18 ก.พ. 2468 เปิดโฮเต็ลพญาไท

เมื่อเอ่ยชื่อ โฮเต็ลพญาไท ในปัจจุบันอาจรู้จักกันน้อย เพราะโฮเต็ลพญาไท หรือ Phya Thai Palace Hotel ถูกประกาศขึ้นเมื่อวันที่ 18 ก.พ. 2468 นับถึง พ.ศ. 2558 ครบ 90 ปี

การที่วังกลายมาเป็นโฮเต็ล สืบเนื่องมาจากปลายรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ได้ทรงมีพระราชปรารภเป็นการส่วนพระองค์กับพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงกำแพงเพชรอัครโยธิน ผู้บัญชาการกรมรถไฟฟ้าหลวง ว่า พระราชวังพญาไทใหญ่โต กว้างขวางมากต้องสิ้นเปลืองพระราชทรัพย์ในการบำรุงรักษามาก หากปรับปรุงเป็นโรงแรมชั้นหนึ่ง จะมีเงินมาใช้เป็นค่าบำรุงรักษาได้ แต่ยังมิทันได้ดำเนินการอย่างใดก็ทรงพระประชวรและเสด็จสวรรคต

เมื่อพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กรมรถไฟฟ้าหลวงปรับปรุงพระราชวังพญาไท เป็นโรงแรมชั้นหนึ่งชื่อ “Phya Thai Palace Hotel” และได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงเปิด “โฮเต็ลพญาไท” เมื่อวันที่ 18 ก.พ. 2468

โฮเต็ลพญาไท ยังเป็นสถานที่เปิดกิจการกระจายเสียงขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อวันที่ 25 ก.พ. 2473 อีกด้วย โดยพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน เสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคม ได้ทรงเปิดสถานีวิทยุกระจายเสียงกรุงเทพฯ เป็นครั้งแรก ที่ชั้น 2 ของพระที่นั่งไวกูณฐเทพยสถาน ในวันเปิดปฐมฤกษ์นั้นได้อัญเชิญกระแสพระราชดำรัสในพระราชพิธีฉัตรมงคลของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มาถ่ายทอดออกอากาศ จึงนับเป็นครั้งแรกที่มีการส่งกระจายเสียงวิทยุในประเทศไทย

ณ สถานที่นี้อีกเช่นกันที่เป็นที่ก่อตั้งโรตารีกรุงเทพ ขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อวันที่ 13 ก.ย. 2473

หลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 โฮเต็ลพญาไทประสบภาวะขาดทุนอย่างมาก คณะกรรมการราษฎรหรือคณะรัฐมนตรีในขณะนั้น จึงได้มีมติให้เลิกกิจการโฮเต็ล เปลี่ยนมาเป็นที่ตั้งกองเสนารักษ์ ตามความต้องการของกระทรวงกลาโหม

ส่วนสถานีวิทยุกระจายเสียงกรุงเทพฯ ให้ไปตั้งรวมกับสถานีเครื่องส่งโทรเลขที่ศาลาแดง และต่อมาให้ขึ้นอยู่กับกรมโฆษณาการ ที่ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นกรมประชาสัมพันธ์

สถานที่แห่งนี้พัฒนาจากโรงนาหลวงมาเป็นวัง เปลี่ยนเป็นโฮเต็ลหรู กลายเป็นที่ตั้งกองเสนารักษ์ และปัจจุบันคือโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ตามหลักพัฒนา

จาก พ.ศ. 2451-2495 หรือเพียง 44 ปี ทุ่งพญาไทพัฒนาจนไม่เห็นรอยเดิม นอกจากชื่อ ภาพถ่าย และตำนานที่เก็บรักษาไว้ที่สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติเท่านั้น