ถิ่นที่ในจินตนาการ แฟรงก์ สเตลลา

โดย...อฐิณป ลภณวุษ

แกลเลอรี่ศิลปะ แอนเดอร์ส วัห์ลสเต็ดต์ กรุงนิวยอร์ก นำเสนอชิ้นงานเด่นของ แฟรงก์ สเตลลา โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากชุด Imaginary Places (1994-2004) ซึ่งเขาใช้เวลาราว 10 ปี ในการปลุกปั้น

ซีรี่ส์ผลงานชุด Imaginary Places แฟรงก์ได้แรงบันดาลใจมาจากหนังสือ The Dictionary of Imaginary Places ของอัลแบร์โต มันเกล และจันนี่ กวาดาลูปิ ที่พาท่องไปยังสถานที่ในจินตนาการต่างๆ กว่า 1,200 แห่ง ตั้งแต่แอตแลนติส ไปจนกระทั่งเอล โดราโด ยูโทเปีย มิดเดิ้ลเอิร์ท จนถึงจูราสสิก พาร์ค ฯลฯ หนังสือมีภาพประกอบ พร้อมแผนที่ ราวไกด์บุ๊กท่องเที่ยวเลยทีเดียว แฟรงก์ สเตลลา จึงจินตนาการสถานที่ต่างๆ ออกมาในภาพพิมพ์ของเขาบ้าง

ผลงานในชุดนี้มี 6 ชิ้น ชิ้นเด่นๆ ได้นำชื่อวรรณกรรมต่างๆ มาตั้งเป็นชื่อภาพ อย่างเช่น เรื่อง Riallaro : The Archipelago of Exiles (1901) ของก็อดฟรีย์ สวีเวน กับ Limanora : The Island of Progress (1903; both New York and London) ของ จอห์น แมคมิลเลียน บราวน์

ภาพพิมพ์ชุดนี้โดดเด่นด้วยการดึงเอาความรุ่มรวยของสไตล์บาโร้กมาใช้ผสมผสานกับรูปทรงอันหลากหลายของยุคสมัยใหม่ รูปฟอร์ม ฟอร์แมต และออบเจกต์ที่ขัดแย้ง ปะทะสังสรรค์ ควบรวมแบบไม่เข้ากัน สร้างสรรค์ให้ดูมีความเคลื่อนไหว การจัดองค์ประกอบที่ไม่ธรรมดา จนดูเหมือนภาพ 3 มิติ นอกจากนี้ แฟรงก์ยังจัดเต็มด้านเทคนิคภาพพิมพ์หลายอย่างเอาไว้ในชิ้นงานเดียว ทั้งพิมพ์เพลตเหล็ก พิมพ์ไม้ พิมพ์แผ่นเหล็กทองแดงด้วยสีน้ำ พิมพ์แบบเมซโซทินท์ เพื่อสร้างแสงเงา แม่พิมพ์แบบนูนเขาก็ใช้ เช่นเดียวกับการพิมพ์หิน และการพิมพ์แบบสกรีน

แฟรงก์ สเตลลา ยังทดลองนำเอาแม่พิมพ์ รวมทั้งอุปกรณ์ที่เขาเคยใช้กับงานศิลปะชิ้นอื่นๆ ของตัวเอง ที่ใช้แล้วมาใช้ซ้ำ แบบต่างกรรมต่างวาระ อย่างเช่น ภาพ The Circuits and Moby Dick ที่ได้นำเอาแผ่นอะลูมิเนียม ซึ่งเคยใช้สำหรับงานประติมากรรมของเขา ณ โรงหล่อประติมากรรมโพลิก ทัลลิกซ์ ไฟน์อาร์ต เฟาดรี ทางตอนเหนือของนิวยอร์ก อันเป็นสายงานศิลปะสมัยก่อนหน้าที่เขาจะเบนเข็มมาทำงานจิตรกรรมและภาพพิมพ์ แผ่นอะลูมิเนียมดังกล่าวกลายมาเป็นส่วนต่อขยายของภาพ ที่แฟรงก์ต้องการจะเพิ่มเติมเล่าต่อ รวมทั้งเป็นการทดลองของเขาเองด้วยที่จะเพิ่มเติมเทคนิคการพิมพ์เข้าไปอีก ซึ่งทำให้ได้ทั้งพื้นผิวและความโดดเด่นยิ่งขึ้น

ภาพพิมพ์ชุด Imaginary Places ไม่ใช่เพียงแค่การเล่นกับจินตนาการให้ผู้คนได้คิดตามถึงสถานที่ที่ไม่เป็นจริงต่างๆ เท่านั้น ทว่าตั้งใจให้ผู้ชมได้สัมผัสถึงพื้นผิวและพื้นที่ว่าง สีสันในภาพอาจจะเป็นโครงสร้างหลักที่เห็นเป็นอย่างแรก ขณะที่รูปฟอร์มต่างๆ ที่ผสมผสานกันบนชิ้นงานก็ช่วยให้ดูมีความเคลื่อนไหว สนุกสนาน มีชีวิตชีวา

สำหรับ แฟรงก์ สเตลลา ประติมากร จิตรกร และนักพิมพ์ภาพศิลปะชาวอเมริกัน เกิดที่มัลเด็น รัฐแมสซาชูเซตส์ เมื่อปี 1936 เขาใช้ชีวิตส่วนใหญ่สร้างสรรค์ผลงานในนิวยอร์ก หลังศึกษาทางด้านศิลปะที่ฟิลลิปส์ อะคาเดมี ในเมืองแอนโดเวอร์ รัฐแมสซาชูเซตส์ เขาก็เข้าศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยพรินซ์ตัน ในรัฐนิวเจอร์ซีย์ โดยจบการศึกษาทางด้านประวัติศาสตร์ในปี 1958

แฟรงก์ สเตลลา ย้ายมาปักหลักที่นิวยอร์กและเริ่มสร้างสรรค์งานศิลปะ ซึ่งกลายเป็นสิ่งที่สร้างชื่อเสียงให้กับเขาในทันที เขาได้โอกาสแสดงงานเดี่ยวครั้งแรกที่ลีโอ คาสเทลลิ แกลเลอรี่ ในปี 1960 หลังจากนั้นผลงานของเขาก็ได้ไปจัดแสดงทั่วสหรัฐและทั่วโลก

ในปี 1970 แฟรงก์ สเตลลา ในวัย 34 ปี ได้กลายเป็นศิลปินที่อายุน้อยที่สุดที่มีนิทรรศการรำลึกถึงผลงานที่ผ่านมาของเขา จัดแสดง ณ พิพิธภัณฑ์ศิลปะสมัยใหม่ หรือโมมา ที่นิวยอร์ก (Museum of Modern Art-MOMA) โดยมีการจัดนิทรรศการย้อนรำลึกผลงานของเขาอีกครั้งที่นี่ในปี 1987

ขณะที่ปี 2015 พิพิธภัณฑ์ศิลปะสมัยใหม่วิทนีย์ ยกพื้นที่ชั้น 5 ทั้งชั้นจัดนิทรรศการย้อนรำลึกถึงผลงานของแฟรงก์ สเตลลา เป็นการฉลองเปิดอาคารใหม่ของพิพิธภัณฑ์ฯ ทรงเรนโซเปียโนด้วย