ผี...ๆๆๆๆ...ตลก

ผีนับสิบๆ หัว พากันออกมาร้องเล่นเต้นรำอย่างสนุกสนาน ประกอบจังหวะดนตรี ท่ามกลางชาวบ้านที่รอชมอยู่สองข้างทางของถนนใน อ.ท่าปลา จ.อุตรดิตถ์

ผีตลกอาจจะเป็นชื่อที่ไม่คุ้นหูของใครหลายๆ คน แต่ถ้าเป็นชาวบ้านใน อ.ท่าปลา จ.อุตรดิตถ์ แล้วนี่อาจจะเป็นประเพณีที่สำคัญ ซึ่งสืบทอดกันมานานหลายชั่วอายุคน ใน อ.ท่าปลาเก่าก่อนอพยพ (อันเนื่องจากการสร้างเขื่อนสิริกิติ์จนทำให้ชาวบ้าน อ.ท่าปลาเก่าบางส่วนต้องย้ายที่อยู่มายัง อ.ท่าปลาในปัจจุบัน)

ผมมีโอกาสมาสัมผัสประเพณีแห่ผีตลกตามคำเชิญของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย หรือ ททท. และเป็นครั้งแรกที่ได้เดินทางมาท่องเที่ยวยังเมืองอุตรดิตถ์ หรือเมืองลับแล (อย่างจริงจัง) เนื่องจากเคยแต่ใช้เป็นเมืองผ่าน

ทันทีที่ได้มาถึงยัง อ.ท่าปลา จ.อุตรดิตถ์ ผมก็ได้เห็นหุ่นหน้าตาแปลกๆ ยืนอยู่เกาะกลางถนน และนี่ก็คือผีตลก ซึ่งได้นำมาประดับเพื่อให้เข้ากับประเพณีดังกล่าว ยิ่งหากเป็นเวลากลางคืนก็ได้เห็นผีตลกตกแดงๆ เปร่งแสงเป็นสง่าอยู่ สร้างสีสันและความสนใจไม่น้อยให้กับผู้ที่ผ่านไปมาบริเวณดังกล่าว

วัดเนินสว่าง เป็น 1 ใน 3 วัด ที่มีชาวบ้านมารวมตัวกันเพื่อเตรียมจัดงานประเพณีแห่ผีตลก และทันทีที่ได้เดินทางเข้าไปก็จะพบชาวบ้านกำลังประดิษฐ์หัวผีตลกกันอยู่ครับ ซึ่งในสมัยก่อนจะทำพิธีกรรมทุกอย่างในป่าช้า โดยมีการเตรียมงานล่วงหน้า 79 วัน เริ่มตั้งแต่การเตรียมไม้ไผ่เพื่อสานเป็นหัวผีตลก จากนั้นตกแต่งหน้าตาด้วยกาบมะพร้าว ทำเป็นคิ้ว ปาก จมูก ส่วนลูกตานั้นทำด้วยลูกมะเขือ มัดด้วยตอก ห่อด้วยจีวรพระ เมื่อตกแต่งหัวเสร็จแล้วก็แต่งแต้มหน้าตาให้ดูน่ากลัวด้วยสีเท่าที่หาได้ เช่น เขม่าหม้อ สีคราม สีจากเปลือกไม้ต่างๆ แล้วเสื้อผ้าต่อจากหัวห้วยจีวรพระ ซึ่งต้องคลุมตั้งแต่หัวลงมาถึงเท้า ผู้เล่นผีตลกเป็นผู้ชายวัยกลางคน

แต่ปัจจุบันจากเดิมที่เคยต้องเตรียมทุกอย่างในป่าช้า ก็หันมาเตรียมในวัดแทน และก็จะให้เด็กๆ ผู้ชายมาร่วมเล่นเป็นผีตลก โดยความเชื่อของชาวบ้านที่นี่จะไม่ให้ผู้หญิง หรือเด็กผู้หญิงมาเล่นเป็นผีตลกนะครับ
ซึ่งที่นี่จะเริ่มประเพณีแห่ผีตลกในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี เหตุที่ต้องทำกันในวันออกพรรษาเนื่องจากมีความเชื่อว่า ในวันออกพรรษาของทุกปี พระพุทธเจ้าเปิดโลกให้สัตว์นรกได้มีโอกาสได้รับส่วนบุญส่วนกุศล จะมีพวกผีเปรต สัตว์นรกทั้งหลายขึ้นมาสู่โลกมนุษย์

เด็กๆ ตื่นแต่เช้าเพื่อมาแต่งตัวเตรียมตัวแห่ประเพณีแห่ผีตลก โดยจะมีชาวบ้านมาร่วมกันแต่งตัวและเตรียมข้าวของเพื่อตั้งขบวนแห่ผีตลก

ผีตลกหน้าตาแปลกๆ เดินวาดลวดลายตามเสียงดนตรีประกอบ ท่ามกลางชาวบ้านนับร้อยที่เดินทางมาร่วมชมงานประเพณีดังกล่าว โดยระหว่างทางผู้ที่ร่วมขบวนแห่เป็นผีตลก ก็จะมาหลอกล้อกับชาวบ้านและเด็กๆ ที่อยู่สองข้างทาง สร้างสีสันและรอยยิ้มไม่น้อย

ผมมีโอกาสได้เดินทางมาชมวัฒนธรรมประเพณีดังกล่าวของเมืองลับแลแห่งนี้ ถึงแม้จะดูไม่คุ้นตาเนื่องจากเป็นประเพณีที่ไม่เคยเห็นที่ไหนมาก่อน แต่ภาพความร่วมมือกันของชาวบ้าน ที่มีทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ ที่มารวมตัวกันเพื่อสืบสานประเพณีวัฒนธรรม ความเชื่อ จากรุ่นสู่รุ่นแล้ว ก็ทำให้ผมอดที่จะอมยิ้มไม่ได้ครับ ถึงแม้แสงอรุณจะแผดเผา จนเหนื่อยชุ่มไปทั้งแผ่นหลัง แต่ก็ไม่ลดทอนความประทับใจในประเพณีดังกล่าวได้แม้แต่น้อยครับ

โดยขบวนแห่ผีตลกจะเริ่มรวมตัวกันตั้งแต่เวลาประมาณ 09.00 น. โดยจะรวมตัวกันที่หน้าโรงพยาบาลท่าปลา และจะเดินแห่ผีตลกมาจนถึงลานอเนกประสงค์ศูนย์จำหน่ายผลิตภัณฑ์สินค้าพื้นเมืองเทศบาล ต.ท่าปลา ซึ่งจะใช้เวลาในการทำพีธีแห่ประมาณ 1 ชั่วโมงครับ ซึ่งหากใครที่สนใจจะเดินทางไปชมประเพณีแห่ผีตลก ก็สามารถเดินทางมาชมได้ทุกปีครับ ซึ่งงานประเพณีดังกล่าวจะมีขึ้นในวันก่อนออกพรรษา หรือวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี

นี่อาจจะเป็นอีกหนึ่งประเพณีที่จะสร้างความสนุกและประทับใจให้กับคุณไม่รู้ลืมก็เป็นได้ครับ สุดท้ายผมก็อยากจะขอให้ชาวบ้าน อ.ท่าปลา รักษาความเชื่อประเพณีแห่ผีตลกไว้อีกนานเท่านานนะครับ เพราะนี่เป็นอีกหนึ่งวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่าของชาวไทย และชาวบ้าน อ.ท่าปลา จ.อุตรดิตถ์