสภาแห่งใหม่ จ.นนทบุรี ศาลฎีกาหลังใหม่ บริเวณท้องสนามหลวง  วิหารหลวงปู่ทวด รพ.สงขลานครินทร์ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา เจดีย์ที่อ.กุมภวาปี จ.อุดรธานี และอ.แม่สลอง จ.เชียงราย หอพระราชประวัติที่สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง เจดีย์ประดิษฐานพระอัฐิธาตุแลหอสมุดรวบรวมผลงานของสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก 

ถามว่าผลงานการออกแบบทุกชิ้นที่ทำ คาดหวังไว้อย่างไรบ้าง?

"เป็นธรรมชาติของช่างที่ต้องการให้คนจดจำไม่ใช่มาถ่มน้ำลายรด งานไหนเห็นว่าไม่สมควรทำก็จะไม่รับทำ งานไหนรับมาแล้วก็ตั้งใจทำให้อย่างดีที่สุด และงานทุกชิ้นที่ผมทำจะยืนยงคงทนถาวรมากกว่างานเชิงพาณิชย์ทั่วไป สร้างตรงไหนมันก็จะอยู่ตรงนั้นไปชั่วกัปชั่วกัลป์"

รศ.ดร.ภิญโญ สุวรรณคีรี