ความกตัญญู พญานกแขกเต้า : กรรมาภิวัฒน์

โดย...อ.ตุ้ย วรธรรม

ความกตัญญูเป็นคุณธรรมวิเศษ เพราะเป็นธรรมที่เชิดชูส่งเสริมให้คนสูงส่ง มีความรุ่งเรืองในชีวิต เป็นที่รัก นับถือ และเป็นที่ยกย่องของผู้คน ความกตัญญูช่วยให้ปลอดภัยจากอันตราย จากการถูกเบียดเบียน การถูกข่มเหงรังแก สามารถช่วยให้ข้ามล่วงอุปสรรคปัญหาไปได้ เรียกว่า ความกตัญญุตาอยู่ที่ใคร ย่อมช่วยรักษาชีวิตของผู้นั้นไว้ได้

อย่างเรื่องพญานกแขกเต้าที่จะเล่านี้ แม้เป็นสัตว์ดิรัจฉานแต่ก็ถือว่าเป็นสัตว์ที่มีความกตัญญูสูงส่ง เรียกว่าสูงกว่ามนุษย์บางคนด้วยซ้ำไป เพราะจะคอยนำอาหารจากป่าหิมพานต์มาเลี้ยงนกแขกเต้าผู้เป็นบิดามารดา

พญานกแขกเต้านี้เป็นพระโพธิสัตว์ เป็นผู้นำฝูงนกแขกเต้า อาศัยอยู่ที่ป้าไม้งิ้วใกล้สานุบรรพต ในเขตกรุงราชคฤห์กับบรรดาฝูงนกแขกเต้าอื่นๆ เป็นสัตว์ที่มีความ กตัญญูมาก

เรื่องมีว่านายพรานคนหนึ่งได้หว่านข้าวสาลีในที่นาของตนแล้วจ้างคนมาดูแลรักษานาเพื่อไม่ให้สัตว์ต่างๆ มาเหยียบย่ำนาข้าวสาลี

วันหนึ่งพญานกแขกเต้ากับบริวารต่างก็บินลงมากินรวงข้าวสาลีของนายพรานคนนี้โดยที่คนเฝ้านาไม่สามารถห้ามได้เพราะมีจำนวนมาก

นกแขกเต้าตัวอื่นๆ กินอิ่มแล้วก็บินจากไป แต่พญานกแขกเต้าพระโพธิสัตว์กินเสร็จแล้วได้คาบเอารวงข้าวสาลีจำนวนมากไปด้วย สร้างความสงสัยให้กับคนเฝ้านาเอาไปนอนคิดเล่นๆ
คนเฝ้านาจึงรายงานให้เจ้าของนาทราบ ซึ่งเจ้าของนาได้สั่งให้ทำบ่วงดักไว้ตรงที่พญานกลง คนเฝ้านาทำตามนั้นดักได้นกแขกเต้าพระโพธิสัตว์แล้วนำไปให้เจ้าของนา

ทันทีที่เจ้าของนาเห็นก็เกิดความรักในพญานกเป็นกำลังขนาดให้จับที่ตักของตน จากนั้นการสนทนาระหว่างสัตว์กับคนก็เริ่มต้นขึ้น

เจ้าของนาเริ่มคำถามว่า เจ้านกที่น่ารัก เจ้ามียุ้งฉางหรืออย่างไร กินข้าวของเราอิ่มแล้วไม่พอยังคาบไปอีกมาก หรือว่าเจ้าต้องการจองเวรเรา

พญานกตอบทันทีว่าท่านพราหมณ์ข้าพเจ้ามิได้จองเวรอะไรในตัวท่านดอก ยุ้งข้าวของข้าพเจ้าก็ไม่มี แต่เมื่อข้าพเจ้ากลับถึงที่อยู่ของข้าพเจ้าแล้ว ได้เปลื้องหนี้บ้าง ให้เขากู้หนี้บ้าง ฝังขุมทรัพย์ไว้บ้าง ด้วยเหตุนี้แหละถึงได้คาบข้าวสาลีมาด้วย

ฟังแล้วงง...เจ้าของนาจึงให้พญานกอธิบาย

พระโพธิสัตว์จึงกล่าวว่า นกแขกเต้าเล็กๆ ลูกของข้าพเจ้า ขนปีกยังไม่งอก ออกหากินยังไม่ได้ ซึ่งข้าพเจ้าต้องเลี้ยงดูเขาเหล่านั้น ต่อไปวันข้างหน้าเขาจะเลี้ยงข้าพเจ้าตอบ นี้เรียกว่าให้เขากู้ยืม

อีกอย่างมารดาบิดาของข้าพเจ้าแก่เฒ่าแล้วหาเลี้ยงตัวเองไม่ได้ท่านเคยเลี้ยงข้าพเจ้ามาแล้วเป็นหน้าที่ที่ข้าพเจ้าจะต้องเลี้ยงท่านตอบ ด้วยเหตุนี้ข้าพเจ้าจึงต้องคาบข้าวสาลีไปเลี้ยงท่านทั้งสอง นี้คือการเปลื้องหนี้

นอกจากนี้ นกแขกเต้าอื่นๆ ที่แก่เฒ่า ทุพพลภาพ ออกหากินไม่ได้ ไม่มีใครหาให้กิน ด้วยเหตุนี้ข้าพเจ้าจึงคาบไปให้นกแขกเต้าเหล่านั้นเพราะต้องการบุญ นี้เรียกว่า การฝังขุมทรัพย์
เจ้าของนาฟังแล้วซึ้งได้แก้บ่วงที่ขาให้ พร้อมกับให้มอบนาข้าวสาลีให้พญานกทั้งหมด แต่พญานกก็แสดงความปรารถนาน้อยรับนาข้าวเพียงส่วนหนึ่ง

นกอะไรรู้ยิ่งกว่าคน ทำสิ่งที่คนคิดไม่ถึง นับเป็นความคิดและการกระทำที่อัศจรรย์ และต้องบอกว่าเพราะความกตัญญูแท้ๆ ที่ทำให้พญานกรอดพ้นจากหายนะ

อยากให้สังคมไทยช่วยกันปลูกฝังในเรื่องของความกตัญญูให้มากๆ โดยเฉพาะกตัญญูต่อพ่อแม่ กตัญญูต่อแผ่นดิน ต่อพระศาสนา ต่อสถาบันกษัตริย์