ช้างเผือกเมืองพม่า

โดย...กรกิจ ดิษฐาน

เมื่อเร็วๆ นี้มีรายงานว่า พม่าเพิ่งค้นพบช้างเผือกช้างที่ 9 เป็นช้างพังอายุ 7 ปี จากเขตป่าสงวนของเมืองพะสิม เขตอิรวดี ซึ่งช้างเผือกทั้ง 8 ช้างที่จับได้ก่อนหน้านี้ก็มาจากเขตเดียวกันทั้งสิ้น โดย 5 ช้างอยู่ในสวนสัตว์กรุงเนย์ปิดอว์ อีก 3 ช้างอยู่ที่ย่างกุ้ง

การค้นพบช้างเผือกช้างล่าสุดน่าจะสร้างความยินดีแก่เจ้าใหญ่นายโตพม่า เพราะเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงความเจริญรุ่งเรืองของประเทศ และตอนนี้ยังมีช้างเผือกถึง 9 ช้าง มากกว่าท้าวพระยามหากษัตริย์พระองค์ใดในประวัติศาสตร์ยุคใกล้

อย่างไรก็ตาม ผมคิดว่าการมีช้างเผือกมากๆ ไม่ได้เป็นสัญลักษณ์แห่งความเจริญรุ่งเรืองเสมอไป อย่างไทยเราก็มีกรณีของสงครามช้างเผือก ที่พระเจ้าบุเรงนองทูลขอช้างเผือก 2 ช้าง จากสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เนื่องจากกรุงศรีอยุธยาในขณะนั้นมีช้างเผือกอยู่ทั้งหมด 7 ช้าง สุดท้ายอยุธยาไม่ยอมจนเกิดสงคราม ซึ่งลงเอยด้วยการเสียกรุงครั้งที่ 1 และเสียช้างไปอีก 4 ช้าง

หรือในพม่าเองก็มีกรณีพระเจ้ามนูหะ กษัตริย์มอญแห่งอาณาจักรสะเทิม ทรงมีช้างเผือกถึง 32 ช้าง แต่แล้วทั้งช้าง ทั้งชาวเมือง ทั้งพระบรมวงศ์ รวมถึงพระเจ้ามนูหะเอง ถูกอโนรธามังช่อแห่งพม่าทรงริบกลับไปพุกามหมดหลังพ่ายสงคราม

เจอเข้าอย่างนี้เลยไม่รู้ว่ามีช้างเผือกมากๆ จะเป็นคุณหรือเป็นโทษกันแน่

อย่างสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงไม่มีช้างเผือกสักช้าง มีแต่ช้างสีประหลาด ทำให้พระองค์โทมนัสมาก แต่บ้านเมืองกลับร่ำรวย ค้าขายจนมีเงินล้นคลัง ถึงกับนำมาใช้ไถ่ประเทศจากอันธพาลฝรั่งได้ในสมัยรัชกาลที่ 5

ปัญหาอีกอย่างก็คือ ดูเหมือนว่าพม่าจะรีบประกาศเรื่องช้างเผือกเร็วเกินไป ซึ่งบางเชือกบางช้างอาจไม่ใช่เผือก ไม่ใช่แม้กระทั่งช้างมงคล หรือช้างสีประหลาด เพราะคำว่า “ช้างเผือก” ไม่ได้หมายความว่าจะต้องมีผิวขาวเผือกเสมอไป แต่ต้องประกอบด้วยลักษณะอันถูกต้องตามตําราคชลักษณ์ ต่อให้ผิวเผือกแต่ลักษณะขน เล็บ ตา ฯลฯ ไม่ตรงกับตำราก็หาใช่ไม่

ทางไทยเรานั้นกว่าสำนักพระราชวังจะตรวจสอบและยืนยันลักษณะได้ใช้เวลานานหลายสัปดาห์ จึงน่าสงสัยว่า ช้างเผือกพม่าทั้ง 9 ช้างนั้น จริงๆ แล้วเข้าข่ายถูกต้องตามตำราสักกี่เชือกกี่ช้างกันแน่ อันนี้ยังเป็นปริศนาอยู่ ด้วยพม่าลืมวิชาคชศาสตร์ สิ้นกรมพระคชบาลตั้งแต่เสียแผ่นดินให้อังกฤษแล้ว

การล่าช้างเผือกของพม่ายุคใหม่ยังดูเหมือนจะก่อกรรมมากกว่ากุศล เพราะเจ้าหน้าที่รัฐและทหารบุกรุกที่ทำกินชาวบ้าน ตัดไม้ทำลายป่า เกณฑ์แรงงานเพื่อล่าช้าง ซึ่งทำกันเรื่อยมา 14 ปีได้ 9 ไม่รู้ว่าช้างล่าสุดได้สร้างความเสียหายให้กับราษฎรไปเท่าไร ที่ปรารถนาช้างกันขนาดนี้ เพราะเชื่อกันว่าช้างเผือกปรากฏที่ไหน บ้านเมืองนั้นจะรุ่งเรือง แสดงว่าผู้ปกครองมีบารมี มีราชธรรม ซึ่งมันช่างยอกย้อนเหลือเกิน เพราะบ้านอื่นเมืองอื่นไม่มีช้างเผือกก็เห็นรุ่งเรืองเอาๆ

ผิดกับพม่าที่ล่าช้างจนชาวบ้านเดือดร้อนกันไปหมด แสดงว่าผู้ใหญ่ในบ้านเมืองนอกจากจะไม่มีธรรม ยังอำมหิตไม่น้อย