ไขข้อข้องใจรางวัลลูกกตัญญูเพื่อคนดังมีชื่อเสียง?

โดย...นรินทร์ ใจ หวัง

"รางวัลลูกกตัญญู" ของ สภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์  ที่จัดมาตั้งแต่ปี 2519 มีอันต้องถูกกังขา เมื่อชาวสังคมออนไลน์จำนวนมากนำภาพลูกกตัญญูที่ยากจน รวมทั้งดาราที่ทำประโยชน์กับสังคมอย่าง "บิณฑ์ บันลือฤทธิ์" หรือ "แพท ณปภา" ที่ทำงานเลี้ยงดูแม่กับน้องที่ป่วยแต่ไม่ได้รับรางวัล มาเปรียบเทียบกับบรรดาคนดังที่ได้รับรางวัล แต่กลับมีประวัติที่ชวนให้ข้องใจ อย่าง เสกสรรค์ ศุขพิมาย หรือ "เสก โลโซ" ที่เคยมีภาพใช้ยาเสพติดว่อนโลกออนไลน์ หรือ แม้แต่ดาราหนุ่มชื่อดังอย่าง "เจมส์ จิรายุ ตั้งศรีสุข" ก็ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าไม่เหมาะด้วยเช่นกัน

ข้อกังขาเหล่านี้ก่อให้เกิดคำถามย้อนกลับไปสู่ สภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในฐานะองค์กรที่มอบรางวัลว่า มีเกณฑ์ในการคัดสรรผู้ที่มารับรางวัลลูกกตัญญูอย่างไร? และบุคคลที่ไม่มีชื่อเสียงใดๆ เคยได้รับรางวัลหรือไม่?  

จากการตรวจสอบข้อมูลสัดส่วนของจำนวน ลูกกตัญญูประจำปี 2557 ก็พบว่า มีรายชื่อถูกส่งเข้าคัดเลือกเพื่อรับรางวัลลูกกตัญญู 271 คน โดย 97 คนที่ได้รับการคัดเลือกเป็นผู้รับรางวัลลูกกตัญญูในปีนี้ ซึ่งมีการแบ่งออกเป็น6 ประเภท ดังนี้

1.นักเรียน นักศึกษา จํานวน 31 คน
2. ข้าราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจ จํานวน 16 คน
3. นักร้อง นักแสดง ศิลปิน จํานวน 13 คน
4. สื่อมวลชน จํานวน 4 คน
5. ประชาชนทั่วไป จํานวน 23 คน
6. ลูกกตัญญูประจําภาคของสภาสังคมสงเคราะห์ฯ จํานวน 10 คน

รางวัลลูกกตัญญูในประเภทนักร้อง นักแสดง ศิลปิน จำนวน13 คน จากทั้งหมด 97 คนนั้น ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯ ชี้แจงกับโพสต์ทูเดย์ว่า ความตั้งใจสภาฯต้องการมอบรางวัลให้ครอบคลุมกลุ่มคนในประเทศ จึงแบ่งออกเป็นใหญ่ๆ 6 ส่วนอาชีพ และทางสภาฯ ก็ไม่ได้เป็นผู้คัดเลือกคนที่ได้รับรางวัลเอง แต่ทางต้นสังกัดจะเป็นผู้ส่งรายชื่อ และประวัติมาให้ เมื่อคณะกรรมการตรวจสอบ กรองข้อมูลแล้วพบว่าเข้าข่ายเกณฑ์การคัดเลือกจึงจะมีการนำเข้าพิจารณา

ทั้งนี้เกณฑ์การคัดเลือกผู้ถูกเสนอชื่อเข้ารับรางวัลลูกกตัญญูจะประกอบด้วย 5 ข้อหลักคือ

1. ให้การดูแลเอาใจใส่และปฏิบัติต่อแม่เป็นอย่างดีและสม่ำเสมอ
2. ช่วยเหลือภารกิจและการงานของแม่
3. ประพฤติตามคำสั่งสอนของแม่
4. ดำรงอยู่ในศิลธรรมและเชิดชูวงศ์ตระกูล
5. บำเพ็ญประโยชน์และเป็นที่ยอมรับของสังคม

ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯระบุว่า หลังจากตรวจสอบข้อมูลข้างต้นผ่านแล้ว สภาสังคมสงเคราะห์ฯจะมีหน้าที่พิจารณาชื่อผู้ได้รับรางวัลก่อนจะมอบรางวัลให้ในวันที่ 12 สิงหาคมของทุกๆ ปี

"องค์กรทำงานกันอย่างบริสุทธ์ใจ เมื่อมีต้นสังกัด หรือหน่วยงานเสนอชื่อบุคคลที่ต้นสังกัดนั้นๆ เห็นว่า สมควรขอรับรางวัลลูกกตัญญู ทางสภาสังคมสงเคราะห์ฯ จะมีคณะกรรมการอีก15 คนคัดกรองว่า บุคคลที่ต้นสังกัดส่งเข้ามานั้น มีคุณสมบัติเหมาะสมกับรางวัลแล้วหรือไม่ หากมีคุณสมบัติครบถ้วนจริง สภาฯ ก็มีหน้าที่มอบรางวัลให้เพียงเท่านั้น"ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯยืนยัน

เมื่อย้อนดูข้อมูลการรับรางวัลลูกกตัญญู ในสัดส่วนของ กลุ่มศิลปิน นักแสดง ก็พบว่า ดารา นักร้องที่ได้รับรางวัล ในปีต่างๆล้วนแต่เป็นบุคคลที่กำลังอยู่ในกระเเสความนิยม และอาจเรียกได้ว่าการที่ต้นสังกัดเสนอชื่อดารานักแสดงผู้นั้นเข้ารับรางวัลก็เสมือนว่าเป็นส่วนหนึ่งของการโปรโมทดาราคนดังกล่าวให้น่าสนใจมากขึ้น อาทิ

ปี 2555  ดาราดังที่ได้รับรางวัลลูกกตัญญูได้แก่ ณเดชน์ คูกิมิยะ, โตโน่ เดอะสตาร์ และ น.ส.พรพิมล เฟื่องฟุ้ง (เปาวลี)

ปี 2556  ดาราดังที่ได้รับรางวัลลูกกตัญญูได้แก่ ได้แก่ ปกรณ์ ฉัตรบริรักษ์, จุ๋ย วรัทยา นิลคูหา, ตูมตาม เดอะสตาร์, โดม เดอะสตาร์, นนท์ เดอะวอยซ์, ขนมจีน กามิกาเซ่, บ่าววี อาร์สยาม เป็นต้น

ขณะที่กรณีของ เสก โลโซ ที่ถูกสังคมทวงติงมากที่สุดนั้น ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯชี้แจงว่า มีผู้เสนอชื่อเสกโลโซเข้ามา สภาฯก็นำมาพิจารณาว่า แม้ เสก โลโซ เคยมีข่าวใช้ยาเสพติด แต่เมื่อสำนึกได้แล้ว ก็พยายามปรับตัว จนมีคุณสมบัติเข้าเกณฑ์ คือเข้าปฏิบัติต่อแม่เป็นอย่างดี บำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคม เมื่อเคยพลาดมาแล้ว ก็ได้ปรับตัวเป็นคนดีขึ้น

"เขาปรับตัวอย่างชัดเจนและตั้งใจจริง โดยเฉพาะโครงการชวนน้องเลิกยาเขาทำโครงการนี้โดยใช้เงินส่วนตัวรวมกับองค์กร และยังมี อีกหลายๆ มูลนิธิ แต่ไม่ได้เป็นข่าว จึงไม่ค่อยมีคนรู้ว่า เขาตั้งใจจริง ในหลายๆ โครงการ เสก โลโซ ก็เป็นวิทยากรเอง พาบุคคลที่หลงผิดกลับใจไปบำบัดรักษาและทำมาอย่างต่อเนื่อง เพื่อทดแทนสิ่งที่ผิดพลาดไป รวมทั้งเป็นการขอบคุณที่สังคมให้โอกาสเขา หลายๆ ครั้งที่เขาจัดคอนเสิร์ตเพื่อหารายได้ ช่วยเหลือผู้ประสบภัยต่างๆ และอีกหลายโครงการค เขากลับตัวเป็นคนดีแล้ว แต่ถ้าเห็นว่าเขาไปติดยาอีก ก็ขอให้ช่วยกันบอกได้"ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯกล่าว

ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯ กล่าวอีกว่า ที่ผ่านมาน่าจะเกิดจากปัญหา การเข้าถึงข้อมูลไม่ทั่วถึง  เพราะเมื่อใกล้วันแม่ ทางสภาฯ จะส่งรายละเอียดการรับสมัครไปยังหน่วยงานต่างๆ เช่นโรงเรียน มหาวิทยาลัย หน่วยงานรัฐต่างๆ และประกาศผ่านเว็บไซต์ของสภาฯ ซึ่งอาจจะไม่ได้เข้าถึงทุกคนได้จริง แต่หากใครต้องการเสนอ บุคคลที่เหมาะสม หรือจะเสนอตนเองเข้ามารับรางวัลทางสภาฯ ก็ยินดีพิจรณาทุกๆ คนเช่นกัน

"บางคนที่ไม่มีผู้เสนอชื่อ แต่เราเห็นจากข่าวอย่างเด็กชายชนาธิป สร้อยพลอย อายุ11 ปี แต่เลี้ยงดูพ่อแม่พิการที่ป่วยเป็นอัมพาต เราก็ประสานไปยังโรงเรียนและขอประวัติมาพิจารณา จนสุดท้ายก็ได้รับรางวัลลูกกตัญญู แต่ข่าวก็เอาไปเขียนว่า เราทำเอาหน้า เพราะตอนนี้ในสังคมมองว่าสภาฯ มอบรางวัลไม่เหมาะสม แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่ เราตัดสินรางวัลมาก่อนหน้านี้นานแล้ว เพราะตอนแรกแทบไม่มีนักข่าวคนไหนสนใจ น้องๆ หรือคุณแม่คนธรรมดาๆ เลย"ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯ กล่าว

ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์ฯอีกรายยืนยันว่า สภาฯไม่ได้ให้รางวัลลูกกตัญญูแก่ดารา เพื่อทำให้คนสนใจองค์กรมากขึ้น แต่สื่อมวลชนให้ความสำคัญแต่ดาราเท่านั้น ผู้ได้รับรางวัลคนอื่นๆ สภาฯก็เชิญมาทั้งหมด แต่ไม่ได้รับความสนใจจากสื่อเลย

"พอประกาศรางวัล สื่อมวลชนที่มาก็แห่ไปถ่ายแต่รูปดารา เด็กธรรมดาๆ ที่เราเชิญมานั่งเหงาเลย เราต้องถ่ายรูปกับเด็กเอง เช่นเดียวกับแม่คนดังจะถูกสัมภาษณ์ แต่แม่ชาวไร่ ชาวนา นั่งจ๋อย ไม่มีใครสนใจเลย น่าสงสารมาก เราพยายามทำงานให้ดีเเล้ว แต่กลับถูกการเข้าใจผิดจากสังคม"ตัวแทนสภาสังคมสงเคราะห์รายนี้ระบุ

ด้าน "ศรีศักร วัลลิโภดม" นักวิชาการอิสระ มองว่าการมอบรางวัลในลักษณะนี้เป็นเรื่องของคนที่เข้าถึงสื่อได้มากหรือน้อยมากกว่ากัน ซึ่งคนที่เข้าถึงได้มากกว่า ส่วนใหญ่ก็จะได้รางวัลนี้ไป ดังนั้นควรมุ่งเน้นที่จะสร้างคนอย่างไรให้เป็นคนดีมากกว่า

ศรีศักรมองว่า ความกตัญญูเป็นเรื่องเฉพาะตัว การให้รางวัลทำให้เกิดการแข่งขัน ไม่ได้อะไรมากมายนัก  คนได้ก็จะวนเวียนอยู่ในกลุ่มที่เข้าถึงสื่อได้ แต่ในความจริงยังมีอีกหลายคนที่ดีกว่า  แต่มีการเข้าถึงโอกาสได้น้อย

"รางวัลเป็นสิ่งที่ดีอยู่เเล้ว แต่แนวคิดมันคับแคบไปหน่อย ผมมองถึงเรื่องการอบรมมากว่า ว่าจะทำอย่างไรให้เด็กเป็นคนดีขึ้นมา ครอบครัวไหนที่เลี้ยงลูกที่ดีที่สุด ไม่เอาเรื่องเก่งนะ ให้เป็นคนธรรมดาที่ดีจะดีกว่า ตัวรางวัลเป็นเพียงเศษกระดาษ ที่ทำให้เกิดอีเวนท์ หลังจากนั้นก็เงียบไป

"หลายปีมาแล้วผมก็เคยถูกเสนอให้เป็นพ่อดีเด่น แต่ผมก็ไม่ได้ไป ผมต้องการใช้ชีวิตเรียบๆ ง่ายๆ ดีกว่า จะดีไม่ดีอยู่ที่ตัวเรา จะแสดงทำไม อย่าไปรู้สึกร่วมกับมัน ถ้าเราคิดว่าเราดี อย่าไปสนใจมอง  เพราะอย่างที่เห็นนี่เเหละ ขณะที่อีกคนมองเราว่าดี แต่อาจจะมีอีกคนที่มองเราว่าไม่ดีก็ได้"ศรีศักร กล่าว

ภาพ : ดารานักแสดงที่เข้ารับรางวัลลูกกตัญญู เนื่องในโอกาสวันแม่แห่งชาติ ประจำปี 2557