นักโบราณคดีพบหลักฐานมีคนอยู่บริเวณเขาคลังสระแก้ว ยุคหลังศรีเทพร้าง!
ยังคงเป็นปริศนาสำคัญว่าทำไม ‘เมืองศรีเทพ’ จึงถูกทิ้งร้างไร้ผู้คนอาศัย แต่เมื่อไม่นานมานี้การขุดค้นแถบนอกเมืองศรีเทพที่บริเวณเขาคลังสระแก้ว กลับพบหลักฐานการอยู่อาศัยของผู้คนหลังยุคศตวรรษที่ 18 ซึ่งไม่เคยพบมาก่อนในเมืองศรีเทพ
จากการที่เพจอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพระบุว่า มีการขุดค้นบริเวณกลุ่มโบราณสถานเขาคลังสระแก้วในปีนี้ ซึ่งพบฐานเจดีย์ก่อด้วยอิฐอยู่ในผังสี่เหลี่ยมจัตตุรัส มีชื่อว่า ‘เขาคลังสระแก้ว 3’ นอกจากนี้ยังพบโบราณวัตถุสำคัญที่ ‘เขาคลังสระแก้ว 4’ เป็นเศษชิ้นส่วนชามสังคโลกของสุโขทัย! ซึ่งสร้างความตื่นเต้นเป็นอย่างมาก เนื่องจากในเมืองศรีเทพไม่เคยเจอหลักฐานโบราณวัตถุที่มีอายุหลังพุทธศตวรรษที่ 18 เลย แต่กลับพบที่นอกเมืองบริเวณสระแก้ว ซึ่งนอกจากนี้การขุดลอกสระแก้วก็ยังพบชามสังคโลกเช่นเดียวกัน
การขุดค้นดังกล่าวอาจนำไปสู่ข้อสมมติฐานว่า หลังจากที่เมืองศรีเทพล่มสลายไป อาจยังมีการใช้พื้นที่บริเวณสระแก้วที่อยู่นอกเมืองด้วยหรือไม่? และสระแก้วยังคงความสำคัญมาจนถึงพุทธศตวรรษที่ 19-20 หรือไม่?
สำหรับกลุ่มโบราณสถานเขาคลังสระแก้วประกอบด้วยเนินโบราณสถานทั้งหมด 6 แห่ง และยังคงเหลือเนินโบราณสถานขนาดใหญ่ที่รอการขุดค้น ได้แก่ เขาคลังสระแก้ว 1 ซึ่งสูงถึง 6 เมตรและมีขนาดเนินก้างประมาณ 40 เมตร และเขาคลังสะแก้ว 2 สูง 3 เมตรและกว้างประมาณ 30 เมตร
ทั้งนี้ เมืองโบราณศรีเทพรุ่งเรืองอยู่ในยุคศตวรรษที่ 8-18 ก่อนจะไม่พบหลักฐานการอยู่อาศัยของผู้คนหลังจากนั้น ด้าน คุณธนัชญา เทียนดี นักโบราณคดีปฏิบัติการ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ ได้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมในประเด็นนี้ว่า
‘กลุ่มโบราณสถานเขาคลังสระแก้ว อยู่ในบริเวณสระแก้ว ซึ่งเป็นแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ ที่รอการขุดค้นและมีขนาดใหญ่มาก .. ส่วนเขาคลัง มาจากที่ชาวบ้านเรียก คำว่าเขา มาจากเนินดินที่มีรูปร่างเหมือนภูเขา ส่วนคลัง คือเชื่อว่ามาจากพื้นที่เก็บสมบัติ แต่ในความเป็นจริงไม่ใช่คลังเก็บสมบัติ แต่เป็นเจดีย์และสถูปในสมัยทวารวดี’
โดยคุณธนัชญาระบุว่า ที่บริเวณเขาคลังสระแก้ว ซึ่งอยู่นอกเมืองนั้น ได้มีการขุดเจอเครื่องสังคโลก ซึ่งหมายถึงเมื่อเมืองล่มสลายก็มีการเข้ามาของคน มาใช้พื้นที่นอกเมืองในช่วงหลังศตวรรษที่ 18 แต่อาจจะเป็นคนละกลุ่มกับกลุ่มที่อาศัยอยู่ในศรีเทพ ซึ่งยังไม่มีการยืนยันได้ อย่างไรก็ตามการขุดค้นเจอหลักฐานไม่ได้มากนัก แต่ก็เป็นการพบเจอหลักฐานบริเวณดังกล่าวในยุคหลังศตวรรษที่ 18 ซึ่งไม่เคยพบเจอมาก่อนบริเวณในเมืองศรีเทพ
สำหรับ ‘เมืองโบราณศรีเทพ’ หลังจากถูกประกาศเป็น ‘มรดกโลก’ จากองค์การยูเนสโก ได้มีนักท่องเที่ยวเข้ามาเที่ยวชมอย่างต่อเนื่อง รวมไปถึงความคืบหน้าทางวิชาการที่กระเตื้องขึ้นเป็นอย่างมาก .. ซึ่ง ณ ขณะนี้ งานด้านวิชาการได้มุ่งไปที่การขุดเนินโบราณสถาน รวมไปถึงการขุดคันดินเพื่อตรวจหาอายุของคันดิน