อัญมณีแห่งนอร์ดิก เฮเลเน ชาร์ฟเบค

โดย...อฐิณป ลภณวุษ artofmylifeasafrog.blogspot.com

ผลงานสำคัญ 3 ชิ้นของ เฮเลเน ชาร์ฟเบค จิตรกรสาวชาวฟินแลนด์ กำลังจะขึ้นเวทีประมูลของโซเทอบีส์ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ในเร็วๆ นี้ เธอเป็นศิลปินสตรีคนสำคัญที่สุดของภาคพื้นนอร์ดิก (ประกอบด้วย เดนมาร์ก ฟินแลนด์ ไอซ์แลนด์ นอร์เวย์ และสวีเดน) เลยก็ว่าได้ แม้ว่าในยุคสมัยที่ยังมีชีวิตอยู่นั้น เฮเลเนจะไม่ได้โด่งดังเป็นพลุ เพราะเป็นคนเก็บเนื้อเก็บตัว จะออกมาให้เห็นหน้าค่าตาต่อสาธารณชนก็เมื่อจัดนิทรรศการศิลปะเท่านั้น

ชื่อเสียงของเธอแทบไม่ได้มีการบันทึกเอาไว้ในประวัติศาสตร์ศิลปะยุโรป กระทั่ง 60 ปีหลังจากที่เสียชีวิต คือเมื่อปี 2007 ที่ผ่านมา ชื่อเสียงของยอดจิตรกรหญิงแห่งนอร์ดิกได้รับการฟื้นฟูขึ้นอีกครั้ง เมื่อมีการจัดนิทรรศการย้อนรำลึกถึงเธอทั่วยุโรป

ล่าสุด สถาบันโซเทอบีส์ กรุงลอนดอน ปลุกกระแสศิลปะสตรีแห่งนอร์ดิกขึ้นมาใหม่ โดยนำผลงาน 3 ชิ้น Girl with Blond Hair, The Fencer และ Flaxen-Haired Boymomentum ออกประมูลในช่วงฤดูหนาว (16 ธ.ค.นี้) ร่วมกับผลงานของศิลปินชาวยุโรปท่านอื่นๆ จากศตวรรษที่ 19 โดยภาพทั้ง 3 จะจัดแสดงให้ชม ณ แกลเลอรี่ดอนเนอร์ (Galerie Donner) เลขที่ 1 ถนนเมริกาตู (Merikatu) ในกรุงเฮลซิงกิ ประเทศฟินแลนด์ ในวันที่ 17 พ.ย.นี้

 

โคล้ด พายนิง หัวหน้าหน่วยศิลปะยุโรปศตวรรษที่ 19 สถาบันโซเทอบีส์ ลอนดอน บอกว่า ภาพทั้ง 3 ที่กำลังจะนำออกมาประมูลในฤดูหนาวนี้ เรียกได้ว่าแสดงออกถึงความสามารถโดยรวมของเฮเลเน ชาร์ฟเบค อย่างเห็นได้ชัด

“เธอได้ทุ่มเทให้กับงานศิลปะเป็นเวลากว่า 55 ปี ภาพทั้ง 3 เป็นตัวแทนแสดงความคิดสร้างสรรค์และความสามารถทางศิลปะของเฮเลเน โดยเฉพาะ Girl with Blond Hair ที่เป็นการวาดภาพใหม่ลงบนผืนผ้าใบทับอีกผลงานของเธอที่ชื่อว่า The Tapestry”

สำหรับ Girl with Blond Hair คาดว่าราคาประมูลจะอยู่ที่ 5-7 แสนปอนด์ (6.8-9.5 แสนยูโร) ภาพสีน้ำมันบนผ้าใบภาพนี้ เฮเลเนวาดในปี 1916 แสดงให้เห็นถึงความก้าวล้ำและความสร้างสรรค์ ทั้งยังแสดงถึงอิทธิพลของศิลปินในดวงใจ อย่าง โปล เซซาน และอองรี เดอ ตูลูส-โลเทร็ก

 

ผลงานชิ้นเอกยังแสดงความมั่นใจอย่างเต็มเปี่ยมของเฮเลเนในการสะบัดฝีแปรง โดยสาวผมบลอนด์ผู้ที่เป็นแบบให้คือ อิมพิ ทัมลันเดอร์ เพื่อนบ้านของเธอที่เฮอวิงกานั่นเอง ซึ่งโดยปกติทั้งอิมพิ และเจนนี พี่สาวของเฮเลเน ก็เป็นคนช่วยจัดการทุกสิ่งทุกอย่างให้อยู่แล้ว นอกจาก Girl with Blond Hair แล้ว ยังมีภาพแฝดที่คล้ายกันคือ The Family Heirloom ที่เป็นภาพอิมพิในโพสเดิม แต่วาดเจนนีเพิ่มเข้ามาอีกหนึ่งคน

หลังจากยึดอาชีพครูในเฮลซิงกิเกือบ 10 ปี เฮเลเนไปอาศัยที่ฝรั่งเศสในช่วงทศวรรษที่ 1880 และได้เดินทางไปทั่วยุโรป เนื่องจากสุขภาพไม่แข็งแรง เธอและครอบครัวจึงย้ายไปอยู่ที่เมืองเฮอวิงกา และใช้ชีวิตที่เหลือที่นั่น โดยได้วาดภาพแม่ พี่สาว และเพื่อนบ้าน ทั้งพัฒนาฝีมือในสไตล์โมเดิร์นนิสม์อย่างรวดเร็ว

เฮเลเนขอให้นายจ้าง กอสตา สเตนมัน และไอนาร์ รอยเทอร์ นักค้างานศิลปะสนับสนุนการจัดนิทรรศการศิลปะครั้งใหญ่ ที่มี สเวน สไตรนด์เบิร์ก เป็นภัณฑารักษ์ ในปี 1916 งานจัดขึ้นที่หอศิลป์ลิลเยฟาลช์ กรุงสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน โดยมีผลงานของเธอ 10 ชิ้นร่วมแสดงด้วย แน่นอนว่าหนึ่งในนั้นคือ Girl with Blond Hair และเป็นภาพของเธอเพียงหนึ่งเดียวที่ขายได้ โดย อูโน ดอนเนอร์ วิศวกรชาวฟินนิชที่ไปอาศัยในสตอกโฮล์ม

สำหรับภาพพอร์เทรตของชายหนุ่ม The Fencer นั้น วาดขึ้นในปี 1924 ที่เฮอวิงกา เป็นภาพสีน้ำผสานเทคนิคกูอาชและชาร์โคลบนกระดาษ คาดว่าจะมีมูลค่า 5-7 หมื่นปอนด์ (หรือ 6.8-9.5 หมื่นยูโร) โดย เฮเลเน บอกว่า เขียนภาพนี้ด้วยแรงบันดาลใจจากจิตรกรเอก เอล เกรโก

ด้าน Flaxen-Haired Boymomentum เฮเลเนวาดขณะที่อายุเพียง 16 ปี เรียกว่าเป็นภาพแรกๆ ที่แสดงให้เห็นอารมณ์ “รักเด็ก” ที่หลังจากนั้นจิตรกรหญิงแห่งนอร์ดิกได้วาดภาพเด็กหญิงเด็กชายเอาไว้อีกมากมาย ซึ่งล้วนแสดงความน่ารัก ไร้เดียงสาของเด็กๆ ภาพนี้คาดว่าจะมีมูลค่า 1.2-1.8 แสนปอนด์ หรือ 1.65-2.5 แสนยูโร

เฮเลเน ชาร์ฟเบค

 

เฮเลเน โซเฟีย ชาร์ฟเบค เกิดที่กรุงเฮลซิงกิ ประเทศฟินแลนด์ ในปี 1862 โดยขณะนั้นเรียกว่า แกรนด์-ดัชชี่ เป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต ตอนอายุ 4 ขวบ เธอป่วยหนักจนไม่สามารถไปโรงเรียนได้ พรสวรรค์ด้านการวาดภาพแสดงให้เห็นตั้งแต่เด็ก เธอจึงได้เข้าเรียนในโรงเรียนศิลปะ Finnish Art Society Drawing School ตอนอายุ 11 ขวบ

พ่อของเธอเสียชีวิตตอนที่เธอจบโรงเรียนศิลปะพอดี แม้ไม่มีเงินทุนเรียนต่อ แต่ด้วยความที่เธอทำงานให้อาจารย์อดอล์ฟ ฟอน เบคเคอร์ ตั้งแต่ในโรงเรียน และยังทำอย่างต่อเนื่อง โดยสตูดิโอของอาจารย์อยู่ในมหาวิทยาลัยเฮลซิงกิ ซึ่งอดอล์ฟเห็นแววของเฮเลเน จึงสอนเทคนิคการวาดภาพสีน้ำมันสไตล์ฝรั่งเศสให้เธอด้วยตัวเอง

ในปี 1879 เฮเลเน ในวัย 17 ชนะการแข่งขันประกวดศิลปะระดับประเทศ ทำให้ได้โอกาสทำงานร่วมกับเฮเลนา เวสเทอร์มาร์ค จิตรกรหญิง น้องของนักปรัชญาชื่อดัง เอ็ดเวิร์ด เวสเทอร์มาร์ค และได้โอกาสไปศึกษาศิลปะจากจิตรกรดัง อย่าง เลอง บอนนาต์ ที่สตูดิโอของมาดามเทรลาต์ในวินญี ก่อนจะย้ายกลับไปเรียนกับเฮเลเนอีกครั้งที่สถาบันโกลารอสซี

รัฐบาลยังให้ทุนการศึกษาสำหรับการเรียนต่อที่เมอดง และกงการ์กโน ในแคว้นเบรอตาญ ซึ่งก่อนจะกลับฟินแลนด์เธอได้เดินทางไปอีกหลายแห่งในยุโรป

เฮเลเนไม่ใช่คนแปลกหน้าในแวดวงศิลปะของฟินแลนด์ แม้ว่าจะระเห็จไปอยู่ชนบท ทว่า นอกจากภาพแม่ พี่น้อง เพื่อนบ้าน และแลนด์สเคปแล้ว เธอยังวาดภาพจากสิ่งที่เห็นในแมกกาซีนซึ่งเพื่อนๆ ส่งไปให้มิได้ขาดอีกด้วย