ส่องคะแนนสส.สะท้อน สสร.ชุดใหญ่

กระบวนการรื้อใหญ่รัฐธรรมนูญกำลังลงหลัก ปักฐานเริ่มได้ในสัปดาห์หน้าเมื่อ สมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์ ประธานรัฐสภา

โดย...ชัยฤทธิ์ ยนเปี่ยม

กระบวนการรื้อใหญ่รัฐธรรมนูญกำลังลงหลัก ปักฐานเริ่มได้ในสัปดาห์หน้าเมื่อ สมศักดิ์ เกียรติสุรนนท์ ประธานรัฐสภา ได้นัดประชุมร่วมรัฐสภาเพื่อพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขมาตรา 291 ที่ให้ตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญขึ้นมา

วาระการประชุมครั้งนี้จะพิจารณาได้เฉพาะ 3 ร่าง คือ ร่างของ ครม.ที่เพิ่งเสนอสดๆ ร้อนๆ โดยนายกฯ ยิ่งลักษณ์ ออกมาระบุว่าเหตุที่ต้องเร่งแก้ไขรัฐธรรมนูญก็เพราะภาคประชาชนเสนอร่างมาแล้ว รัฐบาลก็ต้องใช้สิทธิเกรงว่าร่างของรัฐบาลจะไม่ได้ถูกนำมาพิจารณา

ตามด้วยร่างของวิปรัฐบาล และร่างของพรรคชาติไทยพัฒนา เข้ามาประกบ ส่วนร่างของคนเสื้อแดงทั้ง 3 ฉบับ แดงภาคเหนือ แดง นปช. แดงอีกกลุ่ม เป็นอันว่าเข้าพิจารณาไม่ทัน เพราะต้องผ่านขั้นตอนการตรวจสอบรายชื่อประชาชนอีก 2 เดือน

แต่ร่างของรัฐบาลแทบไม่ต่างจากพรรคเพื่อไทยที่ยื่นต่อรัฐสภามาก่อนหน้า คือให้มี ส.ส.ร. 99 คน ประกอบด้วยสมาชิกซึ่งมาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชน จังหวัดละ 1 คน จำนวน 77 คน โดยคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) จะเป็นผู้จัดการเลือกตั้งให้เสร็จภายใน 75 วัน รับรองอีกภายใน 15 วัน

ส.ส.ร.อีก 22 คน มาจากผู้เชี่ยวชาญโดยที่ประชุมรัฐสภาลงมติเลือก แบ่งเป็น3 ประเภท คือ

ก.ผู้เชี่ยวชาญสาขากฎหมายมหาชน จำนวน 6 คน

ข.ผู้เชี่ยวชาญสาขารัฐศาสตร์หรือรัฐประศาสนศาสตร์ จำนวน 6 คน

ค.ผู้มีประสบการณ์ด้านการเมือง การบริหารราชการแผ่นดิน เศรษฐกิจ สังคม กฎหมาย หรือการร่างรัฐธรรมนูญ จำนวน 10 คน

โดยให้องค์กรที่เกี่ยวข้อง คือ สภาของสถาบันอุดมศึกษา องค์กรภาคเศรษฐกิจสังคม และองค์กรภาคเอกชน ตามหลักเกณฑ์ที่ประธานรัฐสภากำหนดคัดเลือกบุคคลเป็น ส.ส.ร.ประเภทละไม่เกิน 2 คน และส่งให้ประธานรัฐสภา จากนั้นประธานรัฐสภาจะตั้งคณะกรรมการมาทำหน้าที่ตรวจสอบคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามผู้ได้รับการเสนอชื่อเป็น ส.ส.ร. แล้วส่งผลให้ประธานรัฐสภาเพื่อเรียกประชุมรัฐสภาเพื่อลงมติคัดเลือกบุคคลตามบัญชีรายชื่อฯ โดยลงคะแนนลับ

ขั้นตอนจากนี้เมื่อประธานรัฐสภานัดประชุมถกแก้ไขมาตรา 291 ประมาณ 34 วันเสร็จสิ้น ก็จะตั้งคณะกรรมาธิการขึ้นมาหนึ่งคณะ ประกอบด้วยตัวแทน สส. สว. ฝ่ายค้าน รัฐบาล และคนนอก มาพิจารณาว่าหน้าตาของสภาร่างรัฐธรรมนูญจะเป็นอย่างไร จะอิงประชาชน มีนักวิชาการ ผู้รู้รัฐธรรมนูญมาเป็น ส.ส.ร. เพื่อร่วมกันจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่อย่างไร

แต่ในระบบรัฐสภา เสียงข้างมากเป็นผู้กำหนดเกม ถ้ารัฐบาลต้องการอย่างไรก็ได้ไม่ยาก

เสียงในรัฐสภาขณะนี้รัฐบาลพรรคเพื่อไทยควบคุมได้เบ็ดเสร็จ

ในสภาผู้แทนราษฎรรัฐบาลมี 300 จาก500 เสียง

ส่วนวุฒิสภาเฉพาะเพื่อไทยมี สว.ในมือประมาณ 40 จาก 150 คน

ถ้าเบ่งเต็มที่ เพื่อไทยคุมเสียงข้างมากในรัฐสภาสบายๆ 340-350 จาก 650 เสียง

ภาพสะท้อนเหล่านี้มองเห็นอะไรอีกหลายช็อตตามมา

สำหรับการคัดเลือก ส.ส.ร.ตามร่างของรัฐบาลกำหนดใช้เวลา 90 วัน เมื่อได้แล้วก็จะจัดทำรัฐธรรมนูญต้องเสร็จภายใน 240 วัน

แยกเป็นช่วงยกร่าง 180 วัน ทำประชามติอีก 60 วัน

มาย้อนดูผลการเลือกตั้ง สส.ปีที่แล้ว เมื่อวันที่ 3 ก.ค. 2554 อย่างน้อยก็ทำให้เห็นภาพ ส.ส.ร.ชุดใหม่ แจ่มชัดขึ้น เพราะพิมพ์เขียวของรัฐบาลให้ ส.ส.ร.มาจากการเลือกตั้งในพื้นที่ 77 คน และการเลือกตั้งก็ต้องพึ่งฐานเสียงของนักการเมือง พรรคการเมืองในจังหวัดนั้นๆ

ตามตารางประกอบ ได้ชี้ถึงผลการเลือกตั้งระบบบัญชีรายชื่อจำแนกตามจังหวัด ซึ่งถือเป็นการวัดคะแนนนิยมของพรรคการเมืองได้เป็นอย่างดี พบว่า เป็นการช่วงชิงกันระหว่างสองพรรคใหญ่ เพื่อไทยกับประชาธิปัตย์

ผลที่ปรากฏใน 77 จังหวัด เพื่อไทยมีคะแนนนำ 46 จังหวัด ที่เหลือเป็นของประชาธิปัตย์ 31 จังหวัด

แยกเป็น ภาคกลาง เพื่อไทย 17 จังหวัด ประชาธิปัตย์ 11 จังหวัด

ภาคเหนือ เพื่อไทย 9 จังหวัด ประชาธิปัตย์ 5 จังหวัด

ภาคอีสาน เป็นของเพื่อไทยยกภาค 20 จังหวัด ส่วน ภาคใต้ เป็นของประชาธิปัตย์หมด 15 จังหวัด

ดังนั้น หากจำลองภาพ ส.ส.ร.ที่มาจากการเลือกตั้งจังหวัดละ 1 คน โดยคร่าวๆ ก็ต้องยืนเป็นของฝ่ายเพื่อไทย 46 คน

แต่การเลือกตั้ง สส. วันที่ 3 ก.ค. 2554 เพื่อไทยอยู่ในฐานะฝ่ายค้าน ไม่มีอำนาจรัฐในมือ ถ้าเลือกตั้งทั่วประเทศวันนี้ซึ่งเพื่อไทยกุมกลไกทุกอย่าง ก็จะเอื้อต่อการเลือกตั้ง ส.ส.ร.ที่จะมีขึ้นอีกมาก ฝ่ายการเมืองด้วยกันคาดว่าจะได้ ส.ส.ร.สายนิยมเพื่อไทยประมาณ 50 คน

เมื่อรวมกับ ส.ส.ร.สายนักวิชาการ 22 คน โดยรัฐสภา ต้องลงมติเลือกอีก ก็อยู่ที่เพื่อไทยจะคุมเกมอย่างไร จะเอาหมด หรือยอมให้นักวิชาการกลางๆ สอดแทรกเข้ามาบ้างเพื่อลดแรงต้านไม่ให้เกิดภาพว่า ส.ส.ร.เป็นของเพื่อไทยหมด

เห็นเงาสภาร่างรัฐธรรมนูญชุดนี้ผ่านโมเดล ส.ส.ร.ที่มาจากการเลือกตั้ง 77+22 คน ก็พอประเมินได้ว่า ใครจะคุมเสียงข้างมาก ซึ่งนี่จะส่งผลถึงการกำหนดเนื้อในรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ได้สบายๆ