เครื่องทองแดงใช้ก็ดีแขวนก็สวย

โดย...สุธน สุขพิศิษฐ์

เมื่อ 4 อาทิตย์ที่แล้วผมชวนให้ใช้ของในครัวแบบย้อนยุค ครั้งนี้เปลี่ยนแนวเป็นของทันสมัยบ้าง เป็นเครื่องทองแดงครับ ถ้านึกไม่ออกลองเข้าไปดูเว็บไซต์ของ Williams-Sonoma ซึ่งเป็นเว็บที่ขายของใช้ในบ้านที่ทันสมัยเลิศ และมีโชว์รูมกระจายอยู่ทุกเมืองสำคัญของอเมริกา นอกจากจะลานตากับของใช้ต่างๆ แล้ว จะเห็นหม้อ กระทะที่ทำด้วยทองแดง หลายๆ แบบหลายๆ ขนาด ซึ่งส่วนใหญ่เป็นของฝรั่งเศส น่าใช้ครับแต่แพงระเบิด แค่หม้อใบเดียว ราคาตั้งแต่ 200-350 เหรียญสหรัฐ เครื่องทองแดงมันมีข้อดีตรงที่มันให้ความร้อนได้เร็ว แต่ก็มีข้อเสียอยู่บ้างตรงที่ตัวหม้อ กระทะ นั้นเป็นทองแดง แต่มือจับเป็นทองเหลือง เวลามันอยู่บนเตามันร้อนต้องใช้ถุงมือกันความร้อนจับ แล้วอีกอย่างต้องคอยขัดไม่ให้มันหมอง แต่ถึงจะมีดีมีเสียอย่างไรก็ตาม ผมคิดว่าหลายคนคงอยากได้ เพราะมันสวยดูโก้กว่าเครื่องสเตนเลส

ความจริงเครื่องใช้ประเภททองแดง ทองเหลือง นั้นมันไม่ใช่เรื่องใหม่ครับ ชาวเอเชียก็ใช้มาเก่าแก่ เมืองไทยเองในสมัยก่อนไม่ได้ใช้เครื่องทองแดง แต่ใช้เครื่องทองเหลือง เป็นการทำด้วยมือโดยช่างชาวจีน ซึ่งถ้าลองมองย้อนหลังแล้ว มีมากมาย อย่าง ขันน้ำ พานรอง ช้อน ส้อม ทัพพี เชี่ยนหมาก ชุดขายกาแฟโบราณทั้งหม้อต้มน้ำ กระบวย หรือก้านถุงผ้าชงกาแฟทุกอย่างเป็นทองเหลืองหมด หม้อก๋วยเตี๋ยวโดยเฉพาะก๋วยเตี๋ยวแคะ ที่ลักษณะเหมือนหาบ มีช่องกระจกใส่ลูกชิ้นต่างๆ หาบตือฮวนที่มีครอบกระจกหุ้มด้วยทองเหลืองโชว์ตือฮวน หม้อนึ่งที่เรียกว่าลังถึงก็ทองเหลือง ยังเห็นร้านขายขนมจีบในถนนแปลงนามที่ขายดิบขายดีก็ยังใช้อยู่ หม้อไฟสมัยก่อนก็ทองเหลือง แตรบีบทองเหลืองของก๋วยเตี๋ยวเรือ กระดิ่ง กระทะทองเหลืองนี่ทุกบ้านต้องมี พูดถึงกระทะทองเหลืองเมื่อหลายปีก่อนผมเดินหาของกินตอนกลางคืนที่เยาวราช เจอแผงขายก๋วยเตี๋ยวคั่วไก่ ในซอยอิสรานุภาพ ผัดก๋วยเตี๋ยวทีละชามด้วยกระทะทองเหลืองดูน่ากิน ใช่แล้วมือเก่าแน่ๆ แต่ Dogs no eat เพราะกระทะทองเหลืองแท้ๆ ที่ชวนให้กิน ภายหลังเครื่องทองเหลืองโดนเครื่องอะลูมิเนียม สเตนเลส สำเร็จโทษไปเรียบร้อย

ผมมาหลงใหลเครื่องทองแดงครั้งแรกเมื่อ 28 ปีที่แล้ว ตอนนั้นเมืองจีนเพิ่งเปิดประเทศไม่นาน ผมกับเพื่อนไม่กี่คนไปยูนนาน เพื่อไปดูทะเลสาบเอ่อไห่หรือสมัยก่อนไทยจะเรียกว่า หนองแส ซึ่งนักประวัติศาสตร์รุ่นพ่อหลายคนเชื่อตามฝรั่งว่า คนไทยหรือคนไตเคยอยู่ที่นั่นแล้วอพยพมาตามแม่น้ำหวงเหอ มาอยู่ที่แหลมทองนี่แหละ แต่ผมว่าคงไม่ใช่ ใครจะทิ้งที่อันอุดมสมบูรณ์อย่างนั้นมาทำพระแสงอะไร

กลุ่มผมไปลงเครื่องบินที่คุนหมิง เมืองที่เล็ก มืด ทึมๆ สกปรก นั่งรถบัสโขยกเขยกไปตามถนน Burma Road กว่าจะไปถึงตาลี่ใช้เวลาถึง 2 วัน ระหว่างทางแวะพักก้นกบที่หมู่บ้านอะไรจำไม่ได้แล้ว มีชาวบ้านเอาหม้อ กาต้มน้ำทองแดง อย่างละใบตีด้วยมือเอามาวางขาย ผมซื้อกาต้มน้ำใบใหญ่มา ซึ่งถ้าผมขายเต้าฮวย เอากาน้ำมาต้มน้ำขิง จะสบายมาก ซื้อมาเป็นเงิน 100 กว่าบาท ตอนนั้นเงินหยวนหยวนละ 2 บาท นั่นเป็นเครื่องทองแดงชิ้นแรก

ยังไปอีกตอนนี้เลยไปถึงลี่เจียง เจอแหล่งจั๋งหนับ ตรงหลังเมืองเก่าเป็นตลาดสด มีแผงขายของเยอะแยะ และมีแผงขายเครื่องทองแดงที่ตีด้วยมือ หม้อไฟ กระทะ หม้อสารพัดแบบ นี่ถ้าไปเมืองจีนด้วยรถปิกอัพคงซื้อหมด และมารู้ว่าเมืองลี่เจียงนี่เป็นเมืองทำเครื่องทองแดงด้วยมือ ส่งขายไปตามเมืองต่างๆ ในยูนนาน เห็นว่าตอนนี้ลี่เจียงเป็นเมืองท่องเที่ยวการทำเครื่องทองแดงก็น้อยลง

แต่กระทะทองแดงของจีนนั้น การใช้งานคนไทยอาจจะไม่ถนัด คนจีนจะใช้กระทะใบเล็กและก้นเป็นหลุม ก้นไม่แบนเหมือนที่เราๆ ใช้กัน แถมมือจับของเขาตั้งตรงชี้เด่ ใช้วิธียกขึ้นลงแนวตั้ง ไม่เหมือนการจับทั่วไปที่เป็นแนวราบ พูดง่ายๆ ใช้ยากหน่อย ซื้อมาแล้วต้องไปจ้างช่างตีก้นให้แบน แล้วพับมือจับให้เป็นแนวราบแล้วใส่ด้ามไม้

ผมนั้นเหมือนผีเครื่องใช้ทองแดงเข้าสิง ไปเมืองนอกชอบเดินตาม Flea Market หรือตามร้านขายของใช้แล้ว เจอเครื่องทองแดงแบบฝรั่งก็ซื้อไม่ลังเล เคยกัดฟันซื้อใหม่ๆ บ้างเหมือนกัน

สำหรับมือใหม่ตอนนี้ง่ายแล้วครับ เพราะของเก่าจากญี่ปุ่นมาเยอะมาก มีทั้งมือแรก มือสอง มือสาม เป็นเครื่องทองแดงแบบครึ่งตัว คือทำเลียนแบบของเก่าครับ เขาทำลายหม้อ กระทะ เหมือนตีด้วยมือ ที่จริงปั๊มด้วยโรงงานทั้งสิ้น แล้วเนื้อที่เป็นทองแดงนั้นเป็นการชุบด้วยทองแดง จะไม่หนาด้วย ใช้บ่อยหน่อยเริ่มเห็นเนื้อในที่เป็นสเตนเลส แล้วอีกอย่างเครื่องทองแดงญี่ปุ่นนั้นมักมีฝา ดันทะลึ่งเป็นฝาแก้ว ผิดจากของฝรั่ง แต่พูดถึงใช้งานสะดวก ราคาไม่แพง เจอแล้วตะครุบไว้ก่อน เดี๋ยวนี้เริ่มมีคนนิยมมากขึ้นแล้ว ราคาเลยสูงขึ้นเรื่อยๆ

เครื่องทองแดงของญี่ปุ่น แขวนหรือตั้งบนชั้นในครัวก็ดี เป็นเฟอร์นิเจอร์ของครัวได้เหมือนกัน ลองดูครับ แต่อย่าโลภมากเหมือนผม ตอนนี้เป็นสมบัติบ้าในครัวไปแล้ว สวัสดีครับ