อัลเทอร์เนทีฟ อาร์ต สเปซ

โดย...พงศ์ พริบไหว

เชื่อแน่ว่าหากพูดถึงแกลเลอรี่ คนที่ได้ยินคงคิดคล้ายๆ กันว่าสถานที่ดังกล่าวต้องเป็นของนายทุนเหมาะกับคนมีฐานะ ต้องดูใหญ่โตโก้หรูโอ่อ่า กรุกระจกรอบทิศติดแอร์เย็นฉ่ำ ทว่าในยุคที่หนุ่มสาวกล้าที่จะเปลี่ยนและลงมือทำแกลเลอรี่ในแบบอัลเทอร์เนทีฟ พวกเขาได้นิยามแกลเลอรี่เสียใหม่ให้เป็นสิ่งที่เข้าถึงง่าย ส่งผลให้คนในชุมชนได้เปิดมุมมองต่องานศิลปะ เมื่อผู้คนเข้าใจและเห็นความงดงามของศิลปะ แกลเลอรี่เล็กๆ ในชุมชนได้กลายเป็นแรงขับเคลื่อนสำคัญให้เกิดศิลปินรุ่นใหม่...

แกลเลอรี่ซีสเคป...พื้นที่ของศิลปินรุ่นใหม่

จ.เชียงใหม่ คือ โมเดลที่ชัดเจนของแกลเลอรี่ที่กล่าวถึง เหิร-ต่อลาภ ลาภเจริญสุข ศิลปินหนุ่มและเจ้าของ “แกลเลอรี่ซีสเคป” (Gallery Seescape) บนถนนนิมมานเหมินท์ ซอย 17 คือศิลปินที่เข้ามาเติมเต็มความหมายของคำว่า อัลเทอร์เนทีฟ อาร์ต สเปซ ให้เป็นจริง เขาเองเริ่มทำแกลเลอรี่เล็กๆ ของตัวเองตั้งแต่อายุ 32 เพื่อหวังให้เป็นพื้นที่แสดงผลงานของหนุ่มสาว ก่อนจะประสบความสำเร็จจนสามารถต่อยอดขยายพื้นที่ศิลปะของตัวเองได้อย่างที่ตั้งใจ

เหิร-ต่อลาภ ลาภเจริญสุข

 

 “คือมันเริ่มมาจากความคิดที่ว่าเราอยากมีพื้นที่ซึ่งสามารถแสดงงานศิลปะของคนรุ่นใหม่ โดยไม่ต้องมีเงื่อนไขใดๆ ที่มีข้อจำกัดในเชิงธุรกิจมาเกี่ยว นั่นคือเจตจำนงแรกของผม ซึ่งผมเชื่อว่ามันเข้ากับสถานการณ์จริงของศิลปินรุ่นใหม่ๆ ที่ไม่มีพื้นที่แสดงออก เพราะฉะนั้นแนวคิดเริ่มแรกของการทำแกลเลอรี่ของผมจึงเป็นการโชว์ศิลปะเพื่อศิลปะ ซึ่งผมจะทำร้านค้าเล็กๆ ควบคู่ไปด้วยขายผลงานอาร์ตซึ่งทำจากศิลปินในเชียงใหม่ เพื่อนำเงินมาสนับสนุนแกลเลอรี่ ซึ่งเป็นวิธีคิดในการเริ่มต้นของผม”

เจ้าตัวเล่าย้อนกลับไปอีกว่า เมื่อเริ่มแรกเขาเองใช้เงินลงทุนแบบซูเปอร์น้อย พื้นที่ศิลปะของเขาเป็นเพียงห้องจัดแสดงที่ทำด้วยหลังคาสังกะสี แต่ด้วยความเชื่อเหิรเองค่อยๆ ต่อ ค่อยๆ เติมพื้นที่ของเขาทีละเล็กทีละน้อย หลายปีผ่านมามันจึงกลายเป็นแกลเลอรี่ที่สมบูรณ์ในสไตล์ อัลเทอร์ เนทีฟ อาร์ต สเปซ

“เมื่อเราเริ่มแกลเลอรี่ในแบบของเรา สิ่งสำคัญที่สุดคือเราต้องใช้ความเชื่อและเวลาเป็นเครื่องยืนยันเพื่อได้มาซึ่งพื้นที่ศิลปะ เพราะเราไม่สามารถได้พื้นที่ศิลปะมาด้วยการใช้ความเร็วแบบเชิงการตลาด ในความรู้สึกผมคือเราต้องค่อยๆ ให้คนเชื่อว่านี่คือพื้นที่ศิลปะ เพราะเราไม่สามารถซื้องานศิลปะราคาหลายล้านมาวางแล้วบอกว่านี่เป็นพื้นที่ศิลปะนะ คือเราไม่ต้องใช้เงินเยอะ แต่แค่เราเชื่อและเราก็ลงมือทำ ให้เวลาเป็นมูลค่าที่จะเกิดขึ้นในอนาคต”

 

ด้วยแนวคิดเช่นนั้นทำให้แกลเลอรี่ของเขาต่างไป ไม่เหมือนลักษณะของแกลเลอรี่ที่คุ้นชิน เพราะไม่มีกำแพงกั้น ไม่มีกระจกใสมากรุปิดให้ดูหรูหรา คล้ายเป็นบ้านหนึ่งหลังซึ่งเต็มไปด้วยงานดีไซน์ชวนมอง แน่นอนว่าลักษณะเช่นนั้นทำให้แกลเลอรี่ของเขาสามารถเชื่อมโยงผู้คนในชุมชนให้เข้าถึงได้ง่าย งานศิลปะจึงซึมเข้าไปผสมวิถีชีวิตของคนในชุมชนที่ไม่เคยรู้เรื่องศิลปะให้เกิดการซึมซับและเข้าถึงศิลปะได้ง่ายกว่าเดิม ซึ่งศิลปินรูปหล่อเรียกมันว่าพื้นที่ศิลปะที่สร้างความกระชุ่มกระชวยให้กับผู้คน 

หากใครผ่านไปผ่านมาบนถนนนิมมานเหมินท์ ซอย 17 ลองแวะเข้าไปชมนิทรรศการในแกลเลอรี่ซีสเคปกันได้แบบไม่มีค่าใช้จ่าย ซึ่งรับรองได้เลยว่าผลงานของที่นี่มีความแปลกใหม่ในรูปแบบที่ชวนให้กระชุ่มกระชวยไม่เหมือนแกลเลอรี่ไหนๆ

 

ไลลา พิมานรัตน์

เพื่อให้ศิลปะเข้าถึงง่าย...ไลลาแกลเลอรี่

“ไลลาแกลเลอรี่” (LYLA GALLERY) ที่เพิ่งเปิดได้ไม่นานในเชียงใหม่ของสาวสวย ไลลา พิมานรัตน์ผู้เป็นทั้งภัณฑารักษ์และผู้ก่อตั้งไลลาแกลเลอรี่ถือเป็นอีกโมเดลพื้นที่ศิลปะที่เกิดขึ้นมาจากคนรุ่นใหม่ โดยเธอเองตั้งใจทำแกลเลอรี่เล็กๆ แบบอัลเทอร์เนทีฟ ขึ้นมาบนถนนท่าแพ มุ่งหวังให้ความงดงามของศิลปะสามารถเข้าถึงง่ายและซึมอยู่ในชุมชน โดยสาววัย 28 ได้เล่าถึงสิ่งที่เธอทำให้ฟังด้วยน้ำเสียงที่จริงจังว่า

“คือเราเป็นคนที่ไม่ได้เรียนในสายศิลปะมา แต่มีความชอบเรื่องนี้มาตั้งแต่เด็ก แล้วก็สนใจมาตลอด แต่ชีวิตจริงไลลาทำงานอยู่ที่เซี่ยงไฮ้ ซึ่งหลังจากย้ายกลับมา ก็ตั้งใจกลับมาทำงานที่ชอบเกี่ยวกับศิลปะ ก็ได้เข้าไปทำงานที่แกลเลอรี่ในกรุงเทพฯ ทำอยู่ 2 ปี ก็ออกมาพร้อมความคิดที่อยากทำแกลเลอรี่ของตัวเองที่เชียงใหม่ คือเราก็รู้ตั้งแต่แรกอยู่แล้วนะว่าที่นี่ไม่ได้พร้อมเท่าที่กรุงเทพฯ แต่รู้สึกว่ามันมีความเป็นไปได้ถ้าเราค่อยๆ ทำ เพราะเชียงใหม่มีศิลปินเยอะ เราเห็นว่าน่าจะทำอะไรที่แตกต่างได้ แล้วด้วยความที่เราเป็นแกลเลอรี่ที่ไม่ได้มีเงิน เรารู้สึกว่าถ้าเราทำอะไรที่ช่วยศิลปินได้เราก็อยากทำอย่างเรื่องของการผลักดันงานของศิลปิน”

ไลลาเล่าถึงเป้าหมายและทิศทางในการทำแกลเลอรี่ของเธอ แน่นอนว่าด้วยเป็นคนรุ่นใหม่จึงต้องใช้เวลาในการทำงาน ปรับตัวให้เข้ากับวิถีของคนเหนือ ซึ่งเธอเองก็พูดเต็มปากว่างานนี้คงไม่ง่าย แต่เธอก็จะค่อยๆ ทำ และพยายามในสิ่งที่ตั้งใจ แน่นอนว่าเวลาเท่านั้นจะเป็นเครื่องพิสูจน์ในสิ่งที่เธอทำ

 

“เคยมีคนพูดกับเรานะว่า ถ้าเธอไม่ใช่มหาเศรษฐีและพร้อมที่จะเสียเงินไปฟรีๆ เธออย่าทำแกลเลอรี่เลย คือเราคิดว่ามันไม่จริงหรอก จริงๆ มันอยู่ที่การทำงานของเรา คือทำให้ดีที่สุดก็พอ ซึ่งหลังจากเปิดแกลเลอรี่คนก็สนใจเข้ามาดูนิทรรศการเยอะนะ และนั่นคืออีกสิ่งที่เราตั้งใจไว้ตั้งแต่แรกคือ อยากให้คนเข้ามาดูนิทรรศการและหันมาสนใจพยายามทำความเข้าใจในศิลปะมากขึ้น

“คือเรารู้สึกว่ามันเป็นเหมือนการเปิดพื้นที่ให้ความรู้คนไปในตัว เหมือนทำให้คนรู้สึกว่าเข้ามาในแกลเลอรี่แล้วรู้สึกสนุกไปกับมัน พยายามเข้าใจไปกับมัน ไม่ได้รู้สึกว่านี่เป็นที่ไฮโซหรือเป็นที่เฉพาะศิลปินหรือนักศึกษามาดู คืออยากให้เป็นเหมือนว่าใครก็ได้เข้ามาดู แล้วกลับบ้านไปรู้สึกดีกับงานศิลปะเราก็ดีใจแล้ว อย่างชาวบ้านคุณลุงคุณป้าแถวนี้เดินเข้ามาดูเพอร์ฟอร์แมนซ์ (ศิลปะแสดงสด) แล้วมาถามว่าศิลปินกำลังทำอะไร มันก็มีความสุขแล้วนะ”

 

เจ้าของไลลาแกลเลอรี่ พูดด้วยน้ำเสียงเต็มสุขกับการเริ่มต้นพื้นที่ศิลปะเล็กๆ ของเธอ หากใครสนใจสามารถแวะเข้าไปชมกันแบบฟรีๆ ซึ่งแกลเลอรี่ของสาวเจ้าตั้งอยู่บ้านเลขที่ 234 บนถนนท่าแพ สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติ่มได้ที่โทร. 08-4388-1488

นอกจากแกลเลอรี่ทั้งสองในเชียงใหม่เองยังมีแกลเลอรี่สไตล์อัลเทอร์เนทีฟ อาร์ต สเปซ อยู่อีกหลายแห่งซึ่งน่าสนใจไม่แพ้กัน อาทิ “โป่งน้อย อาร์ต สเปซ” (Pongnoi Art Space) ก่อตั้งขึ้นในปี 2551 จัดเป็นพื้นที่ศิลปะเพื่อชุมชน แสดงผลงานศิลปะร่วมสมัยจากศิลปินไทยและศิลปินต่างชาติหน้าใหม่ โดยเป็นพื้นที่ศิลปะที่ไม่หวังผลกำไร อีกทั้งยังมี “รำเปิง อาร์ต สเปซ” (Rumpueng Art Space) แกลเลอรี่ที่เปิดพื้นที่จัดนิทรรศการศิลปะในชุมชนร่ำเปิง ตั้งอยู่ในซอยวัดอุโมงค์ มีขึ้นเพื่อสนับสนุนการพัฒนาอาชีพของศิลปิน ทั้งยังเปิดฝึกอบรมศิลปะให้กับนักเรียนในท้องถิ่น จากอาจารย์คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 

งานนี้ใครมีโอกาสไปเที่ยวเชียงใหม่ ก็อย่าพลาดแวะไปสัมผัสบรรยากาศอัลเทอร์เนทีฟ อาร์ต สเปซ กันนะจ๊ะ