พระบรมราชานุสาวรีย์ ที่สร้างตามประชามติ

โดย...ส.สต

พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ณ วงเวียนใหญ่ เป็นอนุสาวรีย์แห่งวีรบุรุษของชาติไทย เป็นสถานที่ที่ประชาชนกราบไหว้บวงสรวง เป็นสถานที่ที่ทุกคนผ่านไปมาต้องยกมือพนมเหนือเกล้าที่ทำให้ประเทศไทยมีวันนี้ และเป็นสถานที่ที่กำหนดทิศทาง เมื่อถามไถ่กันว่าจะเดินทางไปตลาดพลูไปทางไหน ไปลาดหญ้าไปทางไหน เพราะสถานที่ตั้งอนุสาวรีย์เป็นจุดรวมถนน 4 สายมาบรรจบกัน กล่าวคือถนนสมเด็จพระเจ้าตากสิน ถนนลาดหญ้า จากวงเวียนใหญ่ ถนนประชาธิปก และถนนอินทรพิทักษ์

ทองอยู่ พุฒพัฒน์ ผู้แทนราษฎร จ.ธนบุรี เป็นผู้นำในการเสนอเรื่องให้รัฐบาลสมัย พล.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา นายกรัฐมนตรี สร้างพระบรมราชานุสาวรีย์นี้ กรมศิลปากรออกแบบไว้ 7 แบบ นำออกตั้งในงานรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2480 เพื่อขอมติมหาชน ชอบแบบไหนให้บริจาคทรัพย์ใส่ในตู้ที่อยู่ตรงหน้าแบบนั้น เพื่อนับเป็นคะแนนโดยไม่ได้นับตามจำนวนเงิน ส่วนเงินที่ได้ส่งเข้าสมทบทุนในการสร้าง แบบที่ได้คะแนนสูงสุด 3,932 คะแนน คือ พระบรมราชานุสาวรีย์ที่เห็นอยู่ทุกวันนี้ ที่มีลักษณะทรงม้า พระหัตถ์ขวาทรงพระแสงดาบ ส่วนสูงวัดจากพระบาทถึงยอดพระมาลา รวม 14 เมตรเศษ ประกอบด้วยชานชาลาคอนกรีตสูงจากพื้นดินโดยรอบ 1.70 เมตร ได้ทำการเปิดเป็นปฐมฤกษ์ เมื่อวันที่ 17 เม.ย. 2497 และมีพิธีสักการะพระบรมรูป ในวันที่ 28 ธ.ค.ของทุกปี

การที่กำหนดวันดังกล่าวเป็นวันบวงสรวง เนื่องจากวันที่ 28  ธ.ค. 2310 เป็นวันที่สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี กอบกู้เอกราชชาติไทยกลับคืนหลังจากการเสียกรุงครั้งที่ 2 ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงธนบุรี

พระบรมราชานุสาวรีย์นี้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2496 ในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ออกแบบและควบคุมการหล่อโดย ศ.ศิลป์ พีระศรี ศิลปินผู้ปั้น คือ แสวง สงฆ์มั่งมี

วงเวียนแห่งนี้เคยเป็นชุมทางการเดินทางของประชาชนแห่งหนึ่งในอดีต เพราะมีป้ายรถประจำทางด้านตลาดวงเวียนใหญ่ และด้านที่เป็นร้านธนบุรีศึกษา ปรากฏว่าเป็นปัญหาทำให้รถติดต่อเนื่อง ต่อมาผู้ว่าฯ กรุงเทพมหานคร หูตาสว่าง ย้ายป้ายรถประจำทางออก รถจึงติดน้อยลง แต่เมื่อรถมีจำนวนมาก ตอนเช้าตอนเย็นก็ยังติดเป็นปกติ

ต่อมามีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรคนหนึ่งหวังดีต่อชาวฝั่งธนฯ ที่ต้องทนต่อรถติดเป็นประจำ จึงเสนอย้ายพระบรมราชานุสาวรีย์ เพื่อจะสร้างอุโมงค์ให้รถวิ่งสะดวกยิ่งขึ้น ปรากฏว่าถูกค้านอย่างหนัก จึงต้องล้มโครงการ

ก่อน พ.ศ. 2548 บริเวณอนุสาวรีย์แห่งนี้ร่มรื่นด้วยต้นไม้ โดยเฉพาะต้นตะแบก จึงเป็นที่พักและนัดพบของผู้ใช้แรงงานที่หยุดวันอาทิตย์กันมากทีเดียว ทำให้บริเวณนี้เต็มไปด้วยผู้คนจำนวนมากจนถึงสะพานลอย จึงทำให้คนข้ามติดขัดทีเดียว ต่อมา กทม.ท่านคิดแก้ปัญหาอะไรไม่รู้ พ.ศ. 2548 จึงปรับภูมิทัศน์ใหม่ ย้ายต้นตะแบกออก ตั้งเสาไฟฟ้า ปลูกหญ้า ประชาชนผู้ใช้แรงงานจึงไม่มีที่พักและนัดหมายตราบเท่าทุกวันนี้ แม้ว่าจะสร้างอุโมงค์คนเดินเข้าไปจนถึงวงเวียนและตัวพระบรมราชานุสาวรีย์ได้ เมื่อ พ.ศ. 2551 ก็ยังมีคนใช้บริการน้อย

 

ม้าพระเจ้าตากร้อง

ผู้เขียนเปิดเข้าไปหาข้อมูลพบในเฟซบุ๊ก เรื่อง ม้าพระเจ้าตากร้อง โดยผู้เล่าเรื่องนำลงไว้เมื่อวันที่ 18 มีนาคม ค.ศ. 2013 เห็นว่าแปลกดี แต่ควรไตร่ตรองก่อนว่าจะเชื่อหรือไม่ 

เรื่องนี้เป็นเรื่องที่คนเก่าๆ ย่านวงเวียนใหญ่จะรู้กันแทบทุกคน เป็นเรื่องที่ผ่านมาประมาณ 40 กว่าปีมาแล้ว ตอนนั้นผมยังเป็นเด็กมากๆ สภาพของวงเวียนใหญ่สมัยก่อนไม่มีตึกสูง และสภาพบ้านเรือนก็มีน้อยกว่าปัจจุบันมาก อนุสาวรีย์ของพระเจ้าตากสินมหาราชแต่เดิมนั้น จะหันหน้าตรงไปทางสะพานพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และนี่ก็คือสาเหตุที่เกิดอาถรรพณ์ทำให้ม้าของพระเจ้าตากสินร้อง

คืนนั้น ผมได้ไปนอนบ้านญาติที่วงเวียนใหญ่ โดยได้นอนอยู่บนตึกแถวชั้น 4 ตอนกลางคืนประมาณเที่ยงคืน ผมได้ยินเสียงม้าร้องเสียงดังกังวานไปทั่วทั้งวงเวียนใหญ่ ผมได้ลุกขึ้นมาดูที่หน้าต่าง มีแต่แสงสว่างที่ประดับอนุสาวรีย์และโคมไฟส่องถนน ไม่มีรถวิ่งแม้แต่คันเดียว ไม่มีแม้แต่คนเดิน เงียบสงัดมาก ผมมองหาว่าต้นเสียงนั้นมาจากไหน แต่ก็หาต้นเสียงนั้นไม่เจอ ได้ยินแต่เสียงม้าร้องดังไปทั่ว ผมยืนฟังอยู่นานพอสมควร แล้วก็ไปนอนต่อ

รุ่งเช้าผมได้เล่าให้ผู้ใหญ่ในบ้านฟัง ซึ่งทุกๆ คนก็บอกว่าได้ยินเหมือนๆ กันทุกคน เรื่องนี้ผมว่าผู้ใหญ่ในรัฐบาลสมัยนั้น ก็คงจะทราบดีว่าต้องมีอาถรรพณ์อะไรบางอย่าง ต่อมา...จึงทำการซ่อมแซมปรับปรุงอนุสาวรีย์พระเจ้าตากสินใหม่ โดยหันหน้าไปทางตะวันออก ซึ่งเป็นทิศของ จ.จันทบุรี

ซึ่งผมคิดว่า พระเจ้าตากสินคงจะมีจิตผูกพันกับ จ.จันทบุรี มาก จึงต้องการหันพระพักตร์ไปทางนั้น

เรื่องนี้ถ้าใครมีพื้นเพดั้งเดิม เป็นคนเก่าอยู่แถววงเวียนใหญ่ และอยู่มานานกว่า 40 กว่าปี ขึ้นไป จะรู้เรื่องราวนี้ทุกคน

อย่างไรก็ตาม คุณูปการของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชนั้นมีเป็นอันมาก นอกจากกอบกู้ประเทศไทยแล้ว ยังทรงประกาศพระราชปณิธานให้ทราบทั่วกัน ว่ามีความจงรักภักดีต่อชาติไทย และพระพุทธศาสนาอย่างยิ่ง ต่อมาเมื่อคณะสงฆ์หรือชาวพุทธทั่วไปเคลื่อนไหว เรียกร้องให้ผู้เกี่ยวข้องเอาใจใส่พระพุทธศาสนา จะอัญเชิญมาประกาศเสมอ