สมควรแก่เวลา "กฎหมายห้ามทารุณสัตว์"

เรื่อง....อินทรชัย พาณิชกุล

เป็นที่รับรู้กันว่า ทุกวันนี้ปัญหาการทารุณกรรมสัตว์ยังเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องซ้ำแล้วซ้ำเล่า

แต่ละปีมีหมาแมวเป็นจำนวนมากถูกทอดทิ้ง ถูกทำร้ายสารพัด ทุบตี ฟัน แทง ยิง สาดน้ำกรด ผูกติดกับรถลากไปตามถนน แขวนคอ ถลกหนังทั้งเป็น แม้กระทั่งใช้เป็นเครื่องมือสำเร็จความใคร่อย่างวิปริต

ยังไม่นับการนำสัตว์มากักขังในกรงแคบและฝึกทรมานเพื่อนำไปแสดง รวมถึงขบวนการค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมายที่สร้างความเสียหายแก่ประเทศชาติอย่างมิอาจประเมินค่าได้

ที่น่าเศร้ากว่านั้นคือ ไม่เคยมีผู้กระทำผิดรายใดถูกลงโทษอย่างเด็ดขาด เนื่องจากกฎหมายอาญามาตรา 381 และ 382 ระบุไว้เพียงว่าการทารุณกรรมสัตว์โดยไม่มีอันควร มีโทษจำคุกไม่เกิน 1 เดือน และปรับไม่เกิน 1 พันบาทเท่านั้น

เมื่อกฎหมายเบาโหวง คนไม่เกิดความเกรงกลัว สุดท้ายสัตว์จึงไม่ต่างจากของเล่นมีชีวิต

ภณิตา สุนทรัตต์ ผู้ก่อตั้งโครงการเพื่อนข้างถนนที่ช่วยเหลือสุนัขและแมวจรจัดมานานกว่า 20 ปี ในฐานะพยานรู้เห็นการกระทำทารุณต่อสัตว์เลี้ยงมาทุกรูปแบบ ทั้งยังเป็นหนึ่งในผู้ผลักดันให้เกิดพรบ.ป้องกันการทารุณกรรมสัตว์มาโดยตลอด

เธอบอกว่าสถานการณ์การทารุณสัตว์วันนี้ช่างน่าเป็นห่วง

“ถ้าพูดถึงพฤติกรรมการทารุณสัตว์ในบ้านเรา สมัยก่อนมีแค่เรื่องหมาไปกินไก่ เจ้าของไก่ก็ตีหมา หมากัดคน คนก็ไล่ตีหมา เดี๋ยวนี้สังคมเจริญขึ้น แต่สมองคนตกต่ำลง จึงเกิดเรื่องที่เราคาดไม่ถึงเยอะแยะมากมาย เช่น สาดน้ำกรดใส่หมา แขวนคอหมา ถลกหนังทั้งเป็น ถึงขนาดตั้งกลุ่มเพื่อไปมีเพศสัมพันธ์กับหมา แม้กระทั่งงูก็ยังมีเลย

คนที่ทำร้ายสัตว์มักมองว่าเป็นสัตว์ชั้นต่ำ จะระบายอารมณ์ ระบายความแค้น จะทิ้งจะขว้างยังไงก็ได้ และมองว่าไม่ผิดกฎหมาย  เลยทำให้คนไม่กลัว แถมยังมองเป็นเรื่องปกติธรรมดาอีกต่างหาก”

ภณิตา สุนทรัตต์ ผู้ก่อตั้งโครงการเพื่อนข้างถนน

ที่ผ่านมา มีการแจ้งความดำเนินคดีต่อผู้กระทำผิด แต่หลายครั้งที่ตำรวจออกอาการบ่ายเบี่ยงไม่รับทำคดี โดยให้เหตุผลว่าเป็นเรื่องเล็กน้อย ไกล่เกลี่ยชดใช้ค่าเสียหายกันได้ก็จบ ผลสุดท้ายคือสัตว์เหล่านั้นต้องตายฟรี

"สังคมยังมองเรื่องการทำร้ายสัตว์เป็นเรื่องเล็กน้อย บางคนไปแจ้งความตำรวจไม่รับเรื่อง พูดทำนองว่าก็หมาคุณไปกินไก่เขาตาย ทรัพย์สินเขาเสียหาย เขาก็มีสิทธิที่จะตีหมา เราบอกว่าทำแบบนั้นไม่ได้ หมาเราไปกินไก่คุณก็มาบอกเรา เรียกค่าเสียหายจากเราสิ ถ้าเป็นหมาจรจัดก็แจ้งกทม.มาจับเลย แต่ไม่มีสิทธิไปทำร้าย หรือฆ่ามันนะ

ที่ผ่านมา มีเพียงการลงโทษทางสังคมเท่านั้น อย่างกรณีเจ้านวล หมาที่โดนตีจนกรามหัก ตาบอด แก้มทะลุ หรือเจ้าเข้มแข็ง ถูกฟันที่หัวนับสิบแผล เจ้าบุญนำที่ถูกถลกหนังทั้งเป็น ล่าสุดหมาที่โดนคนแขวนคอ เมื่อมีการโพสต์ภาพแฉ รุมประณามจนกระฉ่อนในโซเชียลมีเดีย สื่อติดตามทำข่าว เกิดกระแสสังคมกดดันให้ตำรวจลากตัวคนทำผิด แต่ก็ลงเอยโดนปรับแค่พันเดียวเท่านั้น ไม่มีติดคุกสักราย"

ด้วยเหตุนี้ จึงมีการรวมตัวกันในหมู่คนรักสัตว์และเครือข่ายองค์กรต่างๆที่ทำงานด้านการคุ้มครองสวัสดิภาพของสัตว์ ผลักดันให้มีกฎหมายป้องกันการทารุณกรรมสัตว์เกิดขึ้นในประเทศไทย

อย่างไรก็ตาม ก่อนหน้านี้เมื่อปี 2555 เครือข่ายคนรักสัตว์ได้เคยร่างกฎหมายเพื่อเสนอให้สภาฯ ทำการพิจารณา แต่ในที่สุดก็ถูกถอนออกไป เนื่องจากเหตุการณ์ความวุ่นวายทางการเมือง ประกอบกับมีการนำร่างกฎหมายทารุณกรรมสัตว์ที่ร่างโดยกฤษฎีกาขึ้นมาแทนที่ ซึ่งร่างของกฤษฎีกาดังกล่าวไม่ได้มีข้อความระบุไว้อย่างละเอียดเหมือนกับร่างของประชาชน ว่าการกระทำใดถือเป็นการทารุณสัตว์บ้าง แต่ระบุเอาไว้เพียงกว้างๆ ยากต่อการตีความตัดสิน จึงเป็นช่องทางให้บางคนกระทำผิดต่อสัตว์ได้โดยไม่เกรงกลัว

ภณิตา เผยว่า ร่างพรบ.คุ้มครองสัตว์ฉบับประชาชนอันครอบคลุมเกี่ยวกับการทารุณกรรมสัตว์ทุกรูปแบบ ควรมีสาระสำคัญ 20 ข้อ ดังนี้

มาตรา17 ห้ามมิให้ผู้ใดกระทำการทารุณกรรมสัตว์ โดยไม่มีเหตุผลอันสมควร และให้การกระทำดังต่อไปนี้ถือว่าเป็นการทารุณกรรมสัตว์ทั้งสิ้น

(1) การเฆี่ยน ทุบตี ฟัน แทง เผา ลวก หรือทำการใดๆให้สัตว์ได้รับความทุกข์ ทรมาน พิการหรือตายโดยไม่จำเป็น

(2)ใช้งานสัตว์ในการทำผิดกฎหมาย ใช้งานจนเกินสมควรแก่ประเภท อายุ โดยเฉพาะสัตว์อ่อนแอ เจ็บป่วยและชรา เช่น นำช้าง หรือสุนัขมาเร่ขอทาน

(3) ใช้ยาหรือสารพิษอันตรายที่ทำให้สัตว์ได้รับความทุกข์ทรมาน บาดเจ็บ หรือตาย

(4)ใช้พาหนะขนหรือเคลื่อนย้ายสัตว์ที่ไม่เหมาะสม ทำให้สัตว์ได้รับความทุกข์ทรมาน บาดเจ็บ ตาย

(5) เลี้ยงกักขังในที่แคบเเออัด จนทำให้สัตว์ได้รับความทุกข์ทรมาน บาดเจ็บ หรือตาย

(6) นำสัตว์ที่เป็นอริกันไว้ในที่เดียวกัน เช่น กระต่ายกับงู เป็นต้น

(7) พรากแม่พรากลูกที่ยังไม่หย่านม โดยไม่มีเหตุอันสมควร

(8) ทอดทิ้งสัตว์เพื่อให้พ้นภาระ ไม่ว่าจะเป็นสัตว์เลี้ยงประเภทใดก็ตาม ให้ได้รับความทุกข์ทรมาน บาดเจ็บ หรือตาย

(9) ทำให้สัตว์ทุกข์ทรมานโดยการอดข้าวอดน้ำ

(10) เจ้าของสัตว์ไม่ให้การดูแลรักษาสัตว์ที่เลี้ยงไว้ยามเจ็บป่วย

(11) การกระทำใดๆให้สัตว์ต้องพิการหรือเสียรูปร่างจากเดิมโดยไม่จำเป็น

(12) ค้าเนื้อหรือซากสัตว์ประเภทสุนัขและแมว

(13) การนำสัตว์มาประลองต่อสู้กันโดยไม่ได้รับอนุญาตตามกม

(14) ฆ่าหรือทำร้ายสัตว์โดยลุแก่โทสะ

(15) พันธนาการ เช่น ล่าม ผูก ขังไว้นานจนเกินไป หรือใช้เครื่องพันธนาการที่ไม่เหมาะสม

(16) ใช้สัตว์เลือดอุ่นที่มีชีวิตอยู่เป็นอาหารสัตว์อื่นโดยไม่มีเหตุอันสมควร

(17) บริโภคสัตว์ทั้งที่มีชีวิตและลมหายใจอยู่ โดยเฉพาะสัตว์ที่มีกระดูกสันหลัง

(18) สังวาสหรือใช้สัตว์ประกอบกามกิจ

(19) สนับสนุนหรือมีส่วนให้ผู้อื่นกระทำการทารุณกรรมสัตว์

(20) การกระทำอื่นๆตามกำหนดในกฎกระทรวงหรือเนื้อหาด้านบนทั้งหมดกำหนดให้นับเป็นการทารุณกรรมสัตว์ที่ผิดกฎหมายทั้งสิ้น

เป็นที่สังเกตว่า พรบ.ฉบับนี้มีบทลงโทษที่มีความรุนแรงมากขึ้น โดยเพิ่มโทษผู้กระทำทารุณต่อสัตว์ เป็นจำคุกไม่เกิน 1 ปีหรือปรับไม่เกิน 40,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ และปรับวันละไม่เกิน 40,000 บาท ตลอดเวลาที่ยังฝ่าฝืนอยู่ อีกทั้งถ้ามีข้อเท็จจริง หรือพยานหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่า หากสัตว์ยังอยู่ในความครอบครองของผู้กระทำความผิด อาจจะถูกทารุณหรือได้รับการจัดสวัสดิภาพไม่เหมาะสม ศาลสามารถสั่งริบสัตว์ที่เกี่ยวเนื่องกับการกระทำผิดในคดีนั้นให้แก่กรมปศุสัตว์เพื่อดำเนินการตามความเหมาะสมได้

นอกจากนี้ ยังกำหนดให้พนักงานที่มีอำนาจหน้าที่มีสิทธิ์ตรวจค้นสถานที่ หรือยานพาหนะ เพื่อตรวจสอบเหตุการณ์การทารุณสัตว์ ยึด หรืออายัดสัตว์ได้ ขณะที่ผู้ต้องการประกอบกิจการเกี่ยวกับสัตว์ เช่น ค้าสัตว์ ฝึกสัตว์ ขยายพันธุ์สัตว์ แสดงหรือประกวดสัตว์ ต้องมีใบอนุญาต ด้านสถานสงเคราะห์สัตว์ที่ดำเนินกิจกรรมในลักษณะไม่แสวงผลกำไร ต้องขอขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้องด้วยเช่นกัน

"บ้านเรามาถึงยุคนี้แต่ยังไม่มีพรบ.ป้องกันการทารุณสัตว์ถือว่าล้าหลังมากๆ ตามหลักสากลโลกเขาถือว่าสัตว์เป็นสิ่งมีชีวิตและเป็นองค์ประกอบสำคัญของสิ่งแวดล้อมที่จะต้องได้รับการคุ้มครองตามธรรมชาติของสัตว์ ได้รับการดูแลไม่ให้ถูกทำร้าย หรือฆ่าโดยไม่จำเป็น ไม่ใช่เฉพาะสัตว์เลี้ยงที่มีเจ้าของเท่านั้น แต่สัตว์ทุกชนิดต้องได้รับความคุ้มครองเช่นเดียวกัน"ผู้ก่อตั้งโครงการเพื่อนข้างถนนกล่าว

เพราะสัตว์พูดไม่ได้ คนจึงต้องเป็นกระบอกเสียงแทน ถึงเวลาแล้วที่เมืองไทยจะต้องมีพรบ.ป้องกันการทารุณสัตว์เสียที