คฤหัสถ์เรียนบาลี

บางคนอาจเข้าใจว่าการเรียนบาลีเฉพาะพระเณรเท่านั้นที่เรียนได้ ความจริงมิใช่อย่างที่มีการเข้าใจกัน คฤหัสถ์ก็เรียนได้ เพียงแต่การเรียนของคฤหัสถ์ยังไม่แพร่หลายในปัจจุบัน เนื่องจากปัจจัยหลายๆ อย่างไม่เป็นใจ

สิ่งหนึ่งที่อยากพูดและขอพูดตรงๆ คือ คณะสงฆ์ไทย ยังไร้วิสัยทัศน์ในด้านการศึกษา เพราะรู้ทั้งรู้ว่าปัจจุบันและต่อไปในอนาคตพระเณรที่บวชเรียนบาลีนั้นมีจำนวนน้อยลงทุกปี เรียกว่าจะหาเด็กมาบวชเรียนก็ยาก แต่ไม่รู้ทำไมยังนิ่ง ไม่คิดที่จะทำอะไรใหม่ๆ เลยหรือ

สังเกตง่ายๆ และค่อนข้างเห็นชัดเจนคือ ระยะสิบปีกว่ามานี้ถึงปัจจุบันสำนักเรียนบาลีขนาดใหญ่ๆ ที่มีชื่อเสียงเกรียงไกรในอดีต รวมถึงสำนักเรียนขนาดกลางหลายสำนักเรียนในเมืองหลวงเริ่มซบเซา

บางสำนักเรียนแทบไม่มีการเคลื่อนไหวในเรื่องของการส่งพระเณรเข้าสอบบาลีสนามหลวง แต่ถึงมี...ก็เห็นไม่กี่รูป ทุกอย่างดูสิ้นมนต์ขลังสำหรับสำนักเรียนดังๆ

ครูอาจารย์ระดับหัวกะทิและมีความเชี่ยวชาญในการสอน ทั้งเป็นประโยค 9 ทั้งเป็นเจ้าคุณ เริ่มว่างงาน บางรูปจึงหันไปศึกษาค้นคว้าอย่างอื่น เช่น ค้นคว้าพระไตรปิฎก บางรูปหันไปศึกษาวิปัสสนากรรมฐาน แต่บางรูปก็ไม่ได้ทำอะไรอีกแล้ว เรียกว่าว่างงานจริงๆ ซึ่งน่าจะมีเยอะ

ในเมื่อพระเณรที่เรียนบาลีเริ่มลดจำนวนลงเรื่อยๆ แต่ทำไมวัดที่เป็นสำนักเรียน รวมถึงคณะสงฆ์ไทย จึงไม่เมียงมอง “คฤหัสถ์” ทั้งที่คฤหัสถ์ก็เรียนได้และนำไปใช้ประโยชน์ได้จริง ทั้งในการทำงานและชีวิตประจำวัน

ทั้งๆ ที่การเรียนบาลีถือเป็นการสืบต่ออายุพระพุทธศาสนาโดยตรง เพราะคำสอนของพระพุทธเจ้าถูกบรรจุอยู่ในภาษาบาลี ซึ่งถ้าเราเข้าใจภาษาบาลีอ่านได้ แปลได้ แปลถูก เราก็สามารถปฏิบัติตามที่พระพุทธเจ้าทรงสอนได้ไม่ผิดพลาด

จะเป็นไปได้ไหมที่สำนักเรียนบาลีชื่อดังทั้งหลาย จะสร้างมิติใหม่ในด้านการศึกษาด้วยการ “เปิดสอนบาลี” ให้กับประชาชนอย่างเป็นกิจจะลักษณะ โดยคณะสงฆ์และภาครัฐเข้าไปส่งเสริมสนับสนุนจริงจัง

แต่ที่เห็นทำแล้วคือ บาลีศึกษาสมาคม ซึ่งการก่อตั้งของแม่ชีกลุ่มหนึ่ง นำโดย แม่ชีจำเนียร แสงสิน (บ.ศ.9) แม่ชีวิไล ลักษ์แก้วมณีศรี (บ.ศ.9) อาจารย์กรรณิการ์ สาเขตร์ (บ.ศ.5) และคณะ ในปี 2550 มีสำนักงานตั้งอยู่ที่สำนักแม่ชีเขตเกาะชี วัดชนะสงคราม เขตพระนคร กรุงเทพฯ

เปิดสอนบาลีให้กับชีหรือแม่ชีและฆราวาสฟรี หลักสูตรการเรียนเหมือนที่พระเณรเรียน มี 9 ประโยคเหมือนกัน แต่ข้อสอบคนละชุด ถ้าสอบได้ประโยค 9 เรียกว่า สอบได้บาลีศึกษา 9 ประโยค ชื่อย่อว่า บ.ศ.9 ซึ่งต่างจากพระเณรที่เรียกเปรียญธรรม 9 ประโยค หรือ ป.ธ.9

แต่ก่อนยังไม่ตั้งบาลีศึกษาสมาคม แม่ชีทั้งหลายที่อยากเรียนบาลีก็จะเรียนร่วมกับพระเณรในวัด ซึ่งจะเห็นว่าก่อนนี้มีแม่ชีที่สอบได้ประโยค 9 หลายคน รวมทั้งประโยคอื่นๆ ด้วย

พ.ศ. 2506-2527 แม่ชีสมศรี จารุเพ็ง วัดชนะสงคราม เป็นแม่ชีคนแรกในประเทศไทยที่สอบได้ ต่อมา พ.ศ. 2542 น.ส.ชนิดา จันทราศรีไสย อายุ 34 ปี วัดพระธรรมกาย จ.ปทุมธานี เป็นสตรีที่ไม่ใช่ชีสอบได้เป็นคนแรก

ณ พ.ศ. 2554 มีแม่ชีและสตรีที่ไม่ใช่ชีสำเร็จการศึกษาบาลีศึกษา 9 รวม 25 คน เป็นสตรีที่ไม่ใช่ชี 5 คน แต่ยังไม่มีบุรุษสำเร็จการศึกษาบาลีศึกษา 9

ปัจจุบันบาลีศึกษาสมาคมยังดำเนินการเปิดการเรียนการสอนให้กับฆราวาส ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผู้ใฝ่ศึกษาพระพุทธศาสนาและคนวัยเกษียณ ส่วนคนทำงานมีประปราย ซึ่งวันและเวลาเรียนสามารถเลือกได้ตามสะดวกหากใครประสงค์เรียน

ล่าสุด มีสถาบันเกิดใหม่ที่ดำเนินการเปิดการเรียนการสอนบาลีให้กับประชาชนทั่วไป ได้แก่ “มหาบาลีวิชชาลัย” ตั้งอยู่ที่วัดโมลีโลกยาราม เขตบางกอกใหญ่ เปิดสอนหลักสูตรบาลีสนามหลวงและหลักสูตรเตรียมสอบเข้ามหาวิทยาลัย โดยพระสงฆ์และฆราวาสกลุ่มเล็กๆ กลุ่มหนึ่งผู้เห็นความสำคัญของศึกษาภาษาบาลีนำโดย พระเมธีวราภรณ์ (สุทัศน์ วรทสฺสี) ป.ธ.9, พธ.บ. เจ้าอาวาสวัดโมลีโลกยาราม กรุงเทพฯ

กลุ่มบุคคลเหล่านี้อยากให้คนไทยได้ “เรียนบาลีเป็นประเพณี” โดยมองว่าเมื่อมีประเพณีอื่นๆ มากมายในสังคมไทย หนึ่งในนั้นก็ควรจะมีการเรียน “ภาษาบาลี” นับเป็นประเพณีหนึ่งด้วย

วัตถุประสงค์เพื่อศึกษา ออกแบบ และพัฒนาหลักสูตรภาษาบาลีรวมถึงการจัดการเรียนการสอนภาษาบาลีสำหรับบุคคลทั่วไป ตลอดจนเพื่อพัฒนาศูนย์ทดสอบความรู้มาตรฐานภาษาบาลี และการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศที่ส่งเสริมการเรียนการสอนภาษาบาลีในรูปแบบต่างๆ

เป้าหมายผลิตนักศึกษาที่เรียนจบหลักสูตรภาษาบาลี (ทุกหลักสูตร) ปีละ 1,000 คน ภายในปี พ.ศ. 2566 และปีละ 5,000 คน ภายในปี พ.ศ. 2576

แผนงานในอนาคตคือชักชวนพระและฆราวาสผู้มีความสามารถเปิดศูนย์บาลีศึกษาขึ้นตามจังหวัดต่างๆ

นับเป็นการแสดงให้เห็นวิสัยทัศน์ที่น่ายกย่อง

ก่อตั้งเมื่อปี 2555 และได้ดำเนินการสอนในปีนั้น ในปี 2556 ได้ขยายห้องเรียนขึ้นอีกห้องที่มูลนิธิบ้านอารีย์ สอนหลักสูตรภาษาบาลีเบื้องต้น

สนใจเรียนสอบถามรายละเอียดได้ที่ 02-415-6411 02-472-8147 080-559-2885 086-796-2617 089-660-1464