คนไทย สัญชาติไทย

....สมผล ตระกูลรุ่ง

สัญชาติ มีใช้เฉพาะกับมนุษย์ ซึ่งถือว่าตนเองเป็นสัตว์ประเสริฐ แต่ถ้าเป็นสัตว์ มนุษย์จะเรียกว่า พันธุ์ หรือ สายพันธุ์ ซึ่งน่าจะเหมือนกับ เชื้อชาติของมนุษย์

โดยทั่วไป สัญชาติเป็นสถานะทางกฎหมายที่แสดงว่า อยู่ภายใต้บังคับของประเทศใด แต่คนสัญชาติเดียวกัน อาจมีลักษณะแตกต่างกัน ตามลักษณะเฉพาะเผ่าพันธุ์ของคน เช่น ในอเมริกา คนสัญชาติอเมริกา ไม่มีลักษณะประจำชาติ ไม่ว่าผิวขาว ผิวเหลือง ผิวดำ ก็เป็นคนสัญชาติอเมริกา เพราะอเมริกาเป็นประเทศที่เพิ่งเกิดใหม่ มีคนอพยพไปจากหลายประเทศและยังมีคนผิวดำที่คนผิวขาวไปจับมาเป็นทาสด้วย

สัญชาติของคน จึงเปลี่ยนแปลงได้ แล้วแต่หลักเกณฑ์ของแต่ละประเทศ

เชื้อชาติ เป็นสิ่งที่ติดตัวมาตามสายโลหิต เป็นเผ่าพันธุ์เดียวกัน เชื้อชาติจึงเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงไม่ได้ คนเราขอเปลี่ยนสัญชาติได้ แต่จะเปลี่ยนเชื้อชาติของตัวเองไม่ได้

การได้สัญชาติมีหลักเกณฑ์กว้างๆ ไว้ 2 ทางคือ การได้สัญชาติโดยการเกิด และการได้สัญชาติโดยกฎหมาย

การได้สัญชาติโดยการเกิดเป็นการได้โดยอัตโนมัติ กล่าวคือ เกิดปุ๊บ ได้ปั๊บ ซึ่งมีอยู่ 2 หลัก ที่ใช้กันอยู่ คือ หลักดินแดน และหลักสืบสายโลหิต

(1) ผู้เกิดโดยบิดาหรือมารดาเป็นผู้มีสัญชาติไทย ไม่ว่าจะเกิดในหรือนอกราชอาณาจักรไทย

ข้อแรก เป็นการได้สัญชาติไทยโดยสายโลหิต ผู้ที่เกิดโดยมี พ่อ หรือ แม่ คนใดคนหนึ่ง เป็นคนสัญชาติไทย ไม่ว่าจะเกิดที่ไหนทั่วโลก ย่อมได้สัญชาติไทยเสมอ

ส่วนข้อสอง เป็นการได้สัญชาติไทยโดยหลักดินแดน แต่เป็นหลักดินแดนที่ไม่เด็ดขาด เพราะถูกจำกัดด้วยหลักสายโลหิตด้วย โดยกฎหมายจะใช้สัญชาติของบิดามารดาเป็นข้อจำกัด เพื่อไม่ให้คนต่างด้าวเข้ามาเพื่อให้ได้สัญชาติไทยอย่างง่ายๆ คือ

1.บิดาและมารดาทั้งสองคน เป็นคนต่างด้าว

2.ในขณะเกิด บิดาหรือมารดา ได้สิทธิอยู่ในประเทศไทยเพียงชั่วคราว หรือหลบหนีเข้ามา

ทั้งสองกรณี แม้บุคคลนั้นจะเกิดในดินแดนประเทศไทย แต่จะไม่ได้สัญชาติไทย

นอกจากนี้ บุตรของเจ้าหน้าที่ทางการทูต กงสุล หรือองค์การระหว่างประเทศ ซึ่งแม้จะมีสิทธิพักอาศัยอยู่ในประเทศไทย แต่ถ้าบิดาและมารดาเป็นคนต่างด้าวก็ไม่ได้สัญชาติไทย

สำหรับการได้สัญชาติโดยกฎหมายนั้น พระราชบัญญัติสัญชาติกำหนดไว้ 2 กรณี

หญิงต่างด้าวที่สมรสกับชายไทย ถ้าประสงค์จะได้สัญชาติไทยก็ให้ขอใช้สัญชาติไทยได้ โดยรัฐมนตรีเป็นผู้อนุมัติ

การขอแปลงสัญชาติเป็นไทย ซึ่งจะมีหลักเกณฑ์กำหนดไว้ในมาตรา 10 และมาตรา 11 ในหลักการก็คือ เป็นคนดี อยู่ในประเทศไทยมานาน จนรู้ภาษาไทย นอกจากนี้ก็จะเป็นเหตุผลในด้านการลงทุนตามนโยบายรัฐบาล หรือเป็นผู้ทำคุณประโยชน์ให้กับประเทศไทย กรณีต่างๆ เหล่านี้ สามารถขอแปลงสัญชาติเป็นไทยได้ ซึ่งในทางปฏิบัติของทุกประเทศจะมีกำหนดจำนวนต่อปีเอาไว้ เพื่อควบคุมไม่ให้มากเกินไป โดยรัฐมนตรีมหาดไทยจะเป็นผู้อนุญาต

กฎหมายสัญชาติของแต่ละประเทศอาจไม่เหมือนกัน หลักเกณฑ์การได้สัญชาติจึงอาจแตกต่างกันได้ ในบางประเทศให้สัญชาติโดยถือหลักดินแดน โดยไม่คำนึงว่าจะเป็นคนสัญชาติใด ถ้าเกิดในดินแดนของตนเองแล้ว ย่อมได้สัญชาติโดยอัตโนมัติ เท่าที่ทราบเช่น อเมริกาที่คนไทยนิยมบินไปคลอดที่นั่น เพื่อให้เป็นคนสองสัญชาติ คือได้สัญชาติอเมริกาตามหลักดินแดนและได้สัญชาติไทยตามหลักสายโลหิต

ฉะนั้น บุคคลบางคนจึงอาจถือสองสัญชาติได้โดยการเกิด และอาจถือสองสัญชาติโดยกฎหมายก็ได้ เช่น หญิงไทยที่แต่งงานกับคนต่างด้าว อาจได้สัญชาติของสามีตามกฎหมายของประเทศสามีโดยอัตโนมัติ ในกรณีนี้หญิงไทยคนดังกล่าวจะมีสองสัญชาติ

แต่ในบางกรณี กฎหมายให้เป็นความสมัครใจในการสละสัญชาติ เช่น หญิงไทยได้สัญชาติตามสามีที่เป็นคนต่างด้าว ถ้าประสงค์จะสละสัญชาติไทย ให้แสดงความจำนงสละสัญชาติไทยได้ กรณีนี้เป็นสิทธิที่ต้องให้สละสัญชาติไทย

บางกรณีจะต้องให้รัฐมนตรีสั่ง เช่น ผู้ได้สัญชาติไทยโดยการแปลงชาติ หากประสงค์จะสละสัญชาติ ต้องยื่นคำร้องให้รัฐมนตรีพิจารณาก่อน

นอกจากการแสดงเจตนาสละสัญชาติซึ่งเป็นความสมัครใจแล้ว ในบางกรณีกฎหมายจะบังคับให้หมดสิทธิถือสัญชาติไทย โดยการถอนสัญชาติไทย เช่น หญิงต่างด้าวได้สัญชาติไทยตามสามี ถ้าทำตัวไม่ดี อาจถูกถอนสัญชาติไทยได้

การเสียสัญชาติไทยเพราะการสละและการถูกถอนสัญชาติ เป็นเรื่องปกติ แต่การเสียสัญชาติไทยเพราะไปแปลงสัญชาติเป็นคนต่างด้าว เป็นเรื่องที่น่าจะต้องพิจารณา

กรณีนักโทษที่เดินทางโดยใช้พาสปอร์ตของมอนเตเนโกร กระทรวงการต่างประเทศน่าจะค้นหา ข้อเท็จจริงว่า นักโทษคนนี้ได้แปลงสัญชาติไปหรือยัง ถ้าแปลงสัญชาติไปแล้ว ก็ย่อมเสียสิทธิตามมาตรา 22 แห่งพระราชบัญญัติสัญชาติ

ใครก็ตามที่จิตใจเหี้ยมโหด เผาบ้านเผาเมืองตัวเองได้ คนคนนั้นไม่สมควรถือสัญชาติของคนไม่ว่าจะเป็นประเทศใด เพราะแม้แผ่นดินที่ให้ชีวิต ยังกล้าเผากล้าทำลายได้ คนอย่างนี้ไม่สมควรถือสัญชาติใดๆ ในโลก...สัญชาติที่เหมาะสมกับคนประเภทนี้ คือ สัญชาติชั่ว