"เกรียนไทยป่วนนาซา" มารยาทออนไลน์ที่คนไทยควรตระหนัก

โดย..วรรณโชค ไชยสะอาด 

กลายเป็นเรื่องกล่าวขานไปทั่วกับเหตุการณ์ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตชาวไทยบางกลุ่มที่ไปออกอาการ “เกรียน” ในยูทูบจนทำเอาอึ้งไปทั่วโลก.....

เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อ 14 ก.ค. ที่ผ่านมา ขณะที่นักดาราศาสตร์ นักเอกภพวิทยา ตลอดจนผู้ที่ชื่นชอบในเรื่องของดวงดาวและยานอวกาศ กำลังเฝ้าจับตาดูการเดินทางเข้าใกล้ "ดาวพลูโต" มากที่สุดของยานอวกาศ ฮอไรซันส์ (New Horizon) ที่องค์การนาซาร่วมกับนักศึกษาของมหาวิทยาลัยจอห์นฮอปกินส์ ส่งออกไปนอกโลกเพื่อปฎิบัติภารกิจสำรวจเเละเก็บข้อมูล เมื่อ 9 ปีก่อน

ทางนาซา ได้ถ่ายทอดสด บรรยากาศการติดตามข้อมูลของ "ยาน ฮอไรซันส์" ผ่านช่องนาซา ทีวี บนเว็บไซต์ยูทูบ โดยมี ชาร์เรส บาเดน ผู้บริหาร คอยตอบคำถามจากผู้ชมที่ส่งข้อความคำถามผ่านช่องสนทนาที่อยู่ด้านข้างหน้าจอ รวมทั้งให้ความรู้เกี่ยวกับการเดินทางครั้งสำคัญนี้

แต่ปรากฏว่า มีผู้ใช้อินเทอร์เน็ตชาวไทยจำนวนมากเเห่เข้าไปกระหน่ำพิมพ์ข้อความภาษาไทยจนสร้างความวุ่นวายในช่องถ่ายทอดสดดังกล่าว ด้วยถ้อยคำที่ไม่มีสาระ หยาบคาย ตลกกันเอง ไม่เกี่ยวข้องใดๆ กับดาราศาสตร์  ซึ่งนั่นทำให้ข้อความของผู้ที่สนใจในภารกิจดาวพลูโตถูกเบียดให้ตกไป จนบรรดาผู้บริหารที่เตรียมตอบคำถามให้กับชาวโลกถึงกับอึ้ง

คนไทยหลายคนถึงกับเกาหัวแกรกๆ ให้กับประเด็นดังกล่าว ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า มารยาททางสังคมออนไลน์ ควรจะได้รับการถูกพูดถึงอย่างกว้างขวางและจริงจังเสียที

ธาม เชื้อสถาปนศิริ นักวิชาการสื่อสาธารณะ บอกว่า พฤติกรรมดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่าคนไทย คุ้นชินในการแสดงความคิดเห็นในพื้นที่สาธารณะออนไลน์ แต่ถ้าเป็นพื้นที่สาธารณะเชิงกายภาพจริงๆ คนไทยไม่เก่งและไม่กล้า

“ตั้งแต่สมัยการแข่งขันกีฬาซีเกมส์ ที่เราไปถล่มหน้าเฟซบุ๊กชาติอื่นเขา และอีกหลายกรณี จนกระทั่งล่าสุด นั่นแสดงให้เห็นว่าคนไทยกล้าแสดงความคิดเห็นบนพื้นที่สาธารณะออนไลน์ มากกว่าพื้นที่สาธารณะจริงๆ เพราะเขารู้สึกว่าปลอดภัย และรู้สึกดีที่ได้ ตีหัวเข้าบ้าน แสดงอารมณ์ความรู้สึก ความคิดเห็นได้อย่างเต็มที่ กวน ยั่วยุ โดยไม่ต้องรับผิดชอบอะไร”

นักวิชาการสื่อสาธารณะรายนี้ได้สรุปพฤติกรรมออนไลน์ของคนไทยไว้อย่างน่าสนใจ ดังนี้

1.คนไทยไม่เก่งเรื่องการแสดงความคิดเห็นบนพื้นที่สาธารณะที่เป็นกายภาพ แต่เก่งบนพื้นที่สาธารณะออนไลน์

2.การแสดงความคิดเห็นของไทย มักจะตั้งอยู่บน สามัญสำนึก  เช่น ตัดสินกันด้วยอารมณ์  ความรู้สึก สันชาตญาณ ความคิด ความเชื่อส่วนตัว โดยไม่อ้างอิงข้อมูลทางวิชาการ ฐานความรู้ หรือทฤษฎี  เรียกว่า “เก่งถาม แต่ไม่หาคำตอบ” 

3.ลักษณะการใช้คำหยาบคาย หรือคุกคาม ดูหมิ่นผู้อื่น เป็นพฤติกรรมที่เกิดขึ้นต่อเนื่องมาหลายปี นับตั้งแต่เกิดความขัดแย้งทางการเมือง เราเลยรู้สึกว่า เป็นเรื่องคุ้นชินกับการแสดงความคิดเห็นในที่สาธารณะ ด้วยคำหยาบคาย ยั่วยุหรือคำที่มีความรุนแรงกับผู้อื่น

4.เราไม่มีสำนึกเรื่องพื้นที่สาธารณะ ไม่รับผิดชอบกับความคิดเห็นของตัวเอง

"บ่น กวน ลงไปเถอะ ก็ฉันอยากทำ คนอื่นมีไรปะ?  ถ้าเป็นที่ประเทศอื่นคุณอาจจะโดนประนามจนรู้สึกแย่ไปเลย  แต่เรากลับคิดว่าทุกอย่างบนโลกออนไลน์เป็นเรื่องส่วนตัวไปหมด ไม่เข้าใจ บทสนทนาสาธารณะ ทั้งที่มันเป็นพื้นที่สาธารณะ"

นักวิชาการสื่อสาธารณะ ยังได้แนะนำการใช้สื่อออนไลน์ว่า ขอให้ใช้ภาษาสุภาพ โพสต์ถามตอบอย่างมีเหตุผล โดยอ้างอิงความรู้ที่เรียนมา ตั้งอยู่บนสมมติฐานความจริง รวมทั้งเข้าใจว่าสังคมออนไลน์ควรเป็นพื้นที่อุดมปัญญาที่ต้องมีมารยาท อย่าโพสต์ข้อความที่ไร้สาระ ยั่วยุ ว่างเปล่า โดยไม่แคร์ผู้อื่น หรือสร้างความเดือนร้อนให้กับผู้อื่น

ขณะเดียวคน เมื่อเห็น ข้อความ ที่ไร้สาระ ก็ไม่ควรสนใจหรือโต้เถียง และกดรีพอร์ทไปซะ..เพราะคนเหล่านี้ชอบเรียกร้องความสนใจ

ด้าน มานะ ตรีรยาภิวัฒน์ คณบดีคณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย บอกว่า ส่วนหนึ่งของคนที่ใช้สื่อออนไลน์ ยังใช้อย่างไม่มีความเข้าใจ และใช้เพื่อความสนุกสนานจนเลยขอบเขต ทั้งที่สื่อออนไลน์นั้นไม่ใช่พื้นที่ส่วนตัว หรือพื้นที่เฉพาะกลุ่มของตัวเองเท่านั้น 

"หลายๆ คลิปที่คนทั่วโลกเขาสื่อสารด้วยภาษาสากลในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ก็มักมีคนไทยจำนวนหนึ่งเข้าไปสื่อสารด้วยภาษาไทย ไปปั่นป่วน ไปสร้างความไม่เหมาะสม ไปเกรียนเยอะแยะ จนคนต่างชาติหลายคนแสดงว่ารังเกียจพฤติกรรมลักษณะนี้ ซึ่งทำให้เราควรจะหันมาทบทวน ถึงการใช้สื่อสังคมออนไลน์ในสังคมไทย ซึ่งหลายคนอาจจะเป็นเด็กที่รู้เท่าไม่ถึงการณ์หรือเป็นผู้ใหญ่ที่ไม่คิดถึงผลกระทบที่ตามมา"

มานะ บอกว่า  ถึงเวลาที่เราต้องให้ความรู้ที่เหมาะสมกับการใช้งานในบริบทต่างๆ  เพราะเมื่อสิ่งที่เราเขียนนั้นกระจายไปสู่พื้นที่สาธารณะวงกว้างที่มากกว่าแค่ในประเทศไทยหรือคนไทย มันอาจจะมีปัญหา

"ส่วนต่างชาติเขามีเกรียนไหม มีแน่นอน แต่เรายังไม่เห็นชัดเจนในลักษณะ เกรียนข้ามประเทศ หรือข้ามชาติ อาจจะเพราะว่า ภาษาไทยเราไม่ใช่ภาษาสากล และหากไปใช้ในประเด็นสำคัญบนพื้นที่สาธารณะทั่วโลก อาจจะถูกจับตาเป็นพิเศษ และถูกตั้งคำถามถึงความไม่เหมาะสมของเด็กไทย"คณบดีคณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทยกล่าวทิ้งท้าย

มารยาท ความเหมาะสมของบริบทและพื้นที่ เป็นสิ่งที่ผู้ใช้สื่อออนไลน์ทุกคนควรตระหนัก และระลึกเสมอว่า “คุณไม่ได้อยู่คนเดียว บนพื้นที่สาธารณะ”