งบปี"57ซ่อนรูปโชว์แผลประชานิยม

โดย...จตุพล สันตะกิจ

ในที่สุด ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) ก็มีมติอนุมัติการจัดทำงบประมาณปี 2557 วงเงิน 2.525 ล้านล้านบาทเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เหลือเพียงขั้นตอนการจัดร่าง พ.ร.บ.งบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ 2557 เสนอ ครม.เห็นชอบ ก่อนเสนอสภาผู้แทนราษฎรปลายเดือน พ.ค.นี้

วราเทพ รัตนากร รมต.ประจำสำนักนายกรัฐมนตรี บอกเงื่อนเวลาว่า รัฐบาลจะเสนอร่าง พ.ร.บ.งบประมาณปี 2557 จะเข้าสภาวาระแรกวันที่ 29-30 พ.ค. โดยรัฐบาลได้ขอเปิดประชุมสภาสมัยวิสามัญ และหากร่าง พ.ร.บ.ลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน 2 ล้านล้านบาท ที่อยู่ในขั้นพิจารณาคณะกรรมาธิการฯ เสร็จทัน ก็จะเสนอร่างกฎหมายกู้เงินเข้าไปพร้อมกัน

ฟากฝั่ง “ขุนคลัง” กิตติรัตน์ ณ ระนอง รองนายกรัฐมนตรีและ รมว.คลัง ได้ให้สัมภาษณ์ย้ำมาโดยตลอดว่าการจัดทำงบปี 2557 แม้เป็นการจัดทำงบขาดดุลก็จริง แต่การขาดดุลงบลดลงเหลือ 2.5 แสนล้านบาท เทียบกับปีงบ 2556 ที่เป็นการขาดดุลงบ 3 แสนล้านบาท และปีงบ 2555 ที่เป็นการขาดดุลงบ 4 แสนล้านบาท

นับว่าเป็นฝีมือของรัฐบาลที่ลดการขาดดุลงบประมาณอย่างต่อเนื่อง

หากมองเผินๆ อาจมองได้ว่า เป็นความพยายามอย่างยิ่งยวดของรัฐบาลและ กิตติรัตน์ ที่ต้องการควบคุมการขาดดุลงบประมาณให้ลดลงต่อเนื่อง กระทั่งเข้าสู่งบสมดุลในปีงบ 2560 ท่ามกลางการโถมงบลงโครงการประชานิยม

ทว่าในความเป็นจริง การที่รัฐบาลลดการขาดดุลงบเหลือ 2.5 แสนล้านบาทในงบปี 2557 นั้น ล้วนแล้วแต่เป็นผลพวงจากการกู้เงินนอกงบของรัฐบาล ได้แก่ ร่าง พ.ร.บ.ให้กระทรวงการคลังกู้เงินเพื่อลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานด้านการขนส่งของประเทศ พ.ศ. ... วงเงิน 2 ล้านล้านบาท และ พ.ร.ก.กู้เงินลงทุนระบบบริหารจัดการน้ำ วงเงิน 3.5 แสนล้านบาท แทบทั้งสิ้น

ดังนั้น การจัดทำงบปี 2557 จึงเรียกได้ว่าเป็นการจัดทำงบประมาณแบบ “ซ่อนรูป” ก็ได้

เพราะการตั้งงบลงทุนโครงสร้างพื้นฐานที่ควรจะโชว์ในงบปี 2557 และทำให้การขาดดุลเพิ่มขึ้น ได้ถูกโยกไปไว้ในกฎหมายพิเศษกู้เงินทั้งสองฉบับแล้วนั่นเอง

และหากย้อนไปพิเคราะห์โครงสร้างงบปี 2557 รัฐบาลตั้งงบลงทุน 4.57 แสนล้านบาท คิดเป็นสัดส่วน 18.1% ของงบประมาณ เทียบกับปีงบ 2556 ที่งบลงทุนมีสัดส่วน 18.7% จะเห็นว่าลดลง

งบรายจ่ายประจำมีวงเงิน 2.001 ล้านล้านบาท คิดเป็นสัดส่วน 79.3% โดยค่าใช้จ่ายบุคลากรอยู่ที่ 9.56 แสนล้านบาท เพิ่มขึ้นจากปีงบ 2556 ที่มีค่าใช้จ่ายแค่ 8.92 แสนล้านบาท

งบบุคลากรที่เพิ่มขึ้น เนื่องจากนโยบายปรับเพิ่มเงินเดือนข้าราชการแรกเข้าเป็น 1.5 หมื่นบาทต่อเดือน แต่เป็นความจำเป็นที่ยอมรับได้

แต่อย่างน้อยก็เป็นการตอกย้ำว่า “งบลงทุน” ถูกเบียดบังไปใช้ในรายจ่ายประจำที่เพิ่มขึ้น

ประเด็นที่น่าสนใจคือ ภาระเงินเบี้ยหวัด บำเหน็จ บำนาญ ปีงบ 2557 ที่เพิ่มเป็น 1.32 แสนล้านบาท เพิ่มขึ้น 6% เทียบกับงบปี 2556 เงินการเลื่อนขั้นและปรับวุฒิเงินเดือนข้าราชการที่เพิ่มขึ้นเป็น 1.5 หมื่นล้านบาท หรือเพิ่มขึ้น 12.3% เทียบกับปีงบ 2556 ขณะที่ค่าใช้จ่ายรักษาพยาบาลข้าราชการที่ปีนี้“ตรึงไว้” ที่ 6 หมื่นล้านบาทเท่ากับปีที่แล้ว

นี่ยังไม่นับรวมงบสวัสดิการที่รัฐบาลต้องจัดสรรตามนโยบาย อาทิ งบ 30 บาทรักษาทุกโรค ที่ตัวเลขทะยานขึ้นไปแตะ 1.14 แสนล้านบาท จากงบปี 2545 ที่เริ่มโครงการปีแรกและมีค่าใช้จ่าย 2.76 หมื่นล้านบาท หรือเพิ่มขึ้น 45 เท่าในช่วง 12 ปี เช่นเดียวกับเงินเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุที่จะเพิ่มขึ้นในอนาคต ตามสภาพสังคมไทยที่เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ

เท่ากับว่างบรายจ่ายประจำมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี และรัฐบาลต้องเตรียมการรับมือแต่เนิ่นๆ

ส่วนนโยบายของรัฐบาลที่เรียกว่าโครงการประชานิยม มีส่วนสำคัญยิ่งที่ทำให้การจัดทำงบปี 2557 เข้าลักษณะ “พิกลพิการ” เทียบกับงบปีที่แล้วๆ มา

โครงการรถยนต์คันแรกที่ปีงบ 2556 จัดสรรงบคืนเงินภาษีแล้ว 7,280 ล้านบาท และปีงบ 2557 จัดสรรงบรองรับไว้ 4 หมื่นล้านบาท ส่วนปีงบ 2558 จะต้องจัดสรรอีกกว่า 4 หมื่นล้านบาท

การคืนเงินภาษีสรรพสามิต 9 หมื่นล้านบาท ที่สามารถสร้างรถไฟฟ้าได้ 2 สาย สร้างรถไฟทางคู่และรถไฟความเร็วสูงระยะสั้นๆ 12 เส้น ถูกละเลงไปกับโครงการ “จูงใจ” ให้คนชั้นกลางรุ่นใหม่เข้าสู่ระบบผ่อนชำระหนี้สินก้อนโต

แม้ กิตติรัตน์ จะบอกว่า เงินภาษีที่คืนให้ผู้ซื้อรถยนต์นั้น เป็นเงินที่ผู้ซื้อรถจ่ายให้รัฐบาลและรัฐบาลจ่ายคืนทีหลัง แต่มองในแง่ความเป็นธรรมในระบบภาษี ผู้ซื้อรถยนต์คันแรกและได้สิทธิคืนเงินภาษี 1 แสนบาท คือคนที่ไม่ต้องแบกรับจ่ายค่าซ่อมแซมและสร้างถนนให้รถมาวิ่ง เหมือนกับคนที่มีรถยนต์ใช้และต้องเสียภาษีค่าใช้ถนนในรูป “ภาษีสรรพสามิต”

เป็นการสร้างความเหลื่อมล้ำในระบบการจัดเก็บภาษี

เช่นเดียวกับโครงการรับจำนำสินค้าเกษตร โดยเฉพาะโครงการรับจำนำข้าวเปลือกที่สูงกว่าราคาตลาด ที่สร้างภาระงบประมาณภาครัฐมหาศาลไปอีกหลายสิบปี

จะเห็นว่างบปี 2557 ได้จัดสรรงบให้ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) 8.28 หมื่นล้านบาท เพิ่มขึ้นจากปีงบ 2556 ที่จัดสรรงบไว้ 6.13 หมื่นล้านบาท โดยเงินมากกว่า 90% หรือ 7.35 หมื่นล้านบาท ถูกใช้ในโครงการสร้างเสริมเสถียรภาพราคาสินค้าเกษตร

นี่ไม่นับรวมวงเงินกู้หมุนเวียนในโครงการรับจำนำข้าวที่ใช้เงินแล้วกว่า 5 แสนล้านบาท

เช่นเดียวกันกับรัฐวิสาหกิจที่เกี่ยวข้องกับการบริหารโครงการรับจำนำฯ เช่น องค์การคลังสินค้า (อคส.) และองค์การตลาดเพื่อเกษตรกร (อ.ต.ก.) ต่างพาเหรดของบเพิ่มขึ้นเกิน 50% อาทิ อคส.ของบปี 2557 เป็นเงิน 9,001 ล้านบาท จากปีงบ 2556 ที่ได้รับงบ 5,181 ล้านบาท หรือ อ.ต.ก.ที่ของบปี 2557 เป็น 2,384 ล้านบาท จากปีที่แล้วได้งบ 1,448 ล้านบาท

โครงการรับจำนำข้าวเปลือก ที่มีผลวิจัยหลายสำนักตอบรับชัดเจนว่า ผลประโยชน์ “ส่วนใหญ่” ตกกับคนไม่กี่กลุ่มและนักการเมือง ส่วนชาวนารายย่อยได้แค่เศษเนื้อจากเงินในโครงการไม่เกิน 30% แต่สร้างภาระงบประมาณไม่มีจุดสิ้นสุด ทั้งทำลายอุตสาหกรรมข้าวไทยในระดับที่ใหญ่หลวง

“การจัดทำงบปี 2557 ไม่ได้จัดงบเพื่อโครงการประชานิยม แต่เป็นการจัดสรรงบในโครงการที่รัฐบาลได้แถลงต่อรัฐสภาเอาไว้ และปีงบ 2557 เงินที่ใช้ในบางโครงการก็ลดลง เช่น กองทุนหมู่บ้าน ปีที่แล้วตั้งงบไว้ 6.79 หมื่นล้านบาท แต่ปีนี้ ปีงบ 2557 ลดลงเหลือ 807 ล้านบาท ส่วนงบที่ตั้งไว้ที่ ธ.ก.ส.ก็เป็นงบที่ตั้งเพื่อชำระหนี้คืน” วราเทพ ชี้แจง

แต่ก็สะท้อนว่า เงินที่รัฐบาลใช้ในโครงการประชานิยมเริ่มผลิดอกออกผลเป็น “ภาระ” งบประมาณแล้ว

งบปี 2557 ที่ “ซ่อน” การขาดดุลงบประมาณไว้ในกฎหมายกู้เงินนั้น สะท้อนว่าโครงสร้างการจัดสรรงบประเทศอยู่ในภาวะอ่อนแอยิ่ง