เปิด 3 แผนกคดีศาลอาญา สางคดี 'ค้ามนุษย์ ทุจริต ยาเสพติด'

โดย...เอกชัย จั่นทอง

นับเป็นความก้าวหน้าอีกขั้นของกระบวนการยุติธรรมไทย หลังจากเปิด 3 แผนกคดีศาลอาญาขึ้นมาใหม่ เมื่อวันที่ 10 ส.ค.เพื่อตอบโจทย์ปัญหาในปัจจุบัน ประกอบด้วย แผนกคดีค้ามนุษย์ แผนกคดีทุจริตและประพฤติมิชอบของเจ้าหน้าที่รัฐ และแผนกคดียาเสพติด 

คดีทั้งหมดส่งผลกระทบต่อสภาพเศรษฐกิจ สังคม สร้างความเสียหายให้กับประเทศในช่วงที่ผ่านมาเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะปัญหาการค้ามนุษย์ ที่กำลังถูกนานาชาติจับตามอง รวมถึงการทุจริตที่ส่งผลต่อดัชนีความเชื่อมั่นของนักลงทุนด้วย ครอบคลุมไปจนถึงปัญหายาเสพติดที่มอมเมาเยาวชนมานานหลายสิบปี

โชคชัย รุจินินนาท รองอธิบดีผู้พิพากษาศาลอาญา อธิบายจุดเริ่มต้นของการจัดตั้ง 3 แผนกคดี ว่า คดีทั้ง 3 ประเภทนั้นมีความแตกต่างจากคดีอาญาทั่วไป เพราะเป็นการทำผิดที่ส่งผลต่อเศรษฐกิจและสังคม รวมถึงบางคดีมีผู้มีอิทธิพลและอาชญากรรมข้ามชาติเข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องด้วยคดีลักษณะที่มีความสลับซับซ้อน จึงต้องมีประสิทธิภาพเป็นพิเศษเพื่อนำคนผิดมาลงโทษตามกฎหมาย

สำหรับการตั้งทั้ง 3 แผนกคดีในศาลอาญา เป็นไปตามประกาศของคณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรม ที่มีประธานศาลฎีกาเป็นประธาน โดยอาศัยอำนาจตามพระธรรมนูญศาลยุติธรรม

โชคชัย ระบุว่า สำหรับแผนกคดีค้ามนุษย์ ปัจจุบันมีกว่า 30-40 คดี โดยคดีที่เข้าข่ายเป็นคดีค้ามนุษย์ ต้องเป็นลักษณะคดีที่มีการแสวงหาประโยชน์จากมนุษย์ การบังคับค้าประเวณี การใช้แรงงานประมงผิดกฎหมาย หรือจัดเด็กที่อายุไม่ถึง 18 ปี มาบังคับขอทานเป็นต้น ในแผนกคดีนี้จะมีผู้พิพากษา 6 องค์คณะ คณะละ 2 คน รวม 12 คน

ทั้งนี้ การทำคดีค้ามนุษย์มีนโยบายสำคัญว่า ศาลชั้นต้นต้องสืบพยานให้เสร็จสิ้นและมีคำพิพากษาภายใน 6 เดือน นับแต่วันตรวจพยานหลักฐาน และกระบวนการยุติธรรมต้องแสดงให้เห็นอย่างชัดเจน เพื่อสะท้อนให้นานาชาติเห็นว่า ประเทศไทยจริงจังกับการแก้ไขปัญหาเหล่านี้ 

“เชื่อว่าการมีแผนกคดีค้ามนุษย์จะยิ่งทำให้นานาชาติมองเห็นว่า ประเทศไทยจริงจังกับการแก้ไขปัญหาค้ามนุษย์ แม้ที่ผ่านมาเราจะดำเนินคดีมาโดยตลอดก็ตาม แต่เมื่อมีการจัดตั้งแผนกคดีค้ามนุษย์โดยเฉพาะขึ้นมา จะยิ่งทำให้ประเทศไทยจริงจังกับการแก้ไขปัญหาเหล่านี้ หลังโดนเทียร์ 3 อีกทั้งการดำเนินคดีก็จะรวดเร็วมากขึ้น เพราะเป็นการทำคดีเฉพาะทาง และมีผู้เชี่ยวชาญชำนาญการในการพิจารณาคดีด้วย” รองอธิบดีผู้พิพากษาศาลอาญา กล่าว

โชคชัย ขยายความว่า คดีค้ามนุษย์จะใช้วิธีสืบพยานล่วงหน้าไว้ก่อนที่จะมีการยื่นฟ้องคดี หากมีพฤติการณ์ให้เห็นว่า การรอให้มีการสืบพยานหลังจากที่มีการยื่นฟ้องคดีแล้วเหมือนคดีปกติทั่วไปจะไม่ทันการณ์พยานจะหายหมด ทั้งนี้ยังมีการใช้เครื่องมือเสริม โดยนำการ “วิดีโอคอนเฟอเรนซ์” มาใช้ในการสืบพยาน

หันมาดู การตั้งแผนกคดีทุจริตและประพฤติมิชอบของเจ้าหน้าที่รัฐ รองอธิบดีผู้พิพากษาศาลอาญา อธิบายว่า ปัจจุบันมีอยู่ 40-50 คดี ลักษณะคดีที่เข้าข่ายแผนกนั้น จะต้องมีเจ้าหน้าที่รัฐทุจริต เช่น ข้าราชการ เจ้าหน้าที่รัฐวิสาหกิจ ที่รับคดีมาจากคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) และจากคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ (ป.ป.ท.) แต่ไม่ใช่คดีที่
ผู้ถูกกล่าวหาเป็น สส. สว. รัฐมนตรี นายกรัฐมนตรี

คดีดังกล่าวศาลรับมาจาก ป.ป.ช.จะใช้วิธีการ “ไต่สวนคดี” ซึ่งจะทำให้ศาลมีบทบาทมากขึ้นในการสอบถามพยานเพื่อข้อเท็จจริง ส่วนคดีที่รับมาจาก ป.ป.ท. และคดีที่ประชาชนฟ้องร้องเจ้าหน้าที่รัฐทุจริตยังใช้วิธีการสืบพยานแบบระบบกล่าวหาที่ใช้ในคดีอาญาปกติ โดยเสมือนมีศาลเป็นกรรมการช่วยตัดสินในการพิจารณาตัดสิน โดยแผนกนี้จะมีผู้พิพากษา 4 องค์คณะ คณะละ 2 คน รวม 8 คน

“การให้ความสำคัญจัดตั้งเป็นแผนกขึ้นมานั้นเป็นสิ่งที่สะท้อนออกไปภายนอกประเทศ ว่า กระบวนการยุติธรรมไทยทำงานตลอด โดยตระหนักถึงปัญหาทั้ง 3 ด้าน และเมื่อกระบวนการยุติธรรมขยับจะทำให้ต่างชาติมั่นใจว่า เราจริงจังกับการแก้ไขปัญหาทุจริต นั่นอาจเป็นโอกาสในการเพิ่มการลงทุนและลดลำดับประเทศที่มีการทุจริตลงได้ หลังจากเราเปิดแผนกทั้งหมดนี้ เชื่อว่าจะสะท้อนออกไปสู่สากลได้เป็นอย่างดี” โชคชัย ระบุ

สำหรับแผนกคดียาเสพติด ทางแผนกคดีนี้เน้นทำคดีนักค้ายาเสพติดรายใหญ่ที่มีการทำเป็นขบวนการ แผนกนี้จะมีผู้พิพากษา 8 องค์คณะ คณะละ 2 คน รวม 16 คน โดยคดีค้ายาเสพติดจะจบแค่ 2 ศาล คือถึงที่สุดแค่ศาลอุทธรณ์เท่านั้น ดังนั้นการสืบข้อเท็จจริงของศาลชั้นต้นในคดียาเสพติดต้องทำอย่างดี รอบคอบ ครบถ้วน แต่ทั้งนี้ผู้ต้องหาก็ยังสามารถขอยื่นฎีกาต่อศาลอุทธรณ์ได้

โชคชัย กล่าวทิ้งท้ายว่า การมี 3 แผนกคดี จะทำให้การทำคดีมีความรวดเร็วขึ้น และนำไปสู่ความเชี่ยวชาญของผู้พิพากษา ในอนาคตอาจมีการยกระดับจัดตั้งเป็นศาลเฉพาะทางขึ้นตามสภาพปัญหาของสังคม