เผื่อใจกับ"ด้านมืด"

เหรียญมีสองด้านฉันใด มนุษย์ก็มีด้านมืดและด้านสว่างฉันนั้น....

โดย...ชัยฤทธิ์ ยนเปี่ยม

เหรียญมีสองด้านฉันใด มนุษย์ก็มีด้านมืดและด้านสว่างฉันนั้น

ในวงสนทนาเราพูดคุยในสิ่งที่สวยงาม บ้างก็ปรับทุกข์แลกเปลี่ยนความเห็นเรื่องงาน ชีวิต การท่องเที่ยว ถ่ายทอดประสบการณ์จากคนรุ่นหนึ่งสู่|รุ่นหนึ่ง หรือระหว่างเพื่อนฝูงกันเอง

หลังการพูดคุยกันอย่างฉันมิตร การได้เปิดอกระบายปัญหา อย่างน้อยช่วยให้ความเครียดลดน้อยลงไปบ้าง

เมื่อมนุษย์อยู่ในสังคมหนึ่ง พึงต้องปฏิบัติในสิ่งที่เป็นกฎเกณฑ์ดีงามของสังคมนั้นๆ แต่ยามที่ปลีกวิเวกมาอยู่คนเดียว สลัดพันธนาการจากสายตารอบตัว เราก็มักแปลงตัวเป็นเด็กทำตัวขบขัน แลบลิ้นปลิ้นตาใส่กระจก ตะโกนร้องเพลงลั่นห้อง

เพราะเราอยู่คนเดียว เราจึงกล้าทำอะไรบ้าๆ บอๆ โดยไม่อายผู้คน แต่การอยู่ร่วมกับสังคม จำต้องวางตัวให้น่าเคารพ เป็นที่นับถือ หากเป็นธรรมชาติของคนนั้นก็เป็นเรื่องปกติ สำหรับคนที่ไม่ใช่ตัวตน อาจต้อง “เสแสร้ง” ให้ดูดี น่ายกย่อง

ภาพลักษณ์ เป็นสิ่งสำคัญ ไม่เฉพาะมนุษย์ องค์กรธุรกิจ ยังต้องมีสถาบันคอยตกแต่งเสริมบุคลิก ด้วยราคาหลักสูตรหลักสิบล้านร้อยล้าน ใครสร้างความประทับใจก็ได้ใจไปกว่าครึ่ง

ปัจจุบัน งานโฆษณาหลายชิ้น ไม่เน้นเนื้อหาสินค้า ขอแค่สร้างความประทับใจให้ผู้ชมก็เพียงพอสำหรับการจดจำในสินค้านั้น

คงเพราะเราๆ ท่านๆ ต่างอยากเห็นสิ่งสวยงาม รับรู้เรื่องราวแต่ความสุข มากกว่าความทุกข์ที่ฟังแล้วหดหู่

กระนั้น ในโลกที่แก่งแย่งกัน ยังมีพื้นที่ความดีเล็กๆ ให้เห็น เมื่อมีผู้เสียสละ มีจิตสำนึกสาธารณะ จำนวนไม่น้อยดั้นด้นช่วยคนยากไร้ให้มีสุข

การแบ่งปันความสุขในโลกที่ผู้คนต่าง “เห็นแก่ตัว” สะกดคำว่าน้ำใจไม่ถูก จึงเป็นสิ่งที่ควรเพาะรักษาให้งอกงาม

ถ้ามนุษย์ส่วนใหญ่เป็นคนดี โลกใบนี้ก็คงสงบสุขไม่น้อย

แต่นั่นเป็นเพียงสิ่งสมมติ ทุกสังคมถึงได้มีกฎเกณฑ์ กติกาออกมากำกับให้มีหลักยึด มีบทลงโทษสำหรับคนไม่ดี ที่ฝ่าฝืน

มนุษย์ต่างมีสีดำมืดอยู่ในตัว ไม่มีใครเป็นผ้าขาวบริสุทธิ์ผุดผ่องด้วยความดี ทุกคนต่างมีอดีตที่หลงผิดตามแต่ประสบการณ์ บ้างก็มีจุดดำ บ้างก็สีเทา บ้างก็ลายม้าลาย อยู่ที่ว่าใครจะปกปิดตัวตนได้มากกว่ากัน

หลายคนมีชื่อเสียง เป็นดารา ผู้นำสังคม ผู้นำในประเทศ กระทั่ง ญาติมิตร หรือเป็นหัวหน้าเรา ที่สร้างชื่อระบือไกล ทว่าเมื่อประวัติด้านมืดของเขาถูกแฉออกมา แม้จะเพียงเล็กน้อย ก็มีพลานุภาพพอที่จะทำลายคนคนนั้นลงในพริบตา ทั้งที่ด้านมืดนั้นเป็นเพียงอดีต และไม่ได้ทำให้ใครเดือดร้อน

แม้เราจะหลงแบบหัวปักหัวปำ และจำนนกับความจริงเป็นคนสุดท้าย แต่เราก็พร้อมที่จะหลงรักเขาต่อไปโดยไม่สิ้นศรัทธา

เพราะเราอยากจดจำอยู่กับความรู้สึกที่ดีงามต่อไป

เราจึงไม่อยากเปลี่ยนเป็นอย่างอื่น และไม่เชื่อว่า “เขา” คนนั้นจะมีอดีตหรือด้านมืดอย่างนั้น

แต่มนุษย์ก็คือ มนุษย์ที่มีรัก โลภ โกรธ หลง ท่ามกลางกิเลสตัณหายั่วยวนอยู่รอบตัว โอกาสที่จะหลงทาง หรือเต็มใจให้หลง ย่อมเกิดขึ้นได้ทุก|ขณะ ถ้าจิตใจไม่แกร่งพอที่จะต้านไม่ให้อำนาจดิบในร่างกายเอาชนะสำนึกแห่งศีลธรรม

คนที่ร่ำเรียนมาสูง จบดอกเตอร์รู้ผิดชอบชั่วดี ถ้าใช้ในทางบวกก็เป็นคนฉลาดรู้ และได้รับการยกย่อง

ถ้าไม่ใช้ความรู้ในด้านสว่าง แต่มาใช้กับด้านมืด ก็ไม่ต่างกับ “ฉลาดแกมโกง”

หลายคนบอก “เอาน่า...ฉันรู้ว่า ฉันทำอะไรอยู่ ถูกหรือผิด ไม่ต้องห่วง” แต่น่าแปลกใจทำไมคนที่ประกาศดังๆ ว่า “ฉัน รู้” กลับทำสิ่งผิดอยู่นั่น
หมายความว่า ความรู้ไม่ได้สอนให้เป็นคนดี หรือเห็นแก่ประโยชน์สังคม หรืออาจเพราะการศึกษา-ความรู้ กับคำว่าศีลธรรม นับวันจะเป็นเส้นขนานในโลกที่มีแต่แก่งแย่งเอาเปรียบ?

กิเลส-ตัณหา มันเหมือนปีศาจ มีอานุภาพทำลายล้างรุนแรง ขนาดนักบวชหลายพรรษา ที่มีศีลเคร่งครัดคอยกำกับ ยังต้องจิตแกว่งเพราะข่มด้านมืดในตัวไม่ลง

“คนดี” รอบตัวเรา จึงผสมผสานกันไป ดีแท้กับดีเทียม ที่สร้างภาพลวงพรางน่ากลัว

แต่มีอีกหลายคนที่อยากจะสารภาพดังๆ ให้รู้ไปเลยว่า “ฉันเคยทำไม่ดีมาก่อน” “ฉันเคยมีรอยตำหนิในชีวิต” เคยโกหก เคยโกงเวลา เคยโกงข้อสอบ เคยเจ้าชู้ เคยติดยา เคยขโมยของตอนเด็ก ฯลฯ

ถ้าโพล่งตรงๆ ให้รู้กำพืดก่อนมาคบค้าสมาคม จะมีใครกล้ามายุ่งกับเราไหม

ในสังคมที่ต้องปั้นหน้าเข้าหากัน ถ้าเราเผยตัวตนให้เห็นก่อนเพื่อความบริสุทธิ์ใจ กล้าที่จะบอกความจริงว่า ทำอะไรไม่ดีมาบ้าง คนอื่นจะได้ไม่ต้องมาคาดหวังกับภาพความดีที่เห็น เขาผู้นั้นก็อาจเป็นคนแปลกแยกที่ไม่มีใครอยากคบด้วย

เพราะเราชอบคนหล่อ สวย รวย ดูดี มีเสน่ห์ มีชื่อเสียง และจะไม่ยอมรับความจริงง่ายๆ ที่ขัดกับความรู้สึก เราจะไม่เชื่อว่า “เขา” เคยทำผิด ทั้งที่ชีวิตทุกคนต่างเคยทำพลาด หลงผิดโดยไม่ตั้งใจ

กระทั่ง พ่อแม่บางคนก็ยังไม่รู้จักลูกตัวเองดี มารู้อีกที ก็ตกเป็นข่าวว่าติดยา หนีไปเป็นเด็กสก๊อย เข้าร่วมขบวนการก่อการร้าย ฯลฯ

เผื่อใจกับความมืดของเขาไว้บ้าง เหมือนที่เราเคยทำผิดแต่ไม่มีใครเห็น