การเคารพเป็นมงคล : Moral Quotient
โดย...คุณสลิล
โดย...คุณสลิล
ปีใหม่ เทศกาลแห่งความสุขเช่นนี้ คงมีหลายคนที่คิดว่าปีใหม่นี้จะทำอะไรดี ปีใหม่ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงแค่ช่วงวันหยุดปีใหม่ แต่หมายถึงช่วงเวลาทั้งปีที่จะมาถึง จะทำอะไรที่ต่างไปจากเดิม ที่ดีกว่าเดิม หากท่านเป็นผู้หนึ่งที่ยังไม่ได้ตัดสินใจว่าจะทำอะไรดี MQ อยากให้ท่านเลือกปฏิบัติตามมงคล คาถาใดคาถาหนึ่งใน มงคล 38 เพื่อปฏิบัติตามตลอดปี 2553
มงคล 38 นั้นเป็นคำถามของเทวดาที่ทูลถามพระพุทธเจ้าว่า ทั้งมนุษย์และเทวดาต่างปรารถนาความสวัสดี คือ ความสุข ความสำเร็จ ความเจริญรุ่งเรือง ได้พากันคิดเรื่องมงคลทั้งหลาย แต่ละคนก็คิดไม่เหมือนกันว่าการกระทำอย่างโน้นบ้างเป็นมงคล อย่างนี้บ้างเป็นมงคล เทวดาจึงได้ทูลขอให้พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงว่า อะไรกันแน่คือมงคลอย่างสูงสุด พระพุทธองค์จึงได้ทรงแสดงมงคล 38 ประการ
อันเป็นมงคลอันสูงสุด ประกอบด้วย 11 คาถา แต่ละคาถาก็ประกอบด้วยมงคล 3 อย่างบ้าง 4 อย่างบ้าง 5 อย่างบ้าง
มงคล 38 นั้นในงานต่างๆ พระสงฆ์ท่านก็มักจะนำมาสวดเป็นพระพุทธมนต์สำคัญ โดยเฉพาะในงานมงคลทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็น งานปีใหม่ งานวันเกิด และงานทำบุญเฉลิมฉลองต่างๆ
แต่ความจริงแล้ว การฟังเรื่องของมงคลนั้น ถ้าฟังด้วยความตั้งใจย่อมได้บุญมาก และถ้าฟังด้วยความเข้าใจย่อมได้บุญมากและเป็นบุญที่ประกอบด้วยปัญญา แต่คนจำนวนไม่น้อยที่มักฟังด้วยความอยาก คือ อยากได้รับความเป็นมงคล คือ อยากได้รับผล แต่ไม่อยากสร้างเหตุ อย่างนี้จะได้ความเป็นมงคลมากหรือน้อยหนอ
มงคลนั้นเป็นสิ่งที่ต้องปฏิบัติตามด้วยไม่ใช่แค่ฟังเฉยๆ เพื่อเป็นการสร้างเหตุที่ดี คือเหตุที่เป็นมงคล มงคลจึงจะเกิดขึ้น ตามที่พระพุทธองค์ทรงตรัสสอนไว้ว่า นี่เป็นมงคลสูงสุด แต่เนื่องด้วยเนื้อที่จำกัดจะเขียนทั้ง 38 มงคล ก็คงไม่ได้เนื้อความ
ผู้เขียนจึงขอนำเอาคาถาที่ 7 ซึ่งเป็นมงคลคาถาหนึ่งในมงคล 38 ที่ดูแล้วไม่ต้องใช้ทรัพย์สินเงินทองก็ปฏิบัติได้ น่าจะเหมาะกับทุกคน มาคุยกันเผื่อว่าท่านใดสนใจอาจนำไปปฏิบัติได้ แล้วลองพิสูจน์ดูเองว่า ธรรมเหล่านี้เป็นมงคลสูงสุดจริงดังที่ได้ทรงแสดงไว้หรือไม่
มงคลคาถาที่ 7
คารโว จ ความเคารพ 1
นิวาโต จ ความถ่อมตน 1
สนฺตุฏฺฐี จ ความสันโดษ 1
กตญฺญุตา ความกตัญญู 1
กาเลน ธมฺมสฺสวนํ การฟังธรรมตามกาล 1
เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ กรรม 5 อย่างนี้เป็นมงคลอันสูงสุด
ความเคารพนั้นก็ควรเคารพในที่ควรเคารพ มี 7 ประการคือ
การเคารพในพระรัตนตรัย (รวมเป็น 3 อย่าง) การเคารพกระทำได้ด้วยกาย วาจา และใจ เช่น การกราบไหว้พระพุทธรูป สังเวชนียสถาน เป็นการเคารพพระพุทธเจ้า
การฟังธรรมโดยเคารพ เช่น ไม่คุยกัน ไม่นอนฟัง ไม่คลุมศีรษะฟัง ไม่นั่งรัดเข่าฟัง เป็นต้น เป็นวิธีการแสดงความเคารพต่อพระธรรมวิธีหนึ่ง เป็นต้น เคารพในสิกขาบท เช่น ศีล เป็นต้น
เคารพได้ด้วยการปฏิบัติตาม เคารพในสมาธิ คือ มีสติระลึกถึงพระกรรมฐาน เคารพในความไม่ประมาท คือ มีสติคิดละบาป บำเพ็ญบุญ เคารพในการปฏิสัญฐาน คือ การต้อนรับปราศรัย การต้อนรับนั้นมี 2 แบบ คือ อามิสปฏิสัณฐาน คือ ต้อนรับด้วยของ เช่น ข้าวปลาอาหาร กับการต้อนรับด้วยธรรม ข้อปฏิบัติมีศีล เป็นต้น คือ ธัมมปฏิสัณฐาน
นอกจากนั้นยังมีการเคารพในบุคคล มี 3 จำพวก คือ ผู้มีวัยวุฒิ บุญญวุฒิ และคุณวุฒิ วัยวุฒิ คือ ผู้ที่แก่กว่า เจริญด้วยอายุ บุญญวุฒิ คือ ผู้ที่เจริญด้วยศีลด้วยธรรม เป็นต้น
คุณวุฒิ ได้แก่ ผู้ที่เกิดในตระกูลสูง บางที่ก็ใช้วัยวุฒิ คุณวุฒิ และชาติวุฒิ
การที่เราเคารพผู้ที่มีวัยวุฒินั้นเป็นมงคล โดยทั่วไปผู้ที่เกิดก่อน เห็นโลกมามากกว่า ก็มักจะแนะนำสิ่งที่เป็นประโยชน์ให้กับเราได้
ส่วนบุญญวุฒิหรือคุณวุฒิ ที่หมายถึง ผู้ที่เป็นคนดี มีศีลมีธรรมสูง ก็คงเข้าใจได้ง่ายอยู่แล้วว่าเป็นผู้ควรเคารพ
แต่ส่วนชาติวุฒินั้น บางทีเขาอาจจะมีตระกูลสูงแต่ปัจจุบันอาจไม่ได้ปฏิบัติตัวดี ถ้าเช่นนั้น การที่เราเคารพ ก็เคารพความดีในอดีตของเขา
เพราะการที่บุคคลจะเกิดในตระกูลสูงได้นั้น อดีตต้องเคยทำดี คือ ธรรม 5 ประการ ได้แก่ ศรัทธา (ความเชื่อ) ศีล (ความสำรวมระวัง) สุตะ (การฟังธรรม) จาคะ (ทาน) ปัญญา (การรู้ดี รู้ชั่ว) จึงนำให้เกิดในตระกูลสูง
อย่างไรก็ตาม ผู้ที่มีคุณธรรมมากคือมีศีลมีธรรมสูงกว่า ไม่ควรกราบผู้ที่มีธรรมน้อยกว่า แม้จะเป็นผู้มีวัยหรือชาติตระกูลสูงกว่า เพราะจะไม่เป็นผลดีต่อผู้ที่ถูกไหว้กราบ เช่น พระไม่ไหว้กราบโยมบิดามารดาหรือผู้มีตระกูลสูง เช่น กษัตริย์ เมื่อลูกบวชแม้เป็นสามเณรหรือเป็นพระบิดามารดาก็สมควรไหว้กราบ เพราะเป็นการเคารพศีลเคารพธรรมที่สูงกว่านั่นเอง
ความเคารพจัดเป็นมงคลสูงสุด อันดับที่ 21 ในมงคล 38
ข้ออื่นๆ คงต้องไว้อาทิตย์หน้า...ขอมงคลจงมีแด่ท่านตลอดปีใหม่นี้
บทความนี้เป็นข้อคิดเห็นอิงหลักธรรมะ ท่านสามารถส่งคำถามหรือข้อติชม ทาง e-mail มาได้ที่ [email protected]