ภัยพิบัติปี'55 อุทกภัยวาระร้อน

ผลจากฝนถล่มหนักจนน้ำท่วมหลายจังหวัดภาคใต้ตั้งแต่ต้นปี 2555

และภัยพิบัติน้ำท่วมภาคเหนือตอนล่างและภาคกลางสูงถึง 25 เมตรมิดหัว นานกว่า 2 เดือน ช่วงปลายปี 2554 ที่ผ่านมา ยังคงตามมาหลอกหลอน ทำให้ทุกคนตั้งคำถามว่า แล้วปีมะโรงนี้จะต้องเจอกับภัยพิบัติอะไรอีก ไหนๆ ก็หลีกวัฏจักรของฤดูกาลที่หน้าฝนจะเวียนกลับมาในอีกไม่เกิน 5 เดือนนี้แล้วไม่ได้ ลองมาฟังผู้เชี่ยวชาญดินฟ้าอากาศ เสรี ศุภราทิตย์ ผู้อำนวยการศูนย์พลังงานเพื่อสิ่งแวดล้อม อุทยานสิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธร ฉายภาพให้เห็นถึงภัยธรรมชาติในปี 2555

“สำหรับช่วง 6 เดือนแรกของปี 2555 ประเทศไทยจะยังคงได้รับอิทธิพลจากปรากฏการณ์ลานินญา ซึ่งจะส่งผลให้ภาคใต้อาจประสบปัญหาน้ำท่วม อิทธิพลของลานินญาจะส่งผลในพื้นที่ภาคใต้เป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากจะเกิดพายุลมแรงหลายลูก และทำให้เกิดปริมาณน้ำฝนมาก แต่จะสามารถคำนวณเส้นทางของพายุได้ 7 วันล่วงหน้าเท่านั้น ซึ่งในปี 2553 ถือเป็นปีที่ลานินญาสูงสุด ส่วนปี 2554 และปี 2555 ไม่ใช่ปีลานินญา แต่เป็นปีที่อิทธิพลลานินญาแผ่กระจายเข้ามา จากการคาดการณ์อิทธิพลลานินญาและการกระจายของฝน ชัดเจนว่าปี 2555 ภาคใต้จะเผชิญฝนตกและน้ำท่วมในฤดูร้อน ภาคใต้ต้องเตรียมระบบรับมือกับภัยดังกล่าว” เสรี กล่าวในเวทีเสวนาการถอดบทเรียนวิกฤตน้ำท่วมปี 2554 ที่หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ไว้อย่างน่าสนใจ

ปัญหาของระบบพยากรณ์ที่ไม่สามารถคาดการณ์ได้ล่วงหน้ายาวนาน อาจารย์เสรี บอกว่า ทำให้คำถามที่ว่าปี 2555 น้ำจะท่วมเหมือนปี 2554 หรือไม่ กทม.จะโดนน้ำท่วมอีกหรือไม่ นักวิชาการด้านภัยพิบัติจึงให้คำตอบไม่ได้ แต่สถิติพายุรอบ 100 ปี หลังปีลานินญา จำนวนพายุเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ปีนี้พายุเข้า 38 ลูก ปีปกติ 31 ลูก ปีถัดไปอาจลดลงเล็กน้อย แต่ยังมากกว่าค่าเฉลี่ย ถ้าเกิดน้ำท่วมจะเบากว่าปี 2554 ฉะนั้นมาตรการแก้ปัญหาของรัฐต้องกระตุ้นให้ออกมาเป็นรูปธรรมโดยเร็วเพื่อลดความเสียหาย หากรัฐไม่มีมาตรการออกมา จากนี้ต่อไปประชาชน บ้านเรือน หรือเมืองต่างๆ นิคมอุตสาหกรรม จะมีการถมดินทำคันกั้นน้ำให้สูงกว่าระดับน้ำท่วมปีนี้แน่นอน

“สิ่งที่เราทำได้อันดับแรก คือ รู้ถึงความเสี่ยง เหตุการณ์ที่เป็นไปได้ จะต้องมีการประเมินความเสี่ยงถึงปริมาณฝนที่จะมากขึ้น ประเทศไทยควรต้องมีโมเดลของประเทศด้วย ไม่ใช่มีแต่โมเดลต่างประเทศ เราต้องมองจากตัวเราออกไปด้วย ประชาชนต้องตระหนักในความเสี่ยง และติดตามข้อมูลอย่างใกล้ชิด” เสรี กล่าว

ส่วนพื้นที่ภาคกลางยังไม่สามารถระบุได้ว่าจะเกิดปัญหาน้ำท่วมอีกหรือไม่ ต้องรอดูสถานการณ์ในช่วงครึ่งปีหลัง จึงจะสามารถคำนวณได้แม่นยำ ซึ่งโดยปกติปัญหาน้ำท่วมในพื้นที่ภาคกลางไม่ได้เกิดจากผลกระทบของลานินญาโดยตรง เพราะฉะนั้นการบริหารจัดการโดยคณะกรรมการยุทธศาสตร์เพื่อวางระบบการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ (กยน.) จะต้องวางมาตรการให้ชัดและเป็นรูปธรรมว่า หากเกิดเหตุการณ์ดังกล่าวอีก ประเทศไทยจะมีอะไรเป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ ทั้งมาตรการระยะเร่งด่วน และการวางระบบระยะยาว กฎหมายปัญหา ผังเมืองควรต้องปรับปรุงและบังคับใช้เข้มข้นมากขึ้น เพื่อป้องกันการกีดขวางทางน้ำ ซึ่งในปี 2554 ได้แสดงให้เห็นว่าการตั้งนิคมอุตสาห กรรมในพื้นที่ฟลัดเวย์ธรรมชาตินั้นเป็นการตั้งที่ผิดที่ผิดทาง

สมิทธ ธรรมสโรช นักวิชาการด้านภัยพิบัติ กล่าวว่า ไม่มีใครบอกได้ว่าปี 2555 จะเกิดสึนามิฝั่งอันดามันหรือไม่ มีแต่หมอดูเท่านั้น เพราะแผ่นดินไหวไม่มีใครบอกล่วงหน้าได้ แต่สิ่งที่ทำได้ก็คือการเตรียมตัว ซึ่งมีเรื่องที่น่าตกใจก็คือ ผ่านมาแล้ว 7 ปี สึนามิถล่มภาคใต้ของไทย แต่ปัจจุบันระบบเตือนภัยของไทยยังใช้ไม่ได้