ท่างาม ดุดัน อ่อนช้อย ร้ายกาจ แม่ไม้มวยไทย
แม่ไม้มวยไทย ศิลปะของการผสมผสานการใช้หมัด เท้า เข่า ศอก จนออกเป็นท่าต่างๆ
เรื่อง มัลลิกา นามสง่า ภาพ วิศิษฐ์ แถมเงิน
แม่ไม้มวยไทย ศิลปะของการผสมผสานการใช้หมัด เท้า เข่า ศอก จนออกเป็นท่าต่างๆ มีชื่อเรียกที่บ่งบอกถึงท่าทาง ปักษาแหวกรัง มอญยันหลัก หักงวงไอยรา วิรุฬหกกลับ เป็นอาทิ
บางชื่อคุ้นหูแต่ไม่เคยเห็นท่า บางชื่อแทบจะไม่ได้ถูกเอ่ยถึงก็มี
มวยไทยที่ชาวไทยคุ้นตา คือ การชกมวยบนเวทีมีฝ่ายแดงฝ่ายน้ำเงิน มีผลแพ้ชนะ ออกหมัด เท้า เข่า ศอก แต่ขาดท่วงท่าอ่อนช้อย ดูสวยงาม ดุดัน ของแม่ไม้มวยไทยที่มีมาแต่อดีต เพราะปัจจุบันมวยไทยอยู่ในมิติของมวยอาชีพที่มีมูลค่าในการ
เดิมพัน
แม่ไม้มวยไทยจึงอยู่ในมิติของการโชว์ การอนุรักษ์ จนมีคำกล่าวว่าหากอยากดูการชกมวยที่ใช้ท่าแม่ไม้มวยไทยให้ดูฝรั่งชกมวย
มวยไทยในอดีตกาล
ผู้เชี่ยวชาญด้านมวยไทย ผศ.ดร.ต่อศักดิ์ แก้วจรัสวิไล รองคณบดีฝ่ายวิชาการ คณะศึกษาศาสตร์และพัฒนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ได้อธิบายเกี่ยวกับแม่ไม้มวยไทยว่า
“หลักฐานที่เด่นชัดว่าเกิดมวยไทย ตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัย โดยกำหนดให้พระมหากษัตริย์จะต้องเรียนวิชาศิลปศาสตร์ 18 ประการ หนึ่งในนั้นมีวิชามายา คือ มวยไทยและกระบี่กระบอง
สมัยก่อนการเรียนมวยไทยเพื่อการต่อสู้กับข้าศึกและการป้องกันตัว ต่อมายุคกรุงศรีอยุธยาพระเจ้าเสือเป็นผู้ที่มีพระปรีชาสามารถด้านการชกมวย ได้ปลอมตัวไปชกมวยกับชาวบ้านซึ่งท่านสามารถชนะได้ทุกคน และคนที่มีชื่อด้านมวยไทย คือ นายขนมต้ม
ยุคกรุงศรีอยุธยามีการฝึกมวยไทยอย่างจริงจัง โดยผู้ที่มีความสามารถเป็นเลิศจะไปขึ้นทะเบียนสังกัดกรมทนายเลือก เพื่อเข้าประจำการในกองทัพ ซึ่งมีชื่อว่าหมู่ทะลวงฟัน
ในยุคของกรุงธนบุรีเกิดนักมวยมีชื่อเสียง เช่น นายทองดี ฟันขาว หรือพระยาพิชัยดาบหัก ครูเมฆ บ้านท่าเสา ครูเที่ยง บ้านแก่ง เป็นต้น
มากรุงรัตนโกสินทร์มวยไทยชัดเจนมากขึ้น มีการค้นพบตำรามวยไทยเล่มแรกในสมัยรัชกาลที่ 3 ซึ่งเขียนลงในสมุดข่อยจำนวน 46 ภาพ โดยไม่ปรากฏผู้เขียน
ในยุคของรัชกาลที่ 5 มีการชกมวยและมีการคัดเลือกนักมวยที่มีความสามารถและได้เข้ารับพระราชทานบรรดาศักดิ์ 3 คน หมื่นมือแม่นหมัด เป็นนักมวยจากลพบุรี หมื่นชะงัดเชิงชก นักมวยจากโคราช และหมื่นมวยมีชื่อนักมวยจากไชยา และมีหลักสูตรการเรียนการสอนมวยไทยเข้ามาสู่การศึกษาของโรงเรียนครูฝึกหัดพลศึกษา
จนถึงรัชกาลที่ 9 การชกมวยมีกติกาชัดเจนและเป็นมาตรฐาน ชาวต่างชาติเดินทางเข้ามาเรียนมวยไทยกันเป็นจำนวนมากและนำกลับไปเปิดสอนในต่างประเทศอีกด้วย”
สำหรับท่ามวยไทย หรือแม่ไม้มวยไทยแตกต่างกันไปตามแต่ละครูมวยแต่ละสาย ซึ่งจะเป็นการบ่งบอกเอกลักษณ์เฉพาะของมวยสายนั้นๆ ซึ่งในปัจจุบันนักมวยไทยมักจะออกอาวุธ หมัด ศอก เข่า เตะ เน้นความแข็งแรงของร่างกาย
“ท่าของแม่ไม้มวยไทยนั้นเกิดจากภูมิปัญญาของครูมวยที่ใช้ในการแก้ไขเพื่อเอาชนะคู่ต่อสู้ เช่น ถ้าเขาชกหมัดก็หาท่าทางต่างๆ เพื่อที่จะเข้าชนะให้ได้ อันเรียกว่ากลมวยแก้หมัด กลมวยแก้เท้า กลมวยแก้เข่า กลมวยแก้ศอก และกลมวยจู่โจม ชื่อท่าแม่ไม้มวยไทยนั้นดูจากลักษณะการออกท่าทางอาวุธ”
ก๊อต จิรายุ พบปรัชญาในมวยไทย
เรียกว่าเป็นนักแสดงที่หลงใหลในศิลปะการต่อสู้ทุกรูปแบบ สำหรับ ก๊อต-จิรายุ ตันตระกูล และเราก็ได้เห็นผลงานการออกท่วงท่าลีลาการต่อสู้ของเขาแล้วในตอนนี้ผ่านละคร 2 เรื่องด้วยกัน คือ “คมแฝก” และ “บุพเพสันนิวาส” ซึ่งเรื่องนี้รับบทพระเจ้าเสือ ผู้เชี่ยวชาญมวยไทย
“การได้รับบทพระเจ้าเสือเข้าทางผม เพราะผมหลงรักมวยไทย ผมไปรีเสิร์ชท่าแม่ไม้มวยไทยไม่คิดว่าเป็นงาน มันคือความสนุก เตรียมตัว ปรับวิธีการออกกำลังหาย เมื่อก่อนวิ่ง ตอนนี้ใช้ท่าแม่ไม้มวยไทยในการเบิร์น หมัดมีกี่ท่า ชก 3 นาที เท้า เข่า ศอก เอามาเป็นกำลังโปรแกรมออกกำลังกาย เล่นเรื่องนี้เหมือนทำสิ่งที่ตัวเองรัก
ผมสนใจการต่อสู้ทุกชนิด ถูกจริตที่สุดมวยไทยและกระบี่กระบอง เพราะชอบการร่ายรำ ท่วงท่าในการเคลื่อนไหว เป็นพวกอนุรักษนิยมก็ได้
เมื่อก่อนผมยึดติดมวยไมย พอผมโตขึ้นไม่สนใจชื่อเรียกว่า มวยไทย กังฟู ยูโด มองข้ามชื่อเรียก ไปสนใจแก่นสาร เบสิกคืออะไร จุดประสงค์คืออะไร ปรัชญาการต่อสู้คืออะไร
ศิลปะการต่อสู้ในยุคนี้ ไม่ได้สู้รบกับใครแต่สู้รบกับตัวเอง รบกับความขี้เกียจ ฝึกฝนร่างกายและจิตใจของเราเอง เพราะเวลาเราฝึกร่างกายต้องมีจิตใจอยู่กับตัวเอง ณ ขณะเราปราศจากการคิด นั้นทำให้ผมหลงรักศิลปะการต่อสู้
ผมไม่ได้ชอบแค่ท่ามวยไทย ผมชอบการเดินเหยาะย่าง ย่างสามขุม การร่ายรำ ผมมองว่ากุศโลบายของคนสมัยนั้นแยบคายมาก ตอนเด็กๆ ผมก็ไม่เข้าใจให้ร่ายรำทำไม เมื่อเราโตขึ้นเพ่งไปที่กระจกเห็นเอ็นกล้ามเนื้อหย่อนตึง มันคือการยืดกล้ามเนื้อ วอร์มกล้ามเนื้อ
ท่าแม่ไม้ลูกไม้ต่างๆ ที่ให้ฝึกซ้อม เราทำซ้ำๆ มันกลายเป็นอัตโนมัติ สุดท้ายเรามีวิชาเอาไว้ขัดเกลาตัวเราเองเรื่องของร่างกายและจิตใจ ผมไม่นิยมเครื่องปั่นจักรยาน หรือลู่วิ่งในฟิตเนส ผมใช้หมัด เท้า เข่า ศอก เป็นนวอาวุธแบบมวยไทย เป็นกุศโลบายที่ไม่ต้องเสียตังค์ และสามารถเรียนรู้ได้ง่ายมาก”
แม้เมืองไทยจะมีค่ายมวยจำนวนมาก มีเวทีชกมวยหลายแห่ง แต่ศิลปะมวยไทยที่แท้จริงที่มีมาแต่อดีตไม่ค่อยปรากฏสักเท่าไร
“ผมว่าทุกวันนี้เวทีมวยไทยไม่ค่อยเห็นศิลปะกันสักเท่าไร เพราะเรามีนักพนันเป็นเจ้าถิ่น คนไปดูมวยเพื่อศิลปะน้อยมาก แต่คนดูมวยเพื่อการพนันเยอะ ถ้านักมวยอยู่ในกรอบของการพนันแน่นอนว่าศิลปะก็ไม่ได้รับการสร้างสรรค์
ผมว่าน่าจะมีเวทีที่ปลอดการพนัน แล้วมีการนำศิลปะการต่อสู้ที่เราร่ำเรียนมา เพราะเราเรียนมาเราไม่รู้หรอกว่ามันจะใช้ได้จริงแค่ไหน จนกว่าจะเจอเหลี่ยมมุมที่ใช้ได้ ถ้ามันถูกครอบงำด้วยการพนัน เด็กใหม่ๆ ก็ไม่กล้ามีความคิดสร้างสรรค์หรอกครับ
จริงๆ จะว่าไปไม่ใช่หน้าที่ขององค์กรใดองค์กรหนึ่งที่จะสืบสานเรื่องมวยไทย แต่เป็นหน้าที่ของคนไทยทั้งชาติ ที่เห็นคุณค่าของศิลปะประจำชาติของเรา ขณะเดียวกันต่างชาติพยายามรู้ให้ได้ เขาพยายามศึกษาถึงแก่นสาร
อยากให้ผู้ปกครองส่งลูกไปเรียนศิลปะการต่อสู้เป็นพื้นฐาน โรงเรียนต่างๆ น่าจะแอดมวยไทยไปในระบบการศึกษา ข้อเสียของมันแทบไม่มีเลย เวลาคนฝึกมวยไทยถึงแก่นจะมีร่างกายแข็งแรง และปรัชญาคำสอนมวยไทย ช่วยให้อ่อนน้อมถ่อมตน ไม่ใช้วิชากับคนไม่มีทางสู้ แต่ปกป้องคนที่รัก ใช้ทำสิ่งที่ถูกต้อง
มวยไทยไม่ได้มีแค่เหลี่ยมเดียว มีเรื่องของปรัชญา ขนบธรรมเนียม ประวัติศาสตร์ในทุกท่วงท่า ก็เป็นหน้าที่ของเผ่าไทย อยากให้หันมาสนใจอนุรักษ์มวยไทยกันให้มากๆ ครับ”
สืบสานศิลปะการต่อสู้ของชาติ
สถาบันการพลศึกษาและเอเอ็มที 88 ได้ปลุกกระแสอนุรักษ์มวยไทยให้คนรุ่นใหม่ต่อยมวยไทยให้ได้ท่าทางที่ถูกต้อง พร้อมรู้จักมวยไทยที่สูญหาย ในรายการ “อะเมซิ่งมวยไทยแชมป์เปี้ยน 2018” เรียลิตี้ค้นหาสุดยอดนักมวย ที่ไม่ได้ใช้แค่พละกำลังเป็นตัวตัดสิน แต่ใช้ศิลปะแม่ไม้มวยไทยแท้ๆ เป็นเกณฑ์หลักในการตัดสิน ซึ่งมีเยาวชนชายไทยสนใจร่วมแข่งขันกว่า 300 คน คัดเหลือ 24 คนสุดท้าย ขึ้นชกใน 6 รุ่น ซึ่งได้ผู้ชนะเป็นที่เรียบร้อยแล้ว
พีรธัช สุขพงษ์ ประธาน เอ เอ็ม ที 888 กรุ๊ป ผู้จัดเผยแนวคิดว่า มวยไทยถือเป็นสมบัติของชาติเราอย่างหนึ่ง มีเอกลักษณ์ ศิลปวัฒนธรรมเฉพาะตัว การทำรายการนี้ขึ้นก็เพื่ออนุรักษ์ศิลปะแม่ไม้มวยไทย
“ที่ผ่านมาจะเห็นการแข่งขันเยอะ แต่เป็นลักษณะการเอาชนะและความบันเทิง ยังไม่มีเวทีใดที่เน้นฝึกฝนและมอบทักษะ ท่าทางที่ถูกต้องให้กับผู้ชม ทั้งหมดจึงเป็นที่มาของรายการ ซึ่งร่วมกับสถาบันการพลศึกษาในการผลักดันและรณรงค์เรื่องมวยไทยให้อยู่ต่อไป เป็นสมบัติชาติ เพราะแน่นอนว่าเราคงไม่ชอบใจ ถ้าที่สุดแล้ววันหนึ่งครูสอนมวยไทยไม่ใช่คนไทยขึ้นมา”
ผศ.ดร.ต่อศักดิ์ เป็นหนึ่งในทีมผลิตรายการให้ความเห็นว่าการเกิดขึ้นของรายการนี้ เกิดจากการศึกษาวิจัย โดยนำท่าแม่ไม้มวยไทยที่หายไปกลับมาอนุรักษ์และแข่งขัน
“ในการแข่งขันครั้งนี้เลือกมา 39 ท่า ในส่วนนี้เด็กที่มาแข่งขันเขาได้มีโอกาสฝึก ได้เรียนรู้ ในอนาคตเขาสามารถถ่ายทอดให้คนอื่นได้ มีความน่าสนใจในการอนุรักษ์
ท่าบางท่าเราไม่เคยได้ยินหรือเห็นเลย หลายๆ ท่า ซึ่งน้องๆ พอเก็บตัวฝึกซ้อม เช่น หนุมานแหวกฟอง เป็นท่ากระโดดเข่าลอย เห็นท่าแต่ไม่รู้ชื่อ เหวี่ยงหมัดจากบนลงล่างเรียกว่าโขกนาสา
หลังจากเราศึกษาท่าพวกนี้สามารถใช้ในการแข่งขันได้ การแข่งขันเชิงมวยไทยอนุรักษ์ เน้นให้ออกแม่ไม้มวยไทยได้อย่างเต็มที่ เพราะถ้าการแข่งขันในปัจจุบัน การล้มบนเวที คือ เสียเหลี่ยมมวย มองว่านักมวยอ่อนแอ แต่เราไม่ตัดคะแนน ไม่เสียเหลี่ยมมวย การถูกนับเป็นการป้องกันนักชก ไม่ใช่การตัดคะแนน เรากำหนดกติกาขึ้นมาใหม่”
เวทีอะเมซิ่งมวยไทยแชมป์เปี้ยน 2018 เน้นเตะต่อยด้วยท่าทางถูกต้อง ผ่านโค้ชนักมวยระดับแชมเปี้ยน 4 คน ขาวผ่อง สิทธิชูชัย สมรักษ์ คำสิงห์ สามารถ พยัคฆ์อรุณ และเจริญทอง เกียรติบ้านช่อง และนำแม่ไม้มวยไทย 39 ท่ามาฝึกสอน
เนิร์ส-สกุลพงษ์ สุขทองสา อายุ 19 ปี กำลังเรียนชั้นปีที่ 1 มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ คือ ผู้ชนะรุ่นไลต์มิดเดิลเวต น้ำหนัก 64-67 กิโลกรัม
ในการแข่งขันครู (สามารถ พยัคฆ์อรุณ) แนะนำเทคนิค โดยหาจุดเด่นของเรา คือออกอาวุธจังหวะ 2 อย่าง คู่ต่อสู้เตะมา เราใช้การหลบหลีกไม่ให้ถูกอาวุธ แล้วเราสวนออกไปให้คู่ต่อสู้ไม่ทันระวังตัว
แล้วเลือก 5 ท่าที่เราถนัด ออกได้ดีที่สุด ใช้ต่อเนื่องกัน มีบาทาลูบพักตร์ ใช้ฝ่าเท้าถีบที่ใบหน้าของคู่ต่อสู้ หนุมานถวายแหวน กระโดดใช้ 2 กำปั้นชกที่ใบหน้าของคู่ต่อสู้หรือปลายคาง ท่านี้ถ้าทำถูกจังหวะหรือถูกวิธีสามารถน็อกคู่ต่อสู้ได้
ท่าขวางจักรนารายณ์ หมุนเอาหลังมือเข้าไปให้โดนบนบริเวณศีรษะ หรือใบหน้า ท่าฤษีเหิน กระโดดชกบริเวณใบหน้าคู่ต่อสู้ และจระเข้ฟาดหาง ท่านี้เป็นจังหวะที่หมุนตัวใช้เท้าที่ถนัดเหวี่ยงไปข้างหลังให้โดนคู่ต่อสู้
ท่าแม่ไม้มวยไทยนอกจากรุกแล้วยังสามารถรับอาวุธคู่ต่อสู้ได้ ถ้าเขาใช้ท่ายากมาเราใช้ง่ายกลับ เป็นการทำลายจังหวะ ถ้าเขาใช้จระเข้ฟาดหางเราก็ใช้กวางเหลียวหลัง หรือบาทาลูบพักตร์ ทำลายจังหวะคู่ต่อสู้ได้ หรือถ้าเขาใช้ท่าฤษีเหินเราก็ใช้ท่าง่าย อาจจะเป็นพร้ายายแก่ คู่ต่อสู้กระโดดเข้ามาหาเรา เราใช้ศอกประเข้าปลายคางคู่ต่อสู้ ก็เป็นการตอบโต้กลับ”
แม่ไม้มวยไทยควรถูกบรรจุเป็นหลักสูตรการเรียนการสอนในกระทรวงศึกษาธิการ
“สถานศึกษาควรนำเอาไปใช้ในการสอน ตรงนี้จะเป็นการอนุรักษ์มวยไทยอย่างยั่งยืน อย่างเราจัดการแข่งขันมันก็จบไป คนแข่งขันก็เฉพาะกลุ่มคน แต่กลุ่มคนที่เราต้องการให้เขารู้ก็คือเยาวชน เมื่อไรที่มวยไทยเข้าสู่สถานศึกษา จะเป็นการอนุรักษ์ศิลปะมวยไทยอย่างยั่งยืนที่สุด” ผศ.ดร.ต่อศักดิ์ กล่าวทิ้งท้าย