เรียนรู้พิบัติภัยใกล้ตัว พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติธรณีวิทยา

เมื่อหน้าฝนผ่านพ้นไป คำว่าดินถล่มและน้ำป่าไหลหลากก็ไม่ค่อยได้ยิน แต่ลมหนาวและภัยแล้งกำลังมาแทนที่นอกจากความสดชื่นของฝน หรือหมอกในหน้าหนาว สิ่งที่เราต้องทำความเข้าใจให้มากกว่านั้นก็คือที่มาและสาเหตุการเกิดปรากฏการณ์ธรรมชาติต่างๆ เพื่อเป็นแนวทางป้องกันและเอาตัวรอดจากสถานการณ์ต่างๆ ได้

สำหรับธรณีพิบัติภัยในประเทศไทยที่เราคุ้นเคยจนเห็นเป็นเรื่องที่ต้องเกิดขึ้นทุกปี เช่น ดินถล่ม น้ำป่าไหลหลาก แผ่นดินทรุด เป็นต้น แต่เหตุการณ์ที่เราไม่คุ้นเคยและรับมือได้ยากคือ เหตุการณ์สึนามิและแผ่นดินไหว ซึ่งเมื่อเกิดขึ้นแล้วความเสียหายใหญ่หลวงเหลือเกิน ดังนั้นการเรียนรู้เรื่องเหล่านี้จึงถือว่าเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับเด็กๆ และเยาวชน ซึ่งเรามีแหล่งเรียนรู้เรื่องราวเหล่านี้หลายแห่ง แต่แห่งที่สมบูรณ์และใหญ่ที่สุดคือ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติธรณีวิทยาเฉลิมพระเกียรติ จ.ปทุมธานี ซึ่งอยู่ภายใต้การดูแลของกรมทรัพยากรธรณี ที่เปิดอย่างเป็นทางการเมื่อปี พ.ศ. 2554 ที่ผ่านมา

 

ภายในพื้นที่ 5 ไร่ นอกจากอาคารพิพิธภัณฑ์ 4 ชั้น ที่มีพื้นที่เรียนรู้มากมายแล้ว ด้านนอกยังมีพื้นที่ให้เดินชมเพลินๆ ถ่ายรูปสวยๆ ในบรรยากาศร่มรื่นแต่แปลกตา เพราะมีรูปปั้นไดโนเสาร์ขนาดใหญ่ตระหง่านด้านหน้า ส่วนด้านข้างมีสวนหิน ที่จำลองความเก่าแก่ของหินยุคต่างๆ รวมทั้งสัตว์ยุคดึกดำบรรพ์ เช่น เต่า จระเข้ ซึ่งจุดนี้จะเป็นจุดนั่งพักผ่อนและถ่ายรูปมากที่สุดจุดหนึ่ง

เมื่อเราเดินเข้ามาด้านในจะมีโซนของนิทรรศการหมุนเวียนที่เกี่ยวข้องกับหิน แร่ แต่ห้องนิทรรศการถาวรจะเริ่มที่ชั้น 2 ห้องแรกเป็นนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและประวัติกรมทรัพยากรธรณี ที่แสดงให้เห็นถึงความเสียสละของพระองค์ท่านด้านการพัฒนาแผ่นดินให้เกิดประโยชน์สูงสุด ทำให้พสกนิกรมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืนและยิ้มได้อย่างเป็นสุขเรื่อยมา

 

จากนั้นเราจะเดินตามรอยเท้าไดโนเสาร์เพื่อที่จะไปเจอกับบรรยากาศจำลองสภาพแวดล้อมในยุคต่างๆ ก่อนจะเข้าสู่จุดที่เป็นไฮไลต์ของพิพิธภัณฑ์ คือ “สวนดึกดำบรรพ์” ที่จะได้เห็นความยิ่งใหญ่ของโลกดึกดำบรรพ์ รู้จักกับไดโนเสาร์สายพันธุ์ต่างๆ ที่ขุดค้นพบซากในประเทศไทย ไม่เพียงเท่านี้ เด็กๆ จะได้ตื่นเต้นไปกับหุ่นจำลองไดโนเสาร์สัดส่วนเท่าของจริงและขยับพร้อมส่งเสียงก้องในป่าดึกดำบรรพ์แห่งนั้น

รอยเท้าไดโนเสาร์นำเรามาถึงชั้น 3 ซึ่งเป็นที่อยู่ของนิทรรศการถาวรเกี่ยวกับ “ทรัพยากรแร่” ตั้งแต่ทางเข้าจะให้บรรยากาศเหมือนว่าเรากำลังเดินอยู่ในอุโมงค์ ทางเดินถูกสร้างให้คดเคี้ยว โค้งต่ำและแคบ สองข้างทางมีแบบจำลองการขุดเหมือง และอุปกรณ์การทำเหมืองแร่ในอดีต มีลิฟต์ขนข งแร่ในประเทศไทย ตั้งแต่ขั้นตอนการขุดและเส้นทางของแร่ และแร่ที่แปรรูปกลายเป็นผลิตภัณฑ์ที่เราใช้ในชีวิตประจำวัน โดยในห้องนี้มีเกมให้เด็ก ๆ ได้ทดลองนั่งรถขุดเหมืองให้แล่นไปในอุโมงค์ใต้ดิน

 

ห้องต่อมาในชั้นเดียวกัน เป็นนิทรรศการเกี่ยวกับ “ธรณีวิทยาประยุกต์” ซึ่งจะเห็นเหตุการณ์จำลองการเกิดลมพายุหมุน การวัดระดับน้ำแบบชาวบ้าน และการส่งสัญญาณเตือนภัยแบบต่างๆ นอกจากนี้ยังมีแบบจำลองอาคารป้องกันแผ่นดินไหว รวมทั้งความรู้เรื่องการสร้างเขื่อน และการก่อสร้างอื่นๆ โดยในห้องนี้ยังมีการฉายวีดิทัศน์เกี่ยวกับธรณีพิบัติภัยที่เคยเกิดขึ้นในประเทศไทยด้วย ในขณะที่เรานั่งชมนั้น เราจะรู้สึกโคลงเคลง พื้นที่นั่งสั่นคล้ายกับแผ่นดินไหว ทำให้ขณะที่เราเห็นภาพน้ำป่า แผ่นดินไหวนั้นทำให้เรารู้สึกเหมือนประสบเหตุการณ์ด้วยตัวเอง ทำให้มีอารมณ์ตื่นเต้นตลอดการชม

เมื่อเดินทางมาถึงชั้น 4 เป็นส่วนนิทรรศการเกี่ยวกับ “เชื้อเพลิง” เราจะได้เห็นขั้นตอนการขุดบ่อน้ำมันกลางทะเลขนาดย่อส่วน เราจะได้เห็นการเดินทางของเชื้อเพลิง ตั้งแต่การขุดเจาะ การขนส่ง รวมทั้งการนำเชื้อเพลิงไปใช้ในรูปแบบต่างๆ นอกจากนี้ยังมีอุปกรณ์เก่าๆ ที่ไม่ค่อยมีโอกาสได้เห็นแล้วอย่างเครื่องขุดเจาะน้ำบาดาลด้วย ไม่เพียงเท่านี้ ในห้องนี้บอกเราด้วยว่าหากพลังงานเชื้อเพลิงร่อยหรอลง พลังงานทางเลือกมีอะไรบ้าง วัตถุประสงค์ของห้องนี้ก็เพื่อให้ผู้เข้าชมเข้าใจและตระหนักถึงคุณค่าความสำคัญของพลังงาน

 

หากมีเวลาหนึ่งวันเต็มๆ นอกจากพิพิธภัณฑ์แห่งนี้แล้ว ถ้ามองไปโดยรอบ เราจะเห็นอาคารสีขาวอยู่ใกล้กัน ซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้อื่นๆ ที่น่าสนใจในพื้นที่เดียวกัน คือ หออัครศิลปิน ที่บอกเล่าเรื่องราวด้านพระอัจฉริยภาพด้านศิลปะของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่รวบรวมพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจในสมัยรัชกาลที่ 9 ไว้ทั้งหมด

นิทรรศการทั้งหมดเป็นแบบ 2 ภาษา เป็นพิพิธภัณฑ์ที่พร้อมที่จะต้อนรับนักเรียน นักศึกษาในประเทศสมาชิกอาเซียน เพราะพิพิธภัณฑ์แห่งนี้สมบูรณ์และใหญ่ที่สุดในอาเซียนพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติธรณีวิทยาเฉลิมพระเกียรติ จ.ปทุมธานี เปิดให้เข้าชมทุกวันอังคาร-อาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 09.30-16.30 น.ประชาชนทั่วไป เยาวชน นักเรียน นิสิต นักศึกษาและสถาบันการศึกษา ที่สนใจเข้าชมเป็นหมู่คณะสามารถติดต่อพิพิธภัณฑ์ในการแจ้งขอเข้าชมหรือประสานงานได้ที่โทร. 02-902-7661ในเวลาราชการ และ 02-902-7681 ในวันหยุดราชการ