พระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส

โดย...วิมลพรรณ ปีตธวัชชัย

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส พระนามเดิม พระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาโหมด เมื่อวันอังคาร เดือน 9 ขึ้น 7 ค่ำ ปีวอกฉศก จ.ศ. 1246 ตรงกับ 29 ก.ค. 2427 ทรงมีพระเชษฐาร่วมเจ้าจอมมารดา คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ทรงได้รับการศึกษาชั้นต้นในพระบรมมหาราชวังและโรงเรียนมหาดเล็กหลวง

พระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ เสด็จไปศึกษาต่อในยุโรปเมื่อปี 2440 ทรงศึกษาที่มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ประเทศอังกฤษ จากนั้นทรงรับราชการจนได้เป็นมหาอำมาตย์ตรี ตำแหน่งอธิบดีโรงกษาปณ์ และผู้ช่วยปลัดทูลฉลอง กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

ต่อมา พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าต่างกรมที่ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส เมื่อ 11 พ.ย. 2457 พระองค์ทรงรับราชการตำแหน่งผู้ตรวจการกรมศิลปากร ซึ่งเป็นกรมที่ตั้งขึ้นใหม่ โดยโอนกิจการของกรมช่างมหาดเล็ก จากกระทรวงวัง และกรมพิพิธภัณฑ์ จากกระทรวงธรรมการ และทรงดำรงตำแหน่งองคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวตั้งแต่ปี 2454 จนกระทั่งสิ้นพระชนม์ในเดือน พ.ค. 2462 ทรงเป็นต้นราชสกุล “สุริยง”

พระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ ทรงมีหม่อม 5 คน คือ หม่อมชื้น ในสกุลบุนนาค เป็นธิดาของเจ้าพระยาสุรวงศ์วัฒนศักดิ์ ทรงมีโอรสร่วมกับหม่อมชื้น 3 พระองค์ แต่สิ้นชีพิตักษัยแต่เยาว์วัยทุกพระองค์

ทรงมีโอรสกับหม่อมจง 2 พระองค์ คือ หม่อมเจ้ารัศมีสุริยัน สุริยง และหม่อมเจ้าทินชาติธำรง สุริยง ทรงมีโอรสธิดากับหม่อมเรณี ฟุตโก ธิดาของร้อยโทฟุตโก ครูสอนดนตรี กองดุริยางค์ทหารเรือ 2 พระองค์ คือ หม่อมเจ้าสุริยทัตรังสรรค์ สุริยง และหม่อมเจ้าหญิงสุริยนันทนา สุริยง ทรงมีธิดากับหม่อมสวง น้องสาวต่างมารดาของหม่อมจง อีก 1 พระองค์ คือ หม่อมเจ้าหญิงกริณานฤมล สุริยง ทรงมีโอรสธิดากับหม่อมเรณิ ฟุตโก น้องสาวของหม่อมเรณี ฟุตโก อีก 4 พระองค์ คือ หม่อมเจ้าโกศลสุริยาทิตย์ สุริยง หม่อมเจ้ากิติสุริโยภาส สุริยง หม่อมเจ้าอติวงศ์วิวัสวัติ สุริยง และหม่อมเจ้าหญิงสุวรรณกุมารี สุริยง

โอรส-ธิดา ของพระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ ที่มีลูกหลานเป็นที่รู้จักในสังคมไทย คือ หม่อมเจ้าทินชาติธำรง สุริยง ซึ่งเสกสมรสกับหม่อมราชวงศ์ศุภกันต์ เทวกุล ธิดาของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าไตรทศประพันธ์ กรมหมื่นเทวะวงศ์วโรทัย น้องสาวของหม่อมราชวงศ์พันทิพย์ บริพัตร และหม่อมราชวงศ์เทพฤทธิ์ เทวกุล และมีบุตรชาย คือ หม่อมราชวงศ์วโรทัย สุริยง ก็ได้สมรสกับหม่อมหลวงเทพนุดี เทวกุล ธิดาของหม่อมราชวงศ์เทพฤทธิ์ เทวกุล ด้วย

ส่วนหม่อมเจ้าอติวงศ์วิวัสวัติ สุริยง เสกสมรสกับหม่อมสุลาลีวัลย์ สุวรรณทัต หลานยายของเจ้าจอมอ้น อดีตเจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อสิ้นรัชสมัยของพระองค์ท่านแล้วก็ได้กราบถวายบังคมลาออกจากข้าราชสำนักภายใน ไปสมรสกับหลวงอภิบาลบำรุงรัฐ (จอง บุนนาค) เกิดธิดา ซึ่งเป็นมารดาของหม่อมสุลาลีวัลย์ สุริยง ณ อยุธยา

หม่อมสุลาลีวัลย์ สุริยง ณ อยุธยา เป็นนักแสดงรุ่นใหญ่ที่คนไทยรู้จักกันดี ในชื่อป้าทอง หรือ สุลาลีวัลย์ สุวรรณทัต ปัจจุบันนี้หลานสาวของป้าทอง คือ หม่อมหลวงสุรีย์วัลย์ สุริยง ผู้เป็นธิดาของ หม่อมราชวงศ์ธิติสาร สุริยง กับ อัมพร ประทีปะเสน นักร้องชื่อดังในอดีต นอกจากจะจบการศึกษาเป็นอย่างดีมาจากต่างประเทศแล้ว เป็นผู้อยู่เบื้องหลังผลงานการแสดงในรายการโทรทัศน์ของสถานีโทรทัศน์ช่อง 3 และยังเป็นผู้ผลิตรายการโทรทัศน์คุณภาพให้แก่สถานีโทรทัศน์ช่อง 3 อยู่ในขณะนี้ด้วย

ธิดาอีกองค์หนึ่งของพระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ คือ หม่อมเจ้าหญิงสุริยนันทนา สุริยง ได้สมรสกับ จิตติ สุจริตกุล ข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศและเอกอัครราชทูตไทย ประจำประเทศต่างๆ หลายประเทศ หม่อมเจ้าหญิงสุริยนันทนา นอกจากจะเป็นพระราชวงศ์ฝ่ายในผู้เชิญเครื่องราชูปโภค ตามเสด็จสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี ในงานพระบรมราชาภิเษก และเฉลิมพระราชมณเฑียร ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวแล้ว ยังได้ทำหน้าที่ในฐานะคุณหญิงทูตช่วยงานต่างๆ ของสามี ทำชื่อเสียงให้แก่ชาติบ้านเมืองในขณะที่ปฏิบัติหน้าที่ในทางราชการเป็นอย่างดี จนได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้าในที่สุด หม่อมเจ้าหญิงสุริยนันทนามีบุตรกับ จิตติ สุจริตกุล เพียงคนเดียว คือ ไกรจิตต์ สุจริตกุล

ธิดาของพระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ ที่ประสูติแต่หม่อมสวง คือ หม่อมเจ้าหญิงกรินานฤมล สุริยง หลังจากที่ได้หย่าขาดกับหม่อมเจ้าเจตนาธร จักรพันธุ์ พระโอรสในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเสรฐวงศ์วราวัตร กรมหมื่นอนุพงษ์จักรพรรดิ์ แล้วก็ได้ลาออกจากฐานันดรศักดิ์ราชวงศ์ แล้วสมรสกับหลวงไพเราะ เสียงซอ (อุ่น ดุริยชีวิน) มีบุตรธิดาสืบสกุลดุริยชีวินหลายคน พระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าสุริยงประยุรพันธ์ กรมหมื่นไชยาศรีสุริโยภาส ทรงเป็นต้นราชสกุล “สุริยง” ที่เกี่ยวข้องใกล้ชิดกับราชสกุล “อาภากร”