4 เยาวชนโขนนาคบาศ คนเล็กๆ กับนาฏศิลป์ครั้งยิ่งใหญ่

โดย...กองทัพย์

โขนพระราชทานชุดศึกอินทรชิต ตอน นาคบาศ เริ่มเปิดทำการแสดงตั้งแต่ต้นเดือน พ.ย.ที่ผ่านมา และจะปิดม่านการแสดงในวันที่ 5 ธ.ค. นอกจากการแสดงโขนจะเป็นการรวมศิลปะหลายแขนงของไทยไว้รวมกันอย่างมากมายแล้ว เรายังได้เห็นพลังการแสดงของคนรุ่นใหม่ ที่พูดได้อย่างเต็มปากว่า วันนี้ช้างเผือกไม่ได้อยู่แต่ในป่าอีกต่อไป  เพราะเด็กไทยที่เข้าร่วมคัดเลือกเป็นนักแสดงโขนศึกอินทรชิต ตอน นาคบาศ กว่า 800 คน มีผู้ได้รับคัดเลือกในบทบาทต่างๆ จำนวนมาก และครั้งนี้เรามีโอกาสได้พูดคุยกับ 4  ตัวแทนเยาวชนโขน ผู้ได้รับการคัดเลือกมาเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงครั้งนี้ โดยได้รับทุนการศึกษาจากสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ด้วย

มุมานะจากบทลิงสู่บทพระ

ภูกิจ พาสุนันท์ หรือ บุช อายุ 23 ปี จากเด็กนักเรียนวิทยาลัยนาฏศิลป์ ที่ตัวอ้วนตุ้ยนุ้ยและได้รับบทลิงมาตลอด แต่การฝึกฝนอย่างหนักทำให้รูปร่างผอมเพรียว และวันหนึ่งเขาก็ขยับบทบาทมาเป็นตัวพระ ซึ่งในโขนพระราชทานครั้งนี้ ภูกิจรับบทโขนพระ

“ผมสะสมประสบการณ์มาเรื่อยๆ จนกระทั่งกล้าเข้ามาออดิชั่น แต่จริงๆ แล้วโขนพระราชทาน ก่อนจะมีการออดิชั่น เด็กนักเรียนนาฏศิลป์จะได้รับคัดเลือกให้มาเล่นเป็นบทเล็กๆ อยู่แล้ว ซึ่งผมมีโอกาสได้ร่วมแสดงในบทเทวดาขึ้นรอกบ้าง จนมาร่วมออดิชั่นและได้ที่ 1 มาสองปี ซึ่งการออดิชั่นแต่ละครั้งก็แยกบทพระโขน ยักษ์ ลิง พระละคร และตัวนาง ผมได้ในพระโขน สรุปเด็กที่ได้ทุนมีทั้งหมด 25 ทุน

 

ผมได้รับเลือกให้แสดงเป็นพระรามทั้งสองปี ก็มีความรู้สึกกดดัน แต่อาจารย์ที่ฝึกสอนให้ อาจารย์ไพฑูรย์ เข้มแข็ง อาจารย์วีระชัย มีบ่อทรัพย์ ท่านก็จะช่วยสอนเทคนิคต่างๆ สอนให้เข้าใจตัวละคร ท่วงท่าการรำของกษัตริย์ต้องเป็นอย่างไร ครูจะสอดแทรกเทคนิคลีลาท่ารำที่ไม่ได้ต่อในชั้นเรียน การซ้อมถือว่าหนักพอสมควร แต่เด็กทุกคนจะเตรียมตัวในส่วนของตัวเอง เอาบทมาท่องจำ พอครูให้ท่ารำก็จดไว้ในบท”

เมื่อถามความรู้สึกที่ได้ร่วมแสดงงานครั้งยิ่งใหญ่นี้ ภูกิจ บอกว่า “ขึ้นเวทีครั้งแรก เด็กทุกคนจะมีอาการเดียวกันคือประหม่า ตื่นเต้นตกใจ แต่จะตื้นตันน้ำตาไหลเมื่อเราแสดงจบ มีคนลุกขึ้นปรบมือให้เรา ทุกความรู้สึกเกิดขึ้นตอนนั้น ผมว่าการแสดงโขนพระราชทานของผม นอกจากจะได้ทำงานให้บ้านเมืองแล้ว ยังทำให้พ่อกับแม่มีความสุขมากๆ ด้วย”

นาฏศิลป์ไทย ความรักที่ซึมลึก

พิมสิริ วงศ์ชูชัยสถิต หรือ พิม อายุ 20 ปี นักแสดงละครพระรำเบิกโรง สาวชัยนาทที่มาเรียนวิทยาลัยนาฏศิลป์สุพรรณบุรี ตอนนี้เรียนอยู่ชั้นปีที่ 2 สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ เธอเคยผิดหวังจากการออดิชั่นในปี “จองถนน” จึงกลับไปฝึกฝนอีกครั้ง และกลับมาทดสอบใหม่ และได้รับทุนละครพระในลำดับที่ 2 และได้ทุนต่อเนื่องมาปีนี้เป็นปีที่ 2

 

“ตอนเด็กๆ ครูจับรำจับเต้น ตอนนั้นแค่อยากแต่งหน้า ทำผม ใส่ชุดสวยๆ ครูให้ทำอะไรก็ทำ แต่เมื่อเราโตขึ้น ได้รู้จักกับนาฏศิลป์ไทยลึกซึ้งมากขึ้น ก็หลงรักขึ้นเรื่อยๆ และยิ่งเมื่อมีโอกาสได้แสดงต่อหน้าพระพักตร์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี หนูแทบจะกลั้นน้ำตาไว้ไม่อยู่ ความตั้งใจแรกเมื่อได้ร่วมแสดงโขน ใจจริงก็อยากจะร่วมแสดงไปทุกปี แต่คิดว่าปีหน้าคงจะร่วมแสดงเป็นปีสุดท้าย เพราะอยากเปิดโอกาสให้น้องๆ ได้ร่วมแสดงด้วย อย่างน้อยเราก็มีโอกาสได้รำถวายพระองค์ท่านแล้ว”พิมสิริ กล่าว

โขนทำให้เข้าใจลึกซึ้งถึงการแสดง

วงษ์สมัตถ์ เล้าประเสริฐ หรือ เบิร์ด อายุ 20 ปี นักศึกษาชั้นปีที่ 3 สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ นักเรียนทุนโขนยักษ์ ในบทอินทรชิต เขาเล่าว่า มีส่วนร่วมกับโขนพระราชทานมาตั้งแต่ชุดพรหมมาศ ที่ยังไม่มีการออดิชั่น ด้วยรูปร่างสูงใหญ่ อกผายไหล่ผึ่ง ทำให้บทแรกที่ได้รับเป็นเสนายักษ์ และค่อยๆ ฝึกฝนขยับบทบาทการแสดงเรื่อยมาจนกลายเป็นตัวละครเอกในปัจจุบัน

 

“ผมชอบเรียนภาษาไทยที่สอนเรื่องรามเกียรติ์ ทำให้ชอบดูโขนตั้งแต่เด็ก แรกๆ ที่เราเข้ามาแสดงก็รับบทยักษ์ตั้งแต่แรก แล้วก็ขยับมาถึงตัวเอก แต่ปีแรกที่มีการเปิดออดิชั่น ผมยังไม่ได้รับคัดเลือก อาจจะเพราะยังเด็กและประสบการณ์ยังน้อย จึงกลับไปฝึกฝนและได้รับคัดเลือกเมื่อปี 2556 ในบทกุมภัณฑ์ และในปีนี้ได้รับทุนที่ 1 รับบทเป็นอินทรชิต ยักษ์หนุ่มที่สุดแสนจะห้าวหาญ”

วงษ์สมัตถ์ บอกว่า การแสดงครั้งนี้ได้ประสบการณ์มากมายเกินกว่าที่ตำราได้มอบให้ “ทั้งการตีความบทละคร ตัวละคร และมีท่ารำใหม่ๆ ที่ไม่เคยเรียนมาก่อนก็ต้องมาเรียนรู้เพิ่มเติม สิ่งที่เราได้รับคือเข้าใจเรื่องการแสดงที่ลึกซึ้งมากขึ้น แต่เหนือสิ่งอื่นใดคือความภาคภูมิใจด้วยที่ได้แสดงบนเวทีที่ยิ่งใหญ่แห่งนี้ ในฐานะนักแสดงนาฏศิลป์ไทย ผมว่าใครๆ ก็อยากมีโอกาสมาแสดงบนเวทีนี้”

‘โขนลิง’ และบทบาทที่คนดูคาดหวัง

ชาตรี ทองแฉล้ม อายุ 24 ปี หรือ เอ็ม ได้รับคัดเลือกให้แสดงบทโขนลิง ตลอด 10 ปีที่เล่นเป็นตัวลิง โดยเฉพาะตอนที่ได้รับคัดเลือกให้แสดงเป็นหนุมาน เขาบอกว่าเหมือนความฝันที่มีโอกาสได้แสดงเป็นตัวละครที่ใครๆ ต่างก็ตกหลุมรัก แต่ในปีนี้เขารับบทสุครีพพญาวานรที่มีกายสีแดง

“ปีที่แล้วผมรับบทหนุมานซึ่งเรียกว่ากดดันมากครับ เพราะถือว่าเป็นตัวละครที่ผู้ชมค่อนข้างคาดหวังว่าจะต้องเก่งกาจ และเป็นที่รักของผู้ชมทุกตอน แต่ตอนนาคบาศผมรับบทเป็นสุครีพ ก็ยังเป็นบทลิงอยู่ ในตอนนี้สุครีพมีบทบาทพอสมควร ซึ่งก็ต้องทำหน้าที่ตรงนี้ให้ดีที่สุด”

 

ชาตรี ในฐานะพี่ใหญ่ในบรรดานักแสดง 4 คน บอกถึงจุดเด่นของโขนพระราชทานว่า “มีความละเอียดอ่อนตั้งแต่บทที่นำบทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1  มาใช้ในการแสดง ลำดับการแสดง ความละเอียดของกระบวนท่ารำ ที่บางท่าเราก็ไม่เคยเห็น ตลอดจนความละเอียดของเครื่องแต่งกาย การแสดงโขนทั่วไปหรือโขนกรมศิลปากรจะแตกต่างจากโขนพระราชทานพอสมควร โขนพระราชทานจะดึงเครื่องแต่งกายของโขนในสมัยโบราณที่ไม่มีการหนุนดิ้นขึ้นมาให้นูน การแต่งกายจะแต่งแบบโบราณ แต่การแต่งหน้าจะเน้นให้แต่งหน้าออกมาเหมือนหัวโขนให้มากที่สุด การเขียนเส้นให้เหมือนใบหน้าของหุ่นหรือหัวโขน

“ผมดีใจที่คนไทยหันมาดูโขนเยอะขึ้น ไม่ว่าเขาจะมาด้วยจุดประสงค์อะไร บางคนมาดูความยิ่งใหญ่ของฉาก บางคนสนใจบทโขน บางคนสนใจบทร้อง การมาชมของแต่ละคนมีจุดประสงค์ต่างกัน แต่ก็ยังดีใจที่คนไทยมีใจที่อยากจะมาดู ไม่ว่าด้วยเรื่องอะไรก็แล้วแต่ เราเป็นคนแสดงก็ภูมิใจทุกครั้งที่เมื่อออกไปหน้าเวที เห็นคนชมและได้ยินเสียงปรบมือ”

ถามว่าเป้าหมายของทุกคนในเส้นทางนาฏศิลป์เป็นอย่างไร?

เรารับคำตอบเดียวกันว่า “พวกเราเลือกที่จะมาอยู่ในเส้นทางนาฏศิลป์ตั้งแต่เรียนจนกระทั่งวันนี้ จำนวนปีมากน้อยตามอายุของแต่ละคน แต่ถือว่าพวกเราคงไปไหนไม่ได้ เราคงเป็นคนของนาฏศิลป์ไทย ต้องสืบสานต่อไป เพราะเรารัก และบางคนก็เริ่มมีลูกศิษย์ บางคนก็เพิ่งเริ่มเรียน สุดท้ายแล้วก็อยากให้คนไทยมาดูโขนกันเยอะๆ เพราะโขนเป็นมหรสพของหลวงที่ไม่ได้น่าเบื่อหรือดูยาก แต่พวกเรานำเสนอศิลปะการแสดงของไทยในรูปแบบที่วิจิตรแต่สามารถเข้าถึงและเข้าใจได้ง่ายมากขึ้น