ย้อนรอยปมยกเลิก-คืนพาสปอร์ต "ทักษิณ"

โดย....ทีมข่าวการเมืองโพสต์ทูเดย์

กลายเป็นประเด็นให้จับตาทันทีพลันกระทรวงการต่างประเทศ ได้มีคำสั่งเมื่อวันที่ 27 พ.ค. ยกเลิกหนังสือเดินทาง พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี ตามที่ฝ่ายความมั่นคงเสนอให้พิจารณาดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้อง จากกรณีที่สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (สตช.) พิจารณาเห็นว่าคำให้สัมภาษณ์ของพ.ต.ท.ทักษิณ ต่อสื่อต่างประเทศในงานปาฐกถาที่ประเทศเกาหลีใต้ เมื่อวันที่ 19 พ.ค. มีเนื้อหาบางส่วนที่อาจส่งผลกระทบต่อความมั่นคงปลอดภัยหรือชื่อเสียงและเกียรติภูมิของประเทศไทย

ประกอบกับกรณีดังกล่าวอยู่ระหว่างการสืบสวนสอบสวนเพื่อดำเนินคดีอาญาในความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 มาตรา 326 มาตรา 328 และพ.ร.บ.ว่าด้วยความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2550 มาตรา 14 (3) (5) ซึ่งกระทรวงการต่างประเทศพิจารณาเห็นว่า เข้าข่ายที่จะยกเลิกหนังสือเดินทางตามระเบียบกระทรวงฯ ว่าด้วยการออกหนังสือเดินทาง พ.ศ. 2548 ข้อ 21 (4) เจ้าหน้าที่สามารถปฏิเสธยับยั้งคำขอหนังสือเดินทาง

เมื่อผู้ร้องกระทำผิดกฎหมายหรือระเบียบปฏิบัติทางราชการ ซึ่งขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน หรือปิดบังความจริงอันเป็นสาระสำคัญ หรือแสดงเอกสารหลักฐานอันเป็นเท็จในการขอหนังสือเดินทาง หรือไม่อยู่ในฐานะที่จะเดินทางไปต่างประเทศได้ หรือหากเดินทางออกนอกราชอาณาจักร จะเป็นภัยต่อสวัสดิภาพของผู้เดินทางเอง หรือจะกระทบกระเทือนต่อความมั่นคงปลอดภัย หรือชื่อเสียงและเกียรติภูมิของประเทศไทย และข้อ23 (2) การยกเลิกหนังสือเดินทาง เมื่อผู้ถือหนังสือเดินทางเป็นบุคคลซึ่งพนักงานเจ้าหน้าที่ไม่อาจออกหนังสือเดินทางให้ตาม ข้อ21 (2) (3) และ (4) จึงได้ประกาศยกเลิกหนังสือเดินทาง เลขที่ U957441 และเลขที่ Z530117

ประเด็นการเพิกถอนและคืนหนังสือเดินทางพ.ต.ท.ทักษิณ มีมาหลายยุคหลายรัฐบาล เริ่มตั้งแต่ รัฐบาลพล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ อดีตนายกรัฐมนตรี ได้มีการยกเลิกหนังสือเดินทางทูต (หน้าปกสีแดงสด) และหนังสือเดินทางธรรมดา (หน้าปกสีแดงเลือดหมู) ก่อนมาเป็นรัฐบาลนายสมัคร สุนทรเวช อดีตนายกฯ ซึ่งมีนายนพดล ปัทมะ อดีตรมว.ต่างประเทศ ที่ได้พิจารณาคืนหนังสือเดินทางบุคคลธรรมดาให้กับพ.ต.ท.ทักษิณ

จนมาถึงรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ อดีตนายกฯ ที่มีนายกษิต ภิรมย์ เป็นรมว.ต่างประเทศ ได้เพิกถอนหนังสือเดินทางอีกครั้ง เพื่อให้ง่ายต่อการติดตามตัว กลับมาดำเนินคดีในประเทศไทย

ทว่า ในรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกฯ ที่มีนายสุรพงษ์ โตวิจักษณ์ชัยกุล รองนายกฯ และรมว.ต่างประเทศ ได้ใช้อำนาจตามข้อ 23 (7) ของระเบียบกระทรวงการต่างประเทศ ว่าด้วยการออกหนังสือเดินทาง 2548 พิจารณาเห็นว่าการคงอยู่ในต่างประเทศของ พ.ต.ท.ทักษิณ ไม่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ประเทศไทยและต่างประเทศ จึงมีการคืนหนังสือเดินทางบุคคลธรรมดาให้ 2 เล่ม กระทั่งรัฐบาลพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกฯ เข้าควบคุมการบริหารประเทศ ได้เพิกถอนหนังสือเดินทางทั้ง 2 เล่มอีกครั้ง

ทั้งนี้ หนังสือเดินทาง 2 เล่ม ที่พ.ต.ท.ทักษิณถูกเพิกถอน เป็นแบบบุคคลธรรมดาครอบครอง ซึ่งประชาชนทั่วไปสามารถขอได้ หากมีเหตุผลเพียงพอ อาทิ ในกรณีของนักธุรกิจหรือผู้ที่ต้องเดินทางไปต่างประเทศบ่อยครั้ง เพราะการยื่นขอวีซ่าบางประเทศใช้เวลา 2-3 สัปดาห์ แต่ผู้ที่จะขอถือพาสปอร์ต 2 เล่ม ต้องส่งเรื่องและหลักฐานที่ชัดเจนเพื่อแสดงถึงเหตุผลและความจำเป็นไปยังกรมการกงสุลใช้ประกอบการพิจารณา จึงจะสามารถออกหนังสือเดินทางเล่มที่ 2 ให้ได้

อย่างไรก็ดี การถอดพาสปอร์ตครั้งนี้ ถือว่าไม่ได้ส่งผลกระทบต่อการเดินทางของพ.ต.ท.ทักษิณ เพราะอย่าลืมว่า พ.ต.ท.ทักษิณ ยังมีหนังสือเดินทางอีกหลายเล่มของชาติพันธมิตร ซึ่งชัดเจนอย่างที่รู้กัน เช่น มอนเตเนโกร และนิการากัว

อนึ่ง หนังสือเดินทางประเทศไทยมีอยู่ 4 ประเภท

1.หนังสือเดินทางธรรมดา (หน้าปกสีแดงเลือดหมู) ออกให้สำหรับประชาชนทั่วไป มีอายุไม่เกิน 5 ปี

2.หนังสือเดินทางราชการ (หน้าปกสีน้ำเงินเข้ม) โดยผู้ถือต้องใช้ในราชการเท่านั้น มีอายุไม่เกิน 5 ปี และไม่สามารถนำไปใช้เดินทางส่วนตัวได้  ซึ่งมีข้อกำหนดออกเฉพาะข้าราชการ เจ้าหน้าที่หน่วยงานที่ได้จัดตั้งตามรัฐธรรมนูญ สมาชิกรัฐสภาซึ่งเดินทางไปราชการต่างประเทศ และบุคคลอื่นที่เดินทางเพื่อทำประโยชน์แก่ทางราชการตามที่กระทรวงต่างประเทศอนุมัติ

3.หนังสือเดินทางทูต (หน้าปกสีแดงสด) ซึ่งหนังสือประเภทนี้มีอายุ 5 ปี ไม่สามารถต่ออายุเพิ่มได้ และออกให้เฉพาะ อาทิ พระมหากษัตริย์และบรมวงศานุวงศ์  ประธานองคมนตรี องคมนตรี นายกรัฐมนตรี รองนายกฯ และรัฐมนตรี ประธานสภาผู้แทนราษฎร ประธานวุฒิสภา ผู้บัญชาการทหารสูงสุด และผู้บัญชาการเหล่าทัพ ตลอดไปจนถึงอดีตนายกฯ และอดีตรมว.ต่างประเทศ

4.หนังสือเดินทางชั่วคราว (หน้าปกสีเขียว) มีอายุ 1 ปี จะออกให้ในกรณีที่คนไทยทำหนังสือเดินทางสูญหายหรือหมดอายุ และมีความจำเป็นเร่งด่วนจะต้องเดินทางไปต่างประเทศ โดยไม่อาจรอการออกหนังสือเดินทาง E-Passport ได้ โดยมีข้อจำกัด คือ ไม่มี machine readable bar code ซึ่งหากนำไปขอวีซ่าบางประเทศ อาจไม่ยอมรับ

นอกจากนี้ ยังมีหนังสือเดินทางพระ ออกให้สำหรับพระภิกษุและสามเณร ที่ได้รับอนุญาตให้เดินทางไปต่างประเทศตามระเบียบมหาเถรสมาคม และหนังสือเดินทางเพื่อไปประกอบพิธิฮัจญ์ ออกให้ชาวมุสลิม ที่เพื่อเดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์ หนังสือเดินทางประเภทนี้จะมีอายุ 2 ปีเท่านั้น