เรือพระราชพิธี มีที่นี่ที่เดียวในโลก

โดย...ลูกพิฆเณศร์

ประเทศไทยเป็นประเทศที่ปกครองโดยมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นพระประมุขมาแต่โบราณกาล จึงมีพระราชพิธีที่สืบต่อมายาวนานนับศตวรรษ พระราชพิธีบางอย่างมีที่ประเทศไทยเพียงแห่งเดียว เช่น เรือพระราชพิธี เป็นต้น

วันพุธที่ 9 ก.ค. 2557 กรมศิลปากรนำสื่อมวลชนเยี่ยมชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธีที่มีแห่งเดียวในโลก ตามโครงการเปิดบ้านกรมศิลปากร เพื่อจะบอกให้ทราบถึงแผนงานต่างๆ เช่น การปรับปรุงพิพิธภัณฑ์เรือพระราชพิธีให้เป็นศูนย์เรียนรู้และให้ความบันเทิง ทำให้เป็นที่เปิด เดินทางเข้าชมสะดวก แต่งานนี้คงใช้เวลาพอสมควร เพราะต้องทำความเข้าใจกับชุมชนใกล้เคียงที่อยู่มานานเพื่อให้ย้ายออก หรือบางส่วนอยู่ได้ แต่ต้องพัฒนาร่วมกัน

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี มีเนื้อที่เพียง 2 ไร่ 2 งาน 78 ตารางวา ตั้งอยู่ปากคลองบางกอกน้อย เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ตรงกันข้ามกับวัดอมรินทราราม เยื้องๆ กับโรงพยาบาลศิริราช ซึ่งเคยเป็นโรงเก็บเรือ หรืออู่เรือรบ หรือเรือพระที่นั่งสร้างในสมัยพระเจ้าตากสินมหาราช บริเวณที่ตั้งเป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์สำคัญมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุงรัตนโกสินทร์

 

ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ปี 2487 ณ สถานที่แห่งนี้เคยถูกระเบิดทำลาย เรือพระราชพิธีเสียหายไปบางส่วน รัฐบาลสั่งให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องซ่อมสร้างใหม่เมื่อปี 2490

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลปัจจุบันเสด็จทอดพระเนตรเรือพระราชพิธี เมื่อวันที่ 13 ก.พ. 2495 ทรงรับสั่งให้รักษาโรงเรือและเรือมากยิ่งขึ้น รัฐบาลจึงให้กองทัพเรือ และกรมศิลปากรเป็นแม่งานในการซ่อมแซมและจัดทำทะเบียนบัญชีเรือพระราชพิธีต่างๆ จนสามารถนำมาใช้ในขบวนพยุหยาตราทางชลมารคในโอกาสฉลอง 25 พุทธศตวรรษ ปี 2500

ในปี 2502 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ฟื้นฟูจารีตประเพณีการเสด็จพระราชดำเนินถวายผ้าพระกฐินโดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารคขึ้นใหม่

 

โรงเรือพระราชพิธีได้รับยกฐานะขึ้นเป็นพิพิธภัณฑ์แห่งชาติ เรือพระราชพิธี เมื่อปี 2517 ช่วงที่พิพิธภัณฑ์มีอายุครบ 100 ปี นับแต่นั้นเป็นต้นมาสาธารณชนจึงได้มีโอกาสเข้าชมได้

ผู้สนใจเข้าชมได้ 2 ทาง คือ ทางเรือเข้าคลองบางกอกน้อย ขึ้นที่ท่าเทียบเรือหน้าพิพิธภัณฑ์ หรือทางบกมาตามถนนอรุณอมรินทร์ แต่จะเข้าถึงพิพิธภัณฑ์ได้ต้องผ่านกองบัญชาการ กองเรือเล็ก ของทหารเรือ ผ่านเข้าตรอกเล็กๆ ในย่านชุมชนจึงจะมาถึงพิพิธภัณฑ์เรือพระราชพิธี ที่อลังการและวิจิตรตระการตายิ่ง จึงไม่แปลกใจว่าไม่มีที่ไหนในโลก

 

ส่วนเดินทางมาทางน้ำ ต้องเช่าเรือมาขึ้นที่ท่าน้ำพิพิธภัณฑ์โดยเฉพาะ แต่ไม่เห็นเรือมาเทียบเพื่อส่งนักท่องเที่ยว นอกจากเห็นเรือนักท่องเที่ยว (ชาวจีน) ที่เข้าคลองบางกอกน้อย ชะลอเรือเมื่อผ่านพิพิธภัณฑ์เท่านั้น โดยไม่ยอมขึ้นชมอย่างใกล้ชิด น่าเสียดายโอกาสที่เดินทางมาถึง แต่ผ่านไปเฉยๆ

เอนก สีหามาตย์ อธิบดีกรมศิลปากร บอกว่า ถ้าทำตามแผนยุทธศาสตร์ที่ต้องใช้งบประมาณไม่น้อยกว่าห้าร้อยบาท ทำให้พิพิธภัณฑ์รองรับนักท่องเที่ยวถึงปีละหนึ่งแสนคน และสามารถนำเรือพระราชพิธีทั้งหมดมารวมและจัดแสดงในที่แห่งเดียวกันได้

 

ปัจจุบันเรือพระราชพิธีมีทั้งหมด 52 ลำ แต่นำมาจัดรักษาและแสดงที่พิพิธภัณฑ์เรือเพียง 8 ลำ ที่เหลืออยู่ที่ท่าวาสุกรี ติดกับหอสมุดแห่งชาติ

เรือพระราชพิธี 8 ลำ ได้แก่ 1.เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ 2.เรือพระที่นั่งนารายณ์ทรงสุบรรณ รัชกาลที่ 9 3.เรือพระที่นั่งอเนกชาติภุชงค์ 4.เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช 5.เรือเอกไชยเหินหาว 6.เรือกระบี่ปราบเมืองมาร 7.เรืออสุรวายุภักษ์ 8.เรือครุฑเหินเห็จ

ในบรรดาเรือทั้ง 8 ลำนั้น เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์มีแห่งเดียวในโลกที่มีความงดงามในด้านศิลปกรรม และยังใช้ประกอบพระราชพิธีถึงปัจจุบัน เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญของโลก ดังนั้นองค์การเรือโลกแห่งสหราชอาณาจักรจึงมอบรางวัลเกียรติยศมรดกทางทะเลประจำปี 2535 (ค.ศ. 1992) ให้ (The World Ship Trust Maritime Heritage Award SUPHANNAHONG ROYAL BARGE)