หัวขวานท้องนา

โดย...ปริญญา ผดุงถิ่น

ยามเย็น ณ หนองปลาไหล จ.เพชรบุรี จู่ๆ ก็มีเสียงนกแปลกๆ ร้องโต้ตอบกันเข้ามาใกล้เรื่อยๆ พอสมองบอกว่านี่มันเสียงนกหัวขวานนี่หว่า ร่างกายก็เด้งผึง มองหาต้นเสียงพัลวัน

ในเมื่อพื้นที่เป็นท้องนาภาคกลาง นกหัวขวานที่จะพบได้ในทำเลเช่นนี้ มีแค่ตัวเดียวโดดๆ คือ นกหัวขวานด่างอกลายจุด ชื่ออังกฤษ Freckle-breasted Woodpecker นักปักษีวิทยาเพิ่งให้ใช้ชื่อนี้แทนชื่อเก่า Fulvous-breasted Woodpecker

นกหัวขวานด่างอกลายจุด ทำให้ผมตื่นตัวจากหลายสาเหตุ เช่น มันเป็นนกที่มีสถานภาพ Uncommon Resident หรือค่อนข้างหายาก มันเป็นหนึ่งในนกหัวขวานตัวโปรดของผม และที่สำคัญ ผมไม่ได้เจอมันมานานหลายปี

ในที่สุด เจ้าของเสียงก็ปรากฏตัว มากันเป็นคู่ผัวเมีย สีแดงบนกระหม่อมนกตัวผู้ ดึงดูดเลนส์ให้จับเป้าไปที่มัน มากกว่าสีดำบนกระหม่อมนกตัวเมีย สีแดงดูสะดุดตากว่าสีดำเป็นแค่เหตุผลรอง เหตุผลหลักก็คือ นักเลงนกทั้งหลายจะมีโหมดอัตโนมัติ ไม่ว่าอย่างไรก็ต้องส่องไปที่นกตัวผู้ก่อนนกตัวเมียเสมอ แบบว่าถ้าใคร (ดัน) เล็งใส่นกตัวเมียก่อน จะเข้าข่ายเพี้ยนสุดๆ เลยล่ะ 555

ประสานกหัวขวาน มาเร็วเคลมเร็ว ทุกอย่างจบลงภายในไม่กี่วินาที เป็นช่วงเวลาสั้นๆ อันสะใจ เพราะเป็นครั้งแรกที่ผมได้ภาพนกหัวขวานด่างอกลายจุด ทั้งเป็นการได้แบบไม่ทันตั้งตัว ไม่มีความคิดคำนึงใดๆ ถึงมันมาก่อนเลยแม้แต่นิดเดียว

สมัยเป็นมือใหม่หัดส่อง ผมงี้ถูกโฉลกกับนกหัวขวานด่างอกลายจุดเสียจริง เจอซ้ำแล้วซ้ำอีก เคยแม้แต่เจอนกมากันเป็นครอบครัว (คลับคล้ายคลับคลาว่า 4 ตัว) โขกหัวหากินบนต้นไม้แห้งโล่งๆ เตี้ยๆ แถมนานอีกต่างหาก แต่พอเริ่มเปลี่ยนเกมจากดูนกเป็นถ่ายรูปนก ก็กลับไม่ได้เจอเจ้าพวกนี้อีกเลย

ที่ผมชื่นชอบนกหัวขวานด่างอกลายจุด จนยกให้เป็นหนึ่งในหัวขวานตัวโปรด เพราะทึ่งในถิ่นอาศัยอันแหวกแนวแตกต่างจากหัวขวานอื่น ดันมาอาศัยแทรกซึมอยู่กับผู้คนตามชนบทภาคกลาง ท่องเที่ยวหากินตามหัวไร่ปลายนา ขอให้มีเพียงละเมาะไม้นิดๆ หน่อยๆ ก็อยู่ได้แล้ว ไม่ได้เรียกร้องเริ่ดหรูแบบหลายๆ หัวขวานที่ต้องการป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ผืนใหญ่สมบูรณ์

ก่อเป็นความขัดแย้งที่โดดเด่น นกหัวขวานอะไรจะมาอยู่แถวภาคกลาง และแถวทุ่งนาอีกต่างหาก จับนกหัวขวานชนิดอื่นมาปล่อยในที่แบบนี้ คงสิ้นเรี่ยวแรงพลังจะโขกหัวหากิน

พลิกตำราดู ระบุว่า ในการสำรวจพบนกหัวขวานด่างอกลายจุดครั้งแรกของประเทศไทย ในอดีตนานมาแล้วนั้น จังหวัดที่พบ ใกล้กว่าที่ผมคาดไว้เสียอีก กรุงเทพมหานครนี่เอง!