พหุ หรือ ทวิ?

โดย...ธนพล ไชยภาษี

ในช่วงต้นศตวรรษที่ 21 นั้น เป็นช่วงที่โลกตื่นตัวกับกระแสเศรษฐกิจแบบความร่วมมือพหุภาคี คือ การรวมตัวของกลุ่มประเทศเพื่อผลประโยชน์และการต่อรองทางเศรษฐกิจ ได้มีการยกความสำคัญให้กับความร่วมมือของกลุ่มต่างๆ มากขึ้น โดยเชื่อว่าการรวมตัวของกลุ่มประเทศต่างๆ จะสร้างพลังต่อรองได้ดีกว่าเดี่ยวๆ เช่นเอเปก อาเซียน หรือนาฟตา เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม ภายใต้การปกครองของอดีตประธานาธิบดี จอร์จ ดับเบิลยู. บุช แห่งสหรัฐนั้น สหรัฐได้ผลักดันแนวความร่วมมือทางเศรษฐกิจแบบใหม่ที่สะดวกและง่ายต่อการจัดการมากกว่า นั่นก็คือ ความร่วมมือการเปิดเขตการค้าเสรีในระดับทวิภาคีระหว่าง 2 ชาติ หรือที่เรียกสั้นๆ ว่า เอฟทีเอ โดยสหรัฐได้ไล่เปิดเสรีกับต่างชาติหลายประเทศอย่างรวดเร็ว

เรียกได้ว่าจากความร่วมมือของหลายๆ ประเทศ ซึ่งดูเทอะทะและเชื่องช้า สหรัฐได้ผลักดันให้เกิดความร่วมมือระหว่างประเทศในระดับทวิภาคี ซึ่งมีความคล่องตัวขึ้นมากกว่า

แต่ ในช่วงที่ผ่านมาแนวความคิดของเอฟทีเอก็แผ่วๆ ลงไปเช่นกัน และต้องระมัดระวังกันมากขึ้น เพราะเอฟทีเอก็มีข้อเสียมากเช่นกัน ถ้าหากการเจรจาถูกแทรกแซงด้วยผลประโยชน์ของนักการเมือง ก็อาจจะนำไปสู่ความเสียหายทางเศรษฐกิจของประเทศนั้นๆ ได้ และการจะแลกเปลี่ยนการค้าอย่างไรที่จะไม่ทำให้ประเทศชาติเสียหายมากที่สุด

เหมือนกับที่มีบางประเทศสารขัณฑ์แถวนี้ไปเปิดการค้าเสรีกับจีนด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ หรือความด้อยประสบการณ์หรืออย่างไร จึงตกเป็นเหยื่อของการบุกตลาดโดยสินค้าราคาถูกจากจีน อย่างที่ว่าทั่วโลกต้องหันมาศึกษากันทีเดียวครับ

ที่ยกเรื่องความร่วมมือทั้งแบบพหุภาคี และทวิภาคีขึ้นมาพูดกันในวันนี้ก็เพราะว่า ดูเหมือนว่าประเทศไทยกำลังตื่นกับกระแสความร่วมมืออาเซียนที่จะเข้าสู่การเป็นประชาคมร่วมอย่างเต็มรูปแบบ ทั้งทางด้านการเมือง วัฒนธรรม และเศรษฐกิจในปี 2015 นี้

แต่ในขณะที่อาเซียนจะเดินหน้าสู่การเป็นประชาคมร่วมกันในระดับที่แน่นขึ้นกว่าเดิม แต่ที่ยุโรปที่เป็นผู้นำของโลกในการรวมกลุ่มความร่วมมือนั้น ดูเหมือนว่าอนาคตจะไม่ดีนัก เพราะเมื่อยามสุข ยามมั่งมี ยุโรปก็ดูจะสามัคคีกันดี แต่เมื่อยามทุกข์ เจอกับมรสุมวิกฤตหนี้ก็เหมือนกับว่ายุโรปจะแตกคอกันหนัก จนถึงกับมีการมองกันว่ากลุ่มยูโรโซนอาจจะแตกกันด้วยซ้ำ ถือเป็นบทเรียนที่น่าคิดสำหรับอาเซียน ที่มักมองสหภาพยุโรปเป็นแม่แบบมาตลอด

ตอนนี้โลกกำลังคิดไม่ตกครับ ว่าทิศทางความร่วมมือทางเศรษฐกิจในโลกจะเป็นแบบใด ทวิภาคีก็มีข้อเสียที่ประเทศเล็กมักจะเสียเปรียบชาติใหญ่ ขณะที่ความร่วมมือแบบพหุภาคีก็หาความจริงใจอย่างแท้จริงยาก เมื่อเกิดปัญหาขึ้นก็จะลุกลามติดกันไปเหมือนคนเป็นไข้ อย่างที่หลายประเทศกลุ่มยูโรโซนกำลังเผชิญอยู่ขณะนี้