5เครื่องมือหลุดบ่วงขัดแย้งจาก "คาเฮน"

“อดัม คาเฮน” แนะ 5 เครื่องมือหลุดบ่วงความขัดแย้ง ก้าวสู่ปฏิรูปประเทศ ที่สำคัญทุกฝ่ายต้องมีส่วนร่วม

ผ่านมา 3 ปีแล้ว สำหรับการยกร่าง “กระบวนการออกแบบอนาคต” หรือ Scenario ประเทศไทย ภายใต้การดูแลของ “อดัม คาเฮน” ผู้เชี่ยวชาญด้านกระบวนการกำหนด อนาคต เพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้ง ท่ามกลางบรรยากาศการเมืองตั้งแต่ยุคที่ความขัดแย้งรุนแรงจากการชุมนุมของคนเสื้อแดงเริ่มต้น จนลงเอยด้วยความรุนแรง กระทั่งวันนี้ คู่ขัดแย้งเดิมยังคงเป็นตัวละครหลักในระบบการเมืองไทย และปัญหาความไม่เท่าเทียมในเรื่องการจัดสรรทรัพยากร ยังคงเกิดขึ้น และดูเหมือนจะยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ จนเป็นความท้าทายหลักของ คณะทำงานในโครงการ "เราจะส่งมอบประเทศไทยแบบไหนให้ลูกหลาน"

“อดัม” เดินทางมาประเทศไทยอีกครั้ง เพื่อปาฐกถาในหัวข้อ “ถอดบทเรียนเปลี่ยนอนาคต : ประสบการณ์ 20 ปี จาก 20 ประเทศทั่วโลก ของ อดัม คาเฮน” ภายใต้ความร่วมมือของ 22 องค์กรภาคี  ที่โรงแรมอินเตอร์คอนติเนนทัล เพื่ออธิบายกระบวนการออกแบบอนาคตของเขาอีกครั้ง ในวันที่ รัฐบาล ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เดินหน้ากระบวนการปรองดอง และปฏิรูปประเทศ ผ่านทั้งการเชิญอดีตผู้นำระดับโลก ที่เคยมีประสบการณ์แก้ปัญหาความขัดแย้ง และผ่านการตั้งสภาปฏิรูปประเทศ

แน่นอนว่า คณะผู้จัดงาน ได้เชิญตัวแทนแต่ละกลุ่มเข้าร่วมรับฟังประสบการณ์ของอดัม อาทิ ประมนต์ สุธีวงศ์ ประธานภาคีเครือข่ายต่อต้านคอรัปชั่นและประธานโครงการเราจะส่งมอบประเทศไทยแบบไหนให้ลูกหลาน วีระ มุสิกพงษ์ อดีตประธานแนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ (นปช.) นพดล ปัทมะ ที่ปรึกษากฎหมาย พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร อภิรักษ์ โกษะโยธิน รองหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ ศุภชัย ใจสมุทร โฆษกพรรคภูมิใจไทย สุวัจน์ ลิปตพัลลภ แกนนำพรรคชาติพัฒนา ฯลฯ

อดัม เริ่มต้นจากการอธิบายประสบการณ์ที่ผ่านมา ของเขาในการจัดการความขัดแย้งในแอฟริกาใต้ ในโครงการ Mont Fleur Scenario เมื่อปี 2537 เพื่อแก้ปัญหาความแตกแยกทางชนชั้นและสีผิว โดยนำคนหลากหลายอาชีพที่มีส่วนเกี่ยวข้องกว่า 22 คน ร่วมวงสนทนา จนได้ภาพอนาคตออกมาเป็น 4 รูปแบบ ได้แก่ 1.นกกระจอกเทศมุดหัว (Ostrich) ทุกกลุ่มไม่ต้องการเจรจา เผชิญหน้า และตอบโต้รุนแรง 2.เป็ดง่อย (Lame Duck) ทุกกลุ่มหันหน้าเข้ามาคุยกัน เกิดรัฐบาลผสมหลายพรรค ไม่มีเสถียรภาพ 3.อิคารัส (Icarus) รัฐบาลผิวดำได้รับชัยชนะแต่ต้องออกนโยบายประชานิยมขึ้นเพื่อให้ได้รับเสียงสนับสนุนจากแต่ละกลุ่ม ทำให้เกิดปัญหาด้านงบประมาณ และ 4.นกฟลามิงโกโบยบิน (Flight of the Flamingos) ทุกฝ่ายหันหน้าเข้าหากัน สามารถจัดตั้งรัฐบาลที่มีเสถียรภาพสูงได้ มีธรรมาภิบาล ไม่มีการคอร์รัปชั่น ซึ่งในแอฟริกาใต้ ทุกคนเห็นตรงกันว่า เมื่อภาพอนาคตที่เลวร้ายที่สุดเป็นอย่างไร ก็ตั้งใจจะใช้กระบวนการพูดคุย เพื่อหลีกเลี่ยงปัญหา ออกจากวังวนความขัดแย้งเดิมๆ ให้ได้มากที่สุด จนประสบความสำเร็จ

สำหรับประเทศไทย ถือเป็นการจัดการกับปัญหาที่มีความซับซ้อนสูง ซึ่งเงื่อนไขที่จำเป็น ซึ่งอดัมแนะนำ มี 5 ข้อ ได้แก่  1. ผู้มีบทบาทหลักต้องร่วมมือกันและเห็นตรงกันว่าจะออกจากความขัดแย้ง และไม่คิดว่าสิ่งที่เขาต้องการได้ ควรได้คนเดียว  หากแต่อีกฝ่ายต้องพอใจด้วย และต้องทำงานร่วมกับคนแปลกหน้า รวมถึงฝ่ายตรงข้ามด้วย 2.ทุกกลุ่มสำคัญต้องเข้ามามีส่วนร่วม ไม่ว่าจะเป็น กลุ่มการเมือง กลุ่มภาคประชาชน และกลุ่มธุรกิจ รวมถึงกลุ่มอื่นๆ 3.สถานที่จัดกระบวนการจะต้องเป็นกลาง รู้สึกได้ถึงความปลอดภัย เพื่อให้เกิดความผ่อนคลาย และหาทางออกร่วมกันได้

4.กระบวนการพูดและฟังจะต้องนำไปสู่อนาคต ทั้งนี้ รูปแบบการพูดและฟัง มี 4 วิธี ได้แก่ (1)Downloading หรือ คนๆ หนึ่งพูดถึงเหตุการณ์ในอดีตเพียงผู้เดียว เพราะคิดว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้องที่สุดส่วนผู้ฟังดูดรับข้อมูล เหมือนกับการดาวน์โหลดไฟล์บนอินเทอร์เน็ต ซึ่งส่วนใหญ่ ใช้รูปแบบนี้ รวมถึงประเทศไทย (2)Debating หรือ โต้วาทีการถกเถียงถึงอดีตเพื่อหาข้อสรุปที่แตกต่างกัน (3) Dialoguing การพูดคุยถึงเรื่องในอนาคตอย่างเปิดใจรับฟังกัน แต่อาจยังเข้าใจเฉพาะส่วน และ(4) Presencing เป็นจุดสูงสุด คือทุกคนพูดถึงเหตุการณ์ในอดีตอย่างเข้าใจกัน  ส่วนข้อสุดท้ายได้แก่ 5.ใช้กระบวนการที่ใช้สร้างสรรค์และกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลง

อดัมเชื่อว่า คณะทำงานออกแบบอนาคตของประเทศไทย ได้พยายามดึงทุกกลุ่มตัวแทนเข้ามามีส่วนร่วมอย่างหลากหลายที่สุด และเริ่มเปิดใจตรงกันแล้ว รวมถึงเชื่อว่า ไม่ว่าปัญหาของประเทศไทยจะมีความซับซ้อนเพียงใด ก็จะสามารถหาทางออกได้ด้วยวิธีเหล่านี้

สำหรับภาพอนาคตของประเทศไทย ที่ถูกทำขึ้นโดยคณะทำงานฯ ที่มี “อดัม” เป็นที่ปรึกษา จะถูกส่งมอบให้คนไทยได้เห็น ภายในกลางเดือนต.ค.นี้