อย่าเข้าไปใกล้เห็นแล้วให้วาง

โดย...ภัทระ คำพิทักษ์

ไม่ว่าจะเป็นตอนใดของประวัติศาสตร์ หรือแม้แต่ปัจจุบันกาลก็ตาม มักมีเรื่องเล่าขานเกี่ยวกับกามารมณ์และความรักอยู่ตลอดเวลา สุขก็มี ทุกข์ก็มี เมื่อเร็วๆ นี้ ก็มีหนุ่มสาวที่เพียบพร้อมไปด้วยรูปสมบัติ คุณสมบัติ ทรัพย์สมบัติ แต่ต้องมาจบชีวิตก่อนวัยอันควรด้วยความรักที่พลิกผันกลายเป็นโศกนาฏกรรม

ครูบาอาจารย์ผ่านเหตุการณ์เหล่านั้นมาได้อย่างไร?

ในประวัติหลวงพ่อชา สุภทฺโท ได้บอกเล่าเอาไว้อย่างแจ่มแจ้งว่า

ในพรรรษาที่ท่านพักภาวนาอยู่กับหลวงปู่กินรี จนฺทิโย ที่ จ.นครพนม นั้น ขณะเพียรปฏิบัติภาวนาอย่างเคร่งครัดนั้น วาระหนึ่งกามราคะกำเริบอย่างรุนแรง นั่นคือ ไม่ว่าจะเดินจงกรม นั่งสมาธิ หรืออยู่ในอิริยาบถใดก็ดี “ปรากฏว่ามีโยนีของผู้หญิงชนิดต่างๆ ลอยปรากฏเต็มไปหมด... (สุภัททานุสรณ์)

หากเป็นฆราวาสก็ไม่ยากที่จะหาทางจัดการกับปัญหานี้ เพราะง่ายที่สุดคือ ปล่อยให้กิเลสมันชักนำไป แต่สำหรับผู้ประพฤติปฏิบัติอย่างเคร่งครัดอย่างหลวงพ่อชา ซึ่งตอนนั้นเป็นพระหนุ่มอยู่แล้ว ถ้าไม่มีสติปัญญาคงเอาตัวไม่รอด

ท่านว่า ต้องสู้กับความรู้สึกและนิมิตนั้นอย่างรุนแรง จะเดินจงกรมก็ไม่ได้ เพราะ “องค์กำเนิดถูกผ้าเข้าก็จะเกิดการไหวตัว”

หลวงพ่อชาไม่ได้ยอมแพ้ง่ายๆ เมื่อมันเล่นงานท่านหนักเช่นนั้น ท่านก็หาทางแก้แบบที่ใครก็อาจจะคิดไม่ถึง วิธีของท่านคือ ไปเดินจงกรมในป่าทึบและเดินเฉพาะในที่มืดๆ

“เวลาเดินต้องถลกสบงขึ้นพันเอวเอาไว้ จึงได้เดินจงกรมต่อไป...”

ท่านทำเช่นนั้นอยู่ 10 วัน ความรู้สึกและนิมิตพิลึกเหล่านั้นจึงสงบและหายไป

มีบันทึกไว้ว่า ตอนจะจัดพิมพ์ประวัติหลวงพ่อชาครั้งแรกนั้น ศิษย์ได้ทักท้วงท่านว่า ควรจะตัดเนื้อหาส่วนนี้ออกไปเสีย แต่หลวงพ่อชา บอกว่า ถ้าตัดออกก็ไม่ต้องพิมพ์ พอหนังสือออกไปแล้ว มีคนพูดจาต่างๆ นานา ท่านก็ว่า “ช่างเขา...”

การเดินจงกรมอาจจะเป็นการทอนกำลังได้ส่วนหนึ่ง แต่พุทธศาสตร์ศาสนานั้น ท่านว่าเป็นศาสตร์มีคม และเพราะความคมอันนี้น่าจะมีส่วนที่ทำให้ความรู้สึกและนิมิตพิลึกเหล่านั้นจึงสงบและหายไป

กระบวนการที่ทำให้ท่านผ่านวิกฤตเช่นนั้นมาได้ น่าจะปรากฏอยู่ในเทศนาที่ท่านพูดถึงเรื่องกามราคะ

พิจารณาได้จากบางถ้อยคำดังนี้ ก็พอจะเห็นกระบวนการคิด การลำดับความคิด ดังกล่าว

 “...ให้พิจารณากาม รูป เสียง รส เหมือนกับฝี (หัวฝี) ทุกคนเคยเป็นฝีมาแล้วมิใช่หรือ เวลามันสุกเต็มที่แล้ว เอามือไปถูกเข้ามันก็เจ็บ จะไม่ถูกต้องก็ทนไม่ได้ ต้องลูบๆ คลำๆ มันอยู่อย่างนั้นแหละ จะถูกแรงก็เจ็บมาก จะปล่อยไว้ก็ไม่สบาย ต้องเอามือลูบคลำอยู่รอบๆ อย่างนั้นแหละ

แหม พระพุทธเจ้านี้ท่านตรัสไว้ถูกต้องจริงๆ มันเป็นเรื่องจริงแท้ๆ ลองพิจารณาดูซิจะได้รู้ อย่างสิ่งของ ทองทิพย์ต่างๆ ในครอบครัว ในเรือนชาน ในลูกหลาน ถ้าเราได้รับรองมันแล้ว ทิ้งมันก็ไม่ได้ จะเอามันก็ไม่ไหว เป็นเจ้าของก็ยาก เหมือนหัวฝีนั่นแหละ

แหม พระพุทธเจ้านี้ท่านช่างมีอุปมาอุปไมยเปรียบเทียบได้ดีเหลือเกิน อาตมาว่า ต้องเอามือลูบเวียนอยู่อย่างนั้นจึงค่อยยังชั่ว ถ้ายกมือออกก็ปวดแรงขึ้น มันอยู่อย่างลำบากเหลือเกิน นี่เป็นเรื่องของกาม มันจะอยู่อย่างเป็นสุขไม่ได้

อัตตกิลมัตถานุโยคก็เช่นกัน ข้อนี้ติดอยู่ในความไม่พอใจ ติดอยู่ในของไม่ชอบใจ ติดอย่างไร ติดไม่อยากได้ ติดไม่อยากให้มันเป็นแบบนั้น มันก็เลยเกิดเน่า เกิดบูด เกิดเศร้าใจ เกิดทุกข์ เกิดยาก เกิดลำบากขึ้น เพราะได้ของไม่น่าเอา ได้ของไม่ชอบใจ เป็นของไม่น่าเอา อันนี้ก็ไม่สงบเหมือนกันนั่นแหละ ทางสองเส้นนี้ผู้ชอบความสงบอย่าเข้าไปใกล้มัน เห็นแล้วให้วาง

รวมสองอย่างนี้ กามสุขัลลิกานุโยโคก็ดี อัตตกิลมัตถานุโยโคก็ดี เป็นตัวสมุทัย เป็นผู้ยึดไว้ หมายไว้ สั่งสมไว้ให้เกิดทุกข์ขึ้นมา

ท่านจึงสอนว่า อย่าเข้าไปใกล้มัน ให้รู้จักมัน ให้เห็นมัน ให้รู้จักมันไว้ ถ้าเรารู้จักมันแล้ว เราก็จะปล่อยตามสภาพของมัน มันก็จะมีความเบาลงอยู่ไม่ดัน...”

ท่านว่า ความสุดโต่งทั้งสองข้าง คือ อัตตกิลมถานุโยค ได้แก่ การประกอบตนเองให้ลำบากเกินไป และ กามสุขัลลิกานุโยค การพัวพันในกามในความสบาย เป็นเหตุแห่งทุกข์ หรือสมุทัย

ทานว่า กามะ หมายถึงความสุขในความอยาก

เมื่อจิตติดอยากอยู่ไม่รู้จักเลิก นั่งก็คิด นอนก็คิด อยากให้รูปนั้น เสียงนั้น กลิ่นนั้น รสนั้นอยู่ไม่รู้หยุด เรียกว่า กามตัณหา

ถ้าได้มาแล้วก็หวงแหน อยากให้เป็นอยู่อย่างนั้น อย่าแตกหัก เสียหาย ฯลฯ นี่เรียกว่า ภวตัณหา ไแต่ถ้าเป็นสิ่งที่ไม่ชอบ อยากเอาหนีให้พ้น ไม่สบใจ เรียกว่า วิภวตัณหา

ท่านว่า ถ้าไม่รู้ทันตัณหาทั้งสามนี้ความทุกข์ก็เกิดขึ้นมาได้ มันก็เป็นบ่อเกิดของความทุกข์ที่เรียกว่า สมุทัย ได้

ระหว่างทางสองเส้น อย่าเข้าไปใกล้มัน เห็นแล้วให้วาง นั่นคือ ปฐมบท ที่เหลือต้องอาศัยของมีคมต้องระดมควักออกมา