แข่งเรือแข่งพายแข่งได้ แต่แข่งวาสนาไม่ได้

โดย...ส.คนจริง

เรื่องบุญ เรื่องวาสนา และบารมี แต่ละคนไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับ ปุพเพกตปุญญตา หรือคุณความดีที่สะสมไว้อย่างสม่ำเสมอ ในวงการพระสงฆ์ก็หนีไม่พ้นเรื่องนี้ ที่เห็นชัดเจนที่สุด ได้แก่ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) เป็นประธานผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราชมา 10 ปี ก็ไม่มีโอกาสได้รับการพระราชทานสถาปนาให้สูงขึ้น แม้กระทั่งตำแหน่งผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ก็ไม่ได้เป็น มรณภาพไปเสียก่อน หรือการพระราชทานสถาปนาสมเด็จพระราชาคณะชั้นสุพรรณบัฏ เมื่อวันที่ 5 ธ.ค. 2559 พระเถระที่หวังว่าจะได้ก็ไม่ได้ จนเป็นที่มาของโลกธรรม ที่พระเถระรูปหนึ่งเขียนติดที่รูปตนและส่งไลน์ต่อๆ ว่า ถึงคราวได้ ไม่น่าได้ มันก็ได้ ถึงคราวไม่ได้ ทำอย่างไรก็ไม่ได้ ถึงคราวเสีย ไม่น่าเสีย ก็เสียไป เรื่องได้เสีย ฝีมือใครนี่สำคัญ

เรื่องแบบนี้ เป็นเรื่องบุญ เรื่องวาสนาบารมี ที่สะสมไว้ จนกระทั่งมีคำพังเพยปลอบใจ เพื่อให้ทำใจ จะได้ไม่เป็นโรคซึมเศร้า ว่า แข่งเรือแข่งพายแข่งได้ แต่แข่งวาสนาไม่ได้

วันนี้ขอนำบันทึกอดีตสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 18 มาเล่าสูกันฟัง เพราะเข้ากับเรื่อง แข่งเรือแข่งพายแข่งได้ แต่แข่งวาสนาไม่ได้

หนังสือ โดยเสด็จพระราชกุศล ออกพระเมรุพระศพ ของสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสนมหาเถระ) ที่รัฐบาลจัดพิมพ์ เล่าประวัติสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 18 ไว้น่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์) ทรงงอกงามไพบูลย์ในพระศาสนามาโดยลำดับ ชีวิตสมณะเริ่มจากสามเณรเปรียญ 3 ประโยค มาเป็นพระมหาเปรียญ 4 ประโยค เป็นพระครูฐานานุกรม เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ปลัดซ้ายสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ จนกระทั่งดำรงสมณศักดิ์ชั้นธรรมที่พระธรรมปาโมกข์

เมื่อมีสมณศักดิ์ชั้นธรรม ซึ่งตัวท่านเองว่าใหญ่แล้ว ดังนั้นเจ้าคณะรองหรือสมเด็จนั้นไกลเกินฝัน ซึ่งตัวท่านเองบันทึกว่าคงจะอีกนานปี ชีวิตนี้คงหมดหวัง ดังที่ปรากฏในนิพนธ์รางวัลในชีวิต ตอนหนึ่งที่เล่าลำดับที่นั่งพระเถระในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยว่าตัวท่านนั้นอยู่ลำดับที่ 11 อันดับสุดท้ายของแถวหน้า

ท่านเขียนว่า ลองนึกดูเล่นๆ ว่ากว่าจะเลื่อนลำดับถึงตะลุ่มมุก คงอีกนานปี ชีวิตนี้คงไม่มีหวัง (ภาชนะที่ใสอาหารถวายสมเด็จพระราชาคณะ ใช้ตะลุ่มมุก ส่วนพระเถระระดับรองใช้ถาดธรรมดา) แต่มีเหตุให้ใกล้ตะลุ่มมุกทุกที เมื่อได้รับสถาปนาเป็นพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ เจ้าคณะรอง เพราะผู้อาวุโสมรณภาพไปบ้าง มีเหตุอื่นบ้าง ในที่สุดได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เมื่อผู้ครองตำแหน่งเดิม (สมเด็จพระสังฆราช อยู่ ญาโณทัย) ได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราช ในปี 2506

การที่ได้รับการสถาปนาชั้นสุพรรณบัฏ แม้จะมีรองสมเด็จ 2 รูป (ในขณะนั้น) แต่เพราะอาวุโสโดยสมณศักดิ์ ดังนั้นวันที่สถาปนาสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 15 ที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เมื่อวันที่ 4 พ.ค. 2506 ท่านจึงได้รับสุพรรณบัฏเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ในคราวเดียวกัน (ต่อมาอีก 11 ปี เด็กชายจาก อ.นครหลวง จ.พระนครศรีอยุธยา ก็ได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราช) นี่คือ แข่งเรือแข่งพายแข่งได้ แต่แข่งวาสนาไม่ได้