ไตรแลนด์
จุดสตาร์ทของเรื่อง “ไตรแลนด์” เริ่มที่สามเหลี่ยมทองคำ อ.เชียงแสน จ.เชียงราย จุดที่สามประเทศ ไทย ลาว เมียนมา มาพบกัน
โดย...กาญจน์ อายุ
จุดสตาร์ทของเรื่อง “ไตรแลนด์” เริ่มที่สามเหลี่ยมทองคำ อ.เชียงแสน จ.เชียงราย จุดที่สามประเทศ ไทย ลาว เมียนมา มาพบกัน โดยมีแม่น้ำโขงเป็นสายใยเชื่อมโยง แลซ้ายเป็นลาว แลขวาเป็นเมียนมา เพื่อนบ้านที่อีกไม่กี่วันก็จะดองเป็นสมาชิกในครอบครัวประชาคมอาเซียน (เออีซี) แต่เขตชายแดนไม่มีดีแค่การค้า คนไทยสามารถไปเที่ยวได้แค่พกบัตรประชาชน จ่ายเงินบาท และไม่ต้องหัดพูดภาษาใดๆ
อย่างไรก็ตาม คนบ้านเขาก็ข้ามมาเที่ยวบ้านเราอย่างในสามอำเภอติดโขง อ.เชียงแสน เชียงของ และเวียงแก่น ที่มีจุดผ่านแดนและจุดผ่อนปรนให้ข้ามไปมาหาสู่ หลักรู้เขารู้เราจึงไม่มีประโยชน์แค่ในยามศึก เพราะในยามนึกอยากเที่ยวก็หยิบมาวางแผนแล้วยกทัพเดินทาง
เชียงแสน : เยือนถิ่นอีสาน สักการะชเวดากอง
เป็นที่ทราบกันดีว่าเวียงเชียงแสนเป็นเขตเมืองสมัยอาณาจักรล้านนา มีการค้นพบวัดโบราณ 76 แห่ง ในเขตกำแพงเมือง แต่ใครบ้างที่ทราบว่าเชียงแสนมีหมู่บ้านอีสาน ที่นั่นเป็นหมู่บ้านขนาด 161 หลังคาเรือน ชื่อ บ้านท่าขันทอง ต.บ้านแซว อ.เชียงแสน ชาวบ้านอพยพมาจาก จ.สกลนคร มหาสารคาม ร้อยเอ็ด ยโสธร อุบลราชธานี เมื่อ 53 ปีที่แล้ว เพราะหนีความแห้งแล้งและแนวคิดคอมมิวนิสต์ที่แพร่เข้าอีสาน เมื่อย้ายถิ่นมาก็ยังไม่ทิ้งรากเหง้า ตั้งแต่การเลือกถิ่นฐานติดแม่น้ำโขง การสร้างบ้านแบบอีสาน ภาษา อาหาร ดนตรี พิธีบูชาพญานาค และประเพณีฮีต 12 คลอง 14 เป็นหมู่บ้านเดียวในภาคเหนือที่ไส้อั่วรุกล้ำปลาร้าไม่ได้
ชาวบ้านท่าขันทอง ยังร่วมมือกันจัดตั้งเป็นกลุ่มโฮมสเตย์ ให้นักท่องเที่ยวขึ้นรถอีแต๊กพาไปชมการทอผ้าขาว โรงเลี้ยงจิ้งหรีด ฟังดนตรีหมอแคน ลงแขกเกี่ยวข้าว กินเสาวรสและถั่วดาวอินคา ตกเย็นนั่งล้อมวงกินข้าวพาแลง จกส้มตำ ซดต้มปลา และล้อมวงร้องหมอลำก่อนกางมุ้งนอน
ณ สามเหลี่ยมทองคำ สามารถนั่งเรือล่องโขงจากฝั่งเชียงแสนไปชมอาณาจักรกาสิโนแขวงบ่อแก้วของลาว และเมืองท่าขี้เหล็กแห่งเมียนมา ทั้งสองจุดคึกคักไปด้วยนักเสี่ยงโชค แต่ถ้าเมืองการค้าสำคัญระหว่างไทย-เมียนมา ต้องยกให้ด่านแม่สาย-ท่าขี้เหล็ก ที่เดินทางจากเชียงแสนไปโดยรถยนต์ ด่านแม่สายคนเมียนมาจะข้ามมาซื้ออาหารและเครื่องใช้ต่างๆ ส่วนคนไทยข้ามฝั่งไปท่าขี้เหล็กเพื่อซื้อสินค้าราคาถูกที่เมืองไทยขายไม่ได้ คนไทยข้ามไปเมียนมาได้โดยใช้แค่บัตรประชาชน แต่สามารถอยู่ได้ไม่เกิน 24 ชม.ซึ่งก็มากพอให้เที่ยวทั่วท่าขี้เหล็ก
ส่วนใหญ่คนขับตุ๊กตุ๊กมักเสนอโปรแกรมไหว้พระที่ฟังแล้วก็เฉยๆ แต่วัดที่ทำให้หันไปฟังต่อคือ ชเวดากอง ในใจพลันพิจารณาชเวดากองอยู่ย่างกุ้ง นั่นจริง แต่ท่าขี้เหล็กมีชเวดากอง นี่ก็จริง เติมหน้าไปหน่อยว่าตัวแทนของชเวดากองเพราะในเมียนมามีสถานที่ที่เรียกว่าชเวดากอง 3 แห่ง อยู่ที่ย่างกุ้ง ท่าขี้เหล็ก และมัณฑะเลย์ ที่ท่าขี้เหล็กเป็นเจดีย์สูง 108 ฟุต แม้ความยิ่งใหญ่จะไม่มากเท่าต้นแบบ แต่ชาวเมียนมาก็ศรัทธาไม่ต่างกัน อีกแห่งคือ วัดระแข่ง วัดเก่าแก่อายุ 700 กว่าปี ที่ประดิษฐานพระศรีศากยะมุนีจากมัณฑะเลย์ ศักดิ์สิทธิ์เรื่องขอบุตร การันตีโดยพี่คนขับตุ๊กตุ๊กก็มาขอที่นี่ ทั้งสองแห่งเป็นไฮไลต์ในท่าขี้เหล็ก แต่ส่วนใหญ่คนไทยมักจะเดินวนเวียนอยู่แถวตลาดท่าล้อจับจ่ายสินค้า “ติดป้าย” แบรนด์เนมทั้งแว่นตา กระเป๋า รองเท้าเสื้อผ้า และแผ่นซีดี
นอกจากนี้ ท่าขี้เหล็กยังเป็นเมืองหน้าด่านของรัฐฉาน จึงสามารถเดินทางต่อไปยังเชียงตุงเข้าไปเรื่อยจนถึงตองยีกะลอว์ และยาวไปถึงย่างกุ้ง ทว่าการเดินทางโดยรถยนต์ต้องทำวีซ่าล่วงหน้า ส่วนคนที่เดินทางเข้าประเทศเมียนมาโดยเครื่องบินจะละเว้นวีซ่าและอยู่ได้ไม่เกิน 14 วัน
เชียงของ : ไทลื้อ ไทย-ลาว
ถัดจาก อ.เชียงแสน ไหลมาตามกระแสน้ำโขงจะพบ อ.เชียงของ เมืองนี้มีชุมชนที่น่าสนใจที่ บ้านศรีดอนชัย ศูนย์กลางอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ลื้อลายคำ เป็นบ้านไม้สองชั้นที่สืบทอดมาจนถึงรุ่นหลานและดัดแปลงเป็นพิพิธภัณฑ์บอกเล่าความเป็นมาและวิถีชีวิตของชาวไทลื้อ
ชาวไทลื้อมีถิ่นฐานเดิมอยู่ที่แคว้นสิบสองปันนา (ทิศตะวันตกเฉียงใต้ของมณฑลยูนนาน ประเทศจีน) มีเมืองเชียงรุ้งเป็นศูนย์กลางการปกครอง ปัจจุบันชาวไทลื้อกระจัดกระจายไปอยู่ทางภาคเหนือของไทย ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของรัฐฉาน ประเทศเมียนมา ภาคตะวันตกเฉียงเหนือของลาว และภาคเหนือของเวียดนาม ซึ่งกลุ่มที่ย้ายมาอยู่ที่บ้านศรีดอนชัยมีนามสกุลเหมือนกันหมดคือ วงศ์ชัย ชาวบ้านยังคงรักษาวัฒนธรรมไทลื้อ ทั้งการทอผ้า ลายผ้า อาหาร การแสดงประจำชนชาติ รวมถึงภาษาไทลื้อที่รุ่นเด็กก็ยังพูดได้แม้ว่าจะอพยพเข้ามาอยู่ในไทยมากกว่า 100 ปี วัฒนธรรมดั้งเดิมก็ยังไม่สูญหาย
ส่วนฝั่งตรงข้ามแม่น้ำโขง คือ แขวงห้วยทราย ประเทศลาว คนไทยสามารถข้ามไปหาสู่กันได้เพียงโดยสารเรือข้ามฟากแป๊บเดียว แต่ที่เที่ยวมีไม่มากมาย เช่น ป้อมเก่าค่ายทหารฝรั่งเศส สภาพทรุดโทรม แต่ก็มีพิพิธภัณฑ์แสดงอาวุธสงครามให้เห็นที่มาของป้อม และวัดจอมเขามณีรัตน์ ตั้งอยู่บนเนินเขาหันหน้าสู่แม่น้ำโขง ภายในมีพระอุโบสถสร้างด้วยไม้สัก ตกแต่งด้วยศิลปะไทใหญ่ และหอระฆังบนเนินสูงเป็นจุดชมเมืองห้วยทรายได้เกือบทั้งหมด ส่วนตลาดมีแต่สินค้าจากประเทศไทยให้คนลาวจับจ่าย ดังนั้น
วิธีเที่ยวเมืองห้วยทรายจึงแนะนำให้นำจักรยานข้ามเรือมาด้วย เพราะแม้สถานที่ท่องเที่ยวจะมีไม่มากแต่วิถีชีวิตของชาวลาวยังเป็นเสน่ห์
เวียงแก่น :ประตูรักผาบ่อง จับหมอกผาตั้ง
อำเภอสุดท้ายก่อนแม่น้ำโขงจะโค้งวกเข้าลาวคือ อ.เวียงแก่น แม่น้ำโขงไหลผ่านยาว 16 กม. และเป็นที่ตั้งของภูชี้ฟ้าและผาตั้ง
ทัศนัย สุธาพจน์ นายอำเภอเวียงแก่น กล่าวว่า เวียงแก่นมีสี่มิติ หนึ่ง การท่องเที่ยวทั้งทางบกและทางน้ำ เช่น ผาตั้ง ภูชี้ฟ้า ล่องแม่น้ำโขง ชมหาดผาไดสอง วัฒนธรรมชนเผ่าที่หลากหลาย เวียงแก่นมี 9 ชนเผ่า จำนวนประมาณ 3.5 หมื่นคน สาม มีพืชพรรณธรรมชาติมากมาย ที่ขึ้นชื่อคือส้มโอเวียงแก่น เนื้อแห้งกรอบ รสชาติอมเปรี้ยวนิดๆ ทุกปีช่วงปลายเดือน ส.ค.จะมีงานส้มโอให้เกษตรกรมาขาย รวมถึงทุ่งดอกพญาเสือโคร่งบริเวณหน่วยจัดการต้นน้ำหงาวงาว (ทางขึ้นภูชี้ฟ้าจากฝั่ง อ.เวียงแก่น) และบริเวณโรงเรียนบรรพตวิทยาที่ผาตั้ง และมิติที่สี่คือ เวียงแก่นเป็นเมืองการค้าชายแดนที่คึกคัก แม้ว่าจะไม่มีจุดผ่านแดนถาวรแต่ก็มีจุดผ่อนปรนที่คึกคักมาก โดยเฉพาะทุกๆ วันพุธจะมีคนลาวนับพันข้ามมาเปิดตลาดนัดขายพืชผลทางการเกษตรและของป่า
นายอำเภอทัศนัย ยังกล่าวถึงไฮไลต์ใหม่บนผาตั้งที่เรียกว่า ผาบ่อง ผาบ่องเป็นช่องเขาระหว่างไทย-ลาว สมัยก่อนใช้เป็นช่องทางสัญจรหากัน ทำให้มีเรื่องเล่าว่า ในอดีตหนุ่มสาวจะแตะเนื้อต้องตัวกันเป็นเรื่องยาก แต่หนุ่มสาวที่เดินผ่านผาบ่องต้องยื่นมือช่วยเหลือกันเพราะพื้นที่มีความลาดชัน เมื่อเดินผ่านพร้อมกันบ่อยเข้าก็เกิดเป็นความรัก จึงมีเรื่องเล่าขานกันมาว่า ถ้าหนุ่มสาวจูงมือลอดประตูผาบ่องด้วยกันจะมีความรักมั่นดั่งภูผา เหตุนี้เองทำให้ผาบ่องเข้าไปอยู่ในโครงการ เขาเล่าว่า... ของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) และจะโปรโมทในชื่อ ประตูรักแห่งขุนเขา ตามเรื่องเล่าขาน
ด้าน เก่ง ชัยวารินทร์ ผู้ช่วยผู้อำนวยการ ททท. สำนักงานเชียงราย กล่าวถึงเทศกาลท่องเที่ยวช่วงหน้าหนาวนี้ว่า ในตัวเมืองยังมีงานแสดงดอกไม้เหมือนเดิม ได้แก่ มหกรรมดอกไม้อาเซียนเชียงราย ริมแม่น้ำกก และงานเชียงรายดอกไม้งามจัดที่สวนตุงและโคม เริ่มตั้งแต่สัปดาห์สุดท้ายของเดือน ธ.ค.-ม.ค. ทว่านอกจากดอกไม้ในสวนแล้วเขายังเชิญชวนให้ไปชมดอกไม้ในธรรมชาติ อย่างทุ่งดอกพญาเสือโคร่งในหลายๆ จุด ทั้งที่หน่วยรักษาต้นน้ำหงาวงาวและโรงเรียนบรรพตวิทยาอย่างที่นายอำเภอกล่าวไป ยังมีอีกจุดที่ ดอยปางขอน พญาเสือโคร่งจำนวนกว่า 400 ต้น จะออกดอกสะพรั่งกลางหุบเขาประมาณเดือน ม.ค. ท่ามกลางไร่กาแฟ ซึ่งที่นี่ยังมีจำนวนนักท่องเที่ยวไม่มาก เพราะหนทางขึ้นเขาต้องใช้รถขับเคลื่อนสี่ล้อ จึงจำกัดนักท่องเที่ยวได้ทางหนึ่ง
ผู้ช่วยฯ เก่ง ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า เมื่อปี 2557 มีนักท่องเที่ยวมาเที่ยว จ.เชียงราย เกิน 2 ล้านคน และในปีนี้มีอัตราส่วนเพิ่มขึ้น 10% สาเหตุหนึ่งเป็นเพราะมีจำนวนเที่ยวบินเพิ่มขึ้น และมีสายการบินต้นทุนต่ำบินมาลงมากขึ้น นอกจากนี้นายอำเภอทัศนัย ยังขอเสริมว่า ถนนขึ้นผาตั้งมีความสะดวกปลอดภัย เส้นทางคดเคี้ยวไม่ต่างจากทางขึ้นแม่สลองหรือดอยตุง ติดอยู่แค่ระยะทางที่ไกลจากตัวเมืองที่สุดถ้าเทียบกับอำเภออื่นๆ ใน จ.เชียงราย ดังนั้นเมื่อมาถึงแล้วก็ต้องใช้ให้คุ้มจะอยู่แค่คืนสองคืนถือว่ายังไม่พอ
เรื่องราวทั้งหมดนี้ เริ่มที่สามเหลี่ยมทองคำแต่ไปได้ไกลถึงลาว เมียนมา แถมย้อนอดีตไปได้ร้อยปีกว่า และยังเห็นอนาคตของเหล่าชาติอาเซียนที่จะเกิดขึ้นในอีกไม่ช้า แต่ถ้าถามว่าจุดสิ้นสุดอยู่ที่ใดคงไม่มีใครตอบได้ เพราะการเดินทางดูจะไม่มีจุดสิ้นสุดแม้จะเดินทางมาตลอดชีวิต
