สังคมไทยปี2576เปลี่ยนแปลงใหญ่หลายมิติ

โดย...ทีมข่าวในประเทศโพสต์ทูเดย์

สังคมไทยเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วโดยเฉพาะในช่วง 10 ปี หลังทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง แล้วในอีก 20 ปีข้างหน้าจะเปลี่ยนไปก้าวกระโดดแค่ไหน

ศ.มิ่งสรรพ์ ขาวสะอาด ประธานมูลนิธิสถาบันศึกษานโยบายสาธารณะ ให้ภาพระหว่างการปาฐถกาเรื่อง “ฉากทัศน์ชีวิตคนไทย พ.ศ. 2576” จัดโดยคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ว่า สังคมไทยกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงในหลายมิติ ได้แก่  1.การเข้าสู่สังคมผู้สูงวัย 2.ความขัดแย้งทางการเมือง ระหว่าง 2 ขั้ว ที่เห็นต่างยังมีอยู่ 3.การเติบโตของเศรษฐกิจท่องเที่ยว 4.การกลายเป็นเมืองมากขึ้น และ 5.การเติบโตของเศรษฐกิจในภาคอีสาน เพิ่มขึ้นถึง 40% ในขณะที่กรุงเทพฯ สูงขึ้นเพียง 17%

นอกจากความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น ประเทศไทยยังต้องปรับตัวกับกระแสโลกาภิวัตน์ ไม่ว่าจะเป็น  เทคโนโลยีสมัยใหม่ การเปิดประชาคมอาเซียน และวิกฤตสิ่งแวดล้อม พหุปัจจัยเหล่านี้นำมาสู่การสังเคราะห์ภาพทัศน์ที่จะเกิดขึ้นในอีก 20 ปี ข้างหน้าอาจเป็นไปได้ใน 2 แนวทาง

ศ.มิ่งสรรพ์ ให้ภาพทัศน์แรก เรียกว่า “ซิมโฟนี  ปี่พาทย์” จะเกิดปรากฏการณ์ตามภาพทัศน์ในปี 2576 ดังนี้

1.ประชากรไทยจะมีรายได้สูงขึ้น เนื่องจากตั้งแต่ปี 2557 รัฐบาลจะเน้นการลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน เช่น การพัฒนาระบบโครงข่ายถนน และรถไฟที่เชื่อมต่อกับประเทศจีนและอินเดีย

2.รัฐยังคงเป็นศูนย์กลางการพัฒนา โดยงบประมาณของหน่วยงานรัฐส่วนกลางจะเพิ่มขึ้น และจะมีข้าราชการรุ่นใหม่เพิ่มขึ้น  

3.วิถีชีวิตที่แตกต่างกัน จะแบ่งแยกกลุ่มกันอย่างชัดเจน ขึ้นอยู่กับสถานะทางเศรษฐกิจ ส่วนชนชั้นนำยังคงเพิ่มขีดความสามารถ โดยปกป้องระบบจัดเก็บภาษีในอัตราก้าวหน้า

4.ค่าเฉลี่ยครอบครัวขนาดเล็กจะต่ำกว่า 2.5 ในปี 2576 ลดลงจากปี 2555 ที่มีค่าเฉลี่ย 3.08

5.สังคมไทยจะเกิดความหลากหลายทางชาติพันธุ์มากขึ้น โดยเฉพาะแรงงานต่างด้าวจากประเทศลาวและกัมพูชา คาดการณ์ว่าจะมีกว่า 6 ล้านคน ในปี 2566 6.ราคาของยานยนต์จะถูกลง ส่งผลให้เกิดปรากฏการณ์ “ยานยนต์ภิวัฒน์” และ 7.เทคโนโลยีสารสนเทศมีราคาถูกลง ผู้ใช้โทรศัพท์มือถือจะเพิ่มขึ้นถึง 90% ในปี 2566 และเพิ่มขึ้น 100% ในปี 2571 เมื่อเทียบกับปี 2556 ที่มีผู้ใช้อยู่ที่ 90 ล้านคน

ภาพทัศน์ที่สอง เรียกว่า “แจ๊ซหมอลำ” คือนิยามของสังคมไทยที่ให้เสรีภาพและสิทธิส่วนบุคคล แม้จะมีกฎระเบียบอยู่ก็ตาม ชีวิตปัจเจกถูกพลังให้เกิดสังคม  พหุนิยม ส่งผลให้เกิดความแตกต่างทางความคิด คนรุ่นใหม่จะขึ้นมามีบทบาทกว่าคนรุ่นเก่า ส่วนในทางเศรษฐกิจ รัฐบาลจะมีส่วนสำคัญในการผลักดันเศรษฐกิจขนาดกลางและเล็ก และทำให้เกิดความคิดแบบท้องถิ่นนิยม อัตลักษณ์ของท้องถิ่นแถบชายแดน ภาคอีสาน และภาคเหนือ จะถูกยอมรับในระดับสากล

ศ.มิ่งสรรพ์ บอกว่า ฐานคิดนี้พิจารณาจาก 1.ประเทศไทยยังคงเน้นการผลิตและส่งออก 2.ท้องถิ่นเป็นศูนย์กลางของเศรษฐกิจ 3.คนยุคใหม่ที่เติบโตจากเจเนอเรชั่นวาย  (Y Generation) หรือรุ่นหลังจากนั้นจะเป็นผู้สร้างความเปลี่ยนแปลงให้กับสังคม ปี 2576 รัฐมนตรี เกินครึ่งจะมีอายุน้อยกว่า 40 ปี และ 2 ใน 3 เป็นเพศหญิง ผู้ว่าฯ มีอายุน้อยกว่า 35 ปี 4.ท้องถิ่น  มีบทบาทสำคัญในการจัดสรรทรัพยากรรัฐ 5.ยังมีประชากร บางส่วนที่อยู่ในพื้นที่ที่มีความหนาแน่นน้อย แต่ไม่อาจหลีกความเป็นเมือง 6.ภาคประชาสังคมพัฒนายิ่งขึ้น 7.แม้จะมีการปฏิรูปที่ดินจนทำให้ประชาชนมีที่ดินของตนเอง แต่แรงงานส่วนใหญ่ยังคงทำงานในระบบอุตสาหกรรม และ 8.สังคมดิจิทัล   ที่เริ่มแพร่หลายในปี 2557 จะมาพร้อมกับปัญหาอาชญากรรมบนโลกดิจิทัล

“ผมอยากให้สังคมเปลี่ยนไปในฉากทัศน์ที่สอง เน้นการกระจายอำนาจ แต่หลังเกิดการรัฐประหาร เหมือนทิศทางจะเป็นไปในฉากทัศน์ที่หนึ่งมากกว่า เราไม่รู้ว่าสุดท้ายจะเป็นไปในทิศทางไหน แต่สร้างภาพทัศน์เพื่อชี้ให้เห็นข้อดีและข้อเสียในแต่ละฉาก เพื่อให้เตรียมรับมือกับสิ่งที่จะเกิดขึ้น” ศ.มิ่งสรรพ์ ขมวดปมฉากทัศน์สังคมไทย