เส้นเรื่องไทยเขมร บนทางปราสาทหิน

โดย...กาญจน์ อายุ

จุดเริ่มต้นของเรื่องอยู่ที่โคราช ลากยาวไปบุรีรัมย์ ผ่านช่องจอมและสะงำ สู่นครวัดกัมพูชา เรื่องราวถูกผูกด้วยถนนสายปราสาทหินระหว่างอีสานใต้จนถึงเขมร เป็นการเดินทางท่ามกลางวัฒนธรรมเขมรโบราณที่สามารถละเลียดได้บนสี่ล้อคู่ใจ

ปราสาทหินพิมาย

ปราสาทหินพิมาย ตั้งอยู่ใน อ.พิมาย ห่างจากตัวนครราชสีมาประมาณ 60 กม. เป็นศาสนสถานในพุทธศาสนานิกายมหายาน มีหลักฐานเป็นรูปเคารพ “กมรเตงชคตเสนาบดีไตรโลกยวิชัย” สมัย พ.ศ. 1651 ที่ทำให้เชื่อว่าปราสาทหินพิมายมีมาตั้งแต่ยุคอาณาจักรเขมรโบราณ

 

ศูนย์กลางปราสาทอยู่ที่ “ปราสาทประธาน” สร้างด้วยหินทรายสีขาวหันหน้าไปทางทิศใต้ ซึ่งแตกต่างจากศาสนสถานขอมอื่นๆ ที่มักหันหน้าไปทางทิศตะวันออก สันนิษฐานว่าเพื่อให้รับกับเส้นทางที่ตัดมาจากเมืองยโศธรปุระ เมืองหลวงของอาณาจักรเขมร ที่เข้าสู่เมืองพิมายทางทิศใต้ ส่วนของเรือนชั้นซ้อนสร้างขึ้นตามลักษณะอาคารทรงวิมาน ทำให้มีนักวิชาการบางท่านเสนอว่า รูปแบบของเรือนชั้นซ้อนของปราสาทพิมายเป็นแม่แบบให้กับปราสาทนครวัดในประเทศกัมพูชา

ปราสาทเมืองต่ำ

จากโคราชมายังบุรีรัมย์ระยะทาง 124 กม. แต่ยังไม่พ้นเขตอาณาจักรเขมรโบราณ บุรีรัมย์มีปราสาทหินที่สำคัญ 2 แห่ง คือ ปราสาทเมืองต่ำและปราสาทหินพนมรุ้ง

 

ปราสาทเมืองต่ำมีลักษณะเป็นศิลปะขอมบาปวน มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 15 สร้างขึ้นเพื่อเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู โดยสืบจากหลักฐานภาพสลักเทพเจ้าของฮินดูจำนวนมาก ส่วนสำคัญอยู่ที่กลุ่มปราสาทอิฐ 5 องค์ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงเดียวกัน ใช้เป็นที่ประดิษฐานรูปเคารพและประกอบพิธีบวงสรวงเทพเจ้า

ส่วนปราสาทหินพนมรุ้ง รูปแบบงานศิลปกรรมส่วนใหญ่สร้างขึ้นในช่วงกลางพุทธศตวรรษที่ 17 ตรงกับศิลปะแบบนครวัด สร้างขึ้นเพื่อถวายแด่องค์พระศิวะเทพเจ้าในศาสนาฮินดู และทุกปีจะมีประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้งเพื่อชมพระอาทิตย์ตกลอด 15 ช่องประตู ซึ่งจะเกิดขึ้นอีกครั้งในวันที่ 8-10 ก.ย. 2557

 

ช่องจอม จุดเชื่อมสองแผ่นดิน

เส้นทางสายปราสาทหินจะไม่สิ้นสุดถ้ายังไม่ถึงปราสาทนครวัด เมืองพระนคร จังหวัดเสียมราฐ ประเทศกัมพูชา ซึ่งสามารถเดินทางโดยรถยนต์ผ่านชายแดนไทยได้ 2 ช่อง ได้แก่ ช่องจอม อ.กาบเชิง จ.สุรินทร์ และช่องสะงำ อ.ภูสิงห์ จ.ศรีสะเกษ

ด่านชายแดนช่องจอมคึกคักไปด้วยคนกัมพูชาที่เข้ามาค้าขายและคนไทยที่ข้ามแดนไปเสี่ยงโชคในกาสิโน ระยะทางจากด่านไปยังนครวัดประมาณ 170 กม. ตลอดเส้นทางเป็นถนนลาดยางเกือบทั้งหมด หมายความว่าคนไทยสามารถไปเที่ยวนครวัดแบบไปเช้าเย็นกลับได้สบายๆ โดยใช้แค่พาสปอร์ต ไม่ต้องทำวีซ่า และสามารถละเลียดปราสาทหินได้นาน เพราะด่านเปิดให้บริการตั้งแต่ 07.00-22.00 น.

 

เช่นเดียวกับด่านช่องสะงำ ที่สามารถเชื่อมโยงไปยังนครวัดได้ด้วยระยะทาง 138 กม. นอกจากนี้ไม่ไกลจากด่านสามารถไปเที่ยวผามออีแดง จุดชมปราสาทเขาพระวิหารได้จากฝั่งไทย ชมภาพแกะสลักหินนูนต่ำ และวัดป่ามหาเจดีย์แก้ว หรือวัดล้านขวดแห่งแรกของไทย

เส้นทางสายนี้มี “สตอรี่ไลน์” ชูเกียรติ โพธิโต ผู้อำนวยการการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานสุรินทร์ กล่าวไว้ คือมีจุดเริ่มต้นที่โคราช ร่ายเรื่องผ่านบุรีรัมย์ และไปจบบริบูรณ์ที่กัมพูชา โดยมีปราสาทหินและวัฒนธรรมเขมรเป็นจุดเชื่อมให้เป็นเรื่องเดียวกัน ปะติดปะต่อสองประเทศที่ไม่ใช่เป็นเพียงเพื่อนบ้าน แต่ยังเคยเป็นบ้านเดียวกันมาแต่โบราณ