อารัมภบทรธน.

โดย...เจษฏ์ โทณะวณิก นักวิชาการอิสระ

มีเสียงถามกันมาว่าคำปรารภของรัฐธรรมนูญนั้น ถือเป็นส่วนสำคัญของรัฐธรรมนูญหรือไม่ คำตอบ คือ สำคัญ และถือเป็นส่วนหนึ่งที่ใช้ในการตีความรัฐธรรมนูญด้วย ทั้งนี้ คำปรารภนั้น ถ้าหากว่ากันตามแบบของประเทศโลกตะวันตกก็คงจะเรียกได้ว่าเป็น อารัมภบท ซึ่งมีตัวอย่างจากรัฐธรรมนูญสหรัฐอเมริกา ที่ถือได้ว่าเป็นอารัมภบทที่เขียนมายาวนานที่สุดในโลก ความว่า

พวกเราประชาชนแห่งสหรัฐ เพื่อที่จะสร้างสหภาพที่สมบูรณ์แบบกว่า สถาปนาความยุติธรรม ประกันความสงบภายในประเทศ จัดให้มีการป้องกันร่วมกัน ส่งเสริมสวัสดิภาพทั่วไป และคุ้มกันพรแห่งเสรีภาพแก่พวกเรา และความมั่งคั่งของพวกเรา ได้บัญญัติ และสถาปนารัฐธรรมนูญนี้เพื่อสหรัฐอเมริกา

อารัมภบทสั้นๆ ที่ใช้มาอย่างยาวนานที่สุดในโลก ทั้งนี้ มีตัวอย่างของการใช้อารัมภบทนี้ในการตีความรัฐธรรมนูญในหลายคดี แต่จะขอยกมาสักหนึ่งคดี คือ คดี Ellis v. City of Grand Rapids ซึ่งสาระสำคัญของคดีนี้เป็นเรื่องเกี่ยวกับอำนาจเวนคืนทรัพย์สิน โดยที่ City of Grand Rapids ต้องการที่จะใช้อำนาจเวนคืนทรัพย์สินในอันที่จะบังคับให้เจ้าของที่ดินขายทรัพย์สินของตนที่ถือว่าเป็นที่ดินเสื่อมสลาย และโอนทรัพย์สินดังกล่าวให้กับนักพัฒนาในลักษณะที่มีประโยชน์ โดยในคดีที่ว่านี้คือให้กับ St. Mary’s Hospital

บทบัญญัติในเรื่องนี้อยู่ภายใต้บทบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมที่ห้า ซึ่งกำหนดให้ทรัพย์สินที่จะอาศัยอำนาจเวนคืนทรัพย์สินได้นั้นจะต้องเป็นไปเพื่อสาธารณประโยชน์ ทั้งนี้ ในการที่ศาลพิจารณาโครงการที่นำเสนอนั้นถือว่าเป็นไปเพื่อสาธารณประโยชน์หรือไม่ ศาลได้อ้างถึงอารัมภบทในถ้อยคำที่ว่า ส่งเสริมสวัสดิภาพทั่วไป เป็นหลักฐานที่ว่า สุขภาพของประชาชนเป็นเรื่องที่อยู่ในความมุ่งหมายของบิดาผู้สร้างชาติ ความพยายามในอันที่จะสร้าง และขยายโรงพยาบาล ถือว่าเป็นบริการสาธารณะ และนี่คือ สิ่งที่สอดคล้องกันกับเป้าหมายของรัฐธรรมนูญ

โดยทั่วไปอารัมภบทจะเป็นสิ่งสุดท้ายของรัฐธรรมนูญที่เขียน และแต่ละประเทศก็มีอารัมภบทที่ต่างกันไป แต่โดยมากแล้วจะเป็นสิ่งที่มาสถาบันที่ถือว่าเป็นตัวแทนของชาติ เช่น ของสหรัฐอเมริกา ก็มาจากบิดาผู้สร้างชาติ ส่วนของประเทศไทยควรจะมาจากไหน ลองพิจารณากันดูครับ