สายลมแห่งชีวิต

โดย...โจนาธาน

งานเลี้ยงต้องมีวันเลิกราฉันใด ปรมาจารย์แอนิเมะรุ่นปู่ “ฮายาโอะ มิยาซากิ” แห่งจิบลี สตูดิโอ ก็ต้องขอวางมือฉันนั้น นี่คือผลงานส่งท้ายของปู่มิยาซากิตามที่เคยประกาศออกสื่อ

หากว่านี่เป็นการส่งท้าย ก็ถือเป็นการส่งท้ายที่งดงามมากๆ น่าชื่นชม น่ายกย่อง น่าปรบมือให้ดังๆ กับผลงานที่โลกต้องจารึกไว้มิลืมเลือน

ความเป็นปู่มิยาซากิมีอยู่ครบครันในหนังเรื่องนี้ ลายเส้น สีสัน คาแรกเตอร์ ฉากหลัง อิงประวัติศาสตร์สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 รวมถึงประเด็นการต่อต้านสงคราม ความรักท่ามกลางอุปสรรค ขาดไม่ได้คือ ความฝัน ความหวัง ความจริง ชวนให้ก่อเกิดแรงบันดาลใจในการใช้ชีวิต

จุดเชื่อมโยงที่นำไปสู่เรื่องราวคงหนีไม่พ้น “เครื่องบินรบ” ที่วิศวกรหนุ่มญี่ปุ่น “จิโระ โฮริโกะชิ” ฝันจะสร้างซีโร่ ไฟเตอร์ (Mitsubishi A6M Zero) ให้สำเร็จ เพื่อความยิ่งใหญ่ในสมรภูมิรบของกองทัพญี่ปุ่น โดยมีต้นแบบและแรงดลใจมาจากวิศวกรอิตาเลียน “คาโปรนี” อันเป็นดั่งไอคอนให้เขาก้าวข้ามกำแพงความยากลำบาก

หนังไล่เรียงไปตามลำดับ โดยปูพื้นเริ่มที่ชีวิตครอบครัว เรียนมัธยม สู่มหาวิทยาลัย และได้รับโอกาสเลือกเป็นหนึ่งหัวหอกของทีมสร้างเครื่องบินบริษัทยักษ์ ไปฝึกวิชาเครื่องบินที่เยอรมนี ก่อนกลับมาสานฝันด้วยความมุ่งมั่น

ระหว่างนั้นความรักก็ได้บังเกิดขึ้นกับเขา แผ่นดินไหว โรคระบาด ไฟสงคราม ลัทธิฟาสซิสม์ ล้วนแล้วแต่กลายเป็นโจทย์หนักให้ชายหนุ่มฝ่าฟัน กว่าจะสำเร็จ กว่าจะสมใจหวัง กว่าความจริงจะปรากฏ กว่าฝันจะเป็นรูปร่าง ทุกอย่างไม่ง่าย โฮริโกะชิต้องผ่านบททดสอบ ต้องแลกมาด้วยหัวใจแข็งแกร่ง

การนำเสนอค่อนข้างฟุ้งๆ อยู่ไม่น้อย เรื่องนี้ปู่มิยาซากิพาผู้ชมดำดิ่งสู่โลกแห่งความฝันสลับกับโลกแห่งความจริง ตัดสลับไปมาตลอด ยิ่งเฉพาะความฝันของโฮริโกะชิที่มีต่อคาโปรนี บทสนทนาของทั้งคู่ดูทีเล่นทีจริง ทว่าก็กลับไม่เลื่อนลอยไร้สาระ เหมือนกำลังหลุดเข้าไปอยู่ในห้วงจินตนาการที่มีเหตุผลรองรับ

มากกว่านั้น หนังยังสะท้อนรอยแผลในสิ่งที่ตัวละครสร้างไว้ เครื่องบินรบอาจดูยิ่งใหญ่ แสดงถึงแสนยานุภาพขั้นสูง แต่หารู้ไม่ว่าแท้จริงมันคือตราบาปที่ผู้คนต้องรวดร้าวใจเหลือเกิน ไฟสงครามไม่ได้ทำใครแฮปปี้

“ลมพัดแรงกล้า เราจึงอยู่ท้าแรงลม” เสมือนเป็นวลีคีย์เวิร์ดของหนัง ถูกพูดอยู่บ่อยครั้ง คล้ายจะเตือนสติ หรือตอกย้ำให้ตัวละครโฮริโกะชิได้ตระหนักรู้ แม้ลมจะแรงปานใด ถ้าหัวใจยังมุ่งมั่นเด็ดเดี่ยว ไม่ท้อแท้และท้อถอย สายลมแรงนั้นก็ย่อมต้องพ่ายแพ้ในที่สุด

เช่นกัน สำหรับผู้ชมก็น่าจะได้ตระหนักคิดกับปัจจุบันขณะ ได้ไตร่ตรองกับชีวิต อดีตที่เคยพลาดพลั้ง เก็บไว้เป็นครู สู้ต่อเพื่อสิ่งที่กำลังรออยู่ มันอาจไม่ง่ายทุกอย่าง มันอาจไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ กว่าจะได้ตามฝัน กว่าจะสมหวัง กว่าจะพบกับคำว่าสำเร็จ ระหว่างทางอาจต้องบากบั่นมากน้อยต่างกันไป ขออย่างเดียวคือ ตัวเองอย่าหมด หมดไฟ หมดฝัน และหมดหวัง เพราะถ้าหมดชีวิตก็จบเห่

เอกลักษณ์แอนิเมะแบบฉบับปู่มิยาซากิอย่างหนึ่ง คือมักไม่เคยลดทอนความฝัน ความหวัง และความจริงออกไปจากผลงาน ทุกๆ เรื่องที่เขานำเสนอก็เป็นเยี่ยงนี้เสมอ แม้อาจต้องมีเสียน้ำตาบ้าง เพราะว่าความซาบซึ้ง หรือฉากเมโลดราม่าเบาๆ กระทั่งเรื่องสะเทือนใจที่บรรจงสอดแทรกเข้ามาในหนัง แต่เชื่อเถอะว่าพอแอนิเมะปู่มิยาซากิจบลง ทุกคนจะต้องกลับบ้านด้วยความอิ่มเอมใจ

เรื่องนี้ก็ด้วย พอหนังจบลง ทุกคนจะอมยิ้ม ความสุขเบ่งบาน หรือถ้าไม่อินขนาดนั้น แค่ได้สัมผัสความงามในทุกๆ รายละเอียดของการทำงานแอนิเมะ ที่ยังคงเปี่ยมด้วยเสน่ห์ ชวนทึ่งในฝีมือการวาด การลงสี ฉากหลัง และอื่นๆ อีกมากมาย ล้วนมีนัยและความหมายทั้งสิ้น ก็คุ้มเกินคุ้ม

ตลอดชีวิตการทำงานปู่มิยาซากิ มีผลงานแค่ 24 เรื่อง (ปัจจุบันอายุ 73 ปี) อาจไม่ได้เยอะแยะด้วยจำนวน ทว่าทุกๆ ผลงานที่ออกฉายต่างได้รับความนิยมจากแฟนๆ อย่างล้นหลาม ทั้งในบ้านเกิดและหลายประเทศ ไม่แปลกที่เขาจะถูกยกให้เป็น “พ่อมดแอนิเมะแห่งญี่ปุ่น” ที่ยังไม่มีใครมาเทียบชั้นได้ ณ ตอนนี้

Spirited Away คือความภาคภูมิใจของปู่มิยาซากิและคนญี่ปุ่น เมื่อหนังครองออสการ์การ์ตูนยอดเยี่ยม ปี 2001 (ติดท็อป 36 จาก 100 หนังดี โดย www.imdb.com) ต่อเนื่องมาถึงปี 2006 และ 2014 ออสการ์ยังเลือกผลงานปู่มิยาซากิเข้าชิง Howl’s Moving Castle แล้วก็ The Wind Rises แม้ไม่ชนะออสการ์ แต่ว่าชนะใจผู้ชม

The Wind Rises ดัดแปลงจากผลงานของปู่มิยาซากิที่เขียนไว้ ปี 2009 เข้าฉายที่บ้านเกิด กวาดเงินถล่มทลาย 1.16 หมื่นล้านเยน รั้งที่หนึ่งติดต่อกัน 8 สัปดาห์บนตารางเจแปน บอกซ์ออฟฟิศ โดยปู่มิยาซากิตั้งใจสะท้อนความภูมิใจท่ามกลางความอัปยศในสงครามโลกครั้งที่ 2 อันมีคนญี่ปุ่นเป็นตัวการ

The Wind Rises

ปี 2013

ประเทศ ญี่ปุ่น

ประเภท การ์ตูน/ชีวประวัติ/ประวัติศาสตร์/สงคราม

ภาษา ญี่ปุ่น/เยอรมัน/อิตาเลียน/ฝรั่งเศส

ความยาว 126 นาที

เรตติ้ง ท (เหมาะสำหรับผู้ชมทั่วไป)

กำกับ ฮายาโอะ มิยาซากิ

แสดงนำ (เสียง) ฮิเดะอะกิ อันโนะ/มิโอะริ ทากิโมะโตะ/ฮิเดะโตะชิ นิชิจิมา/มันไซ โนะมุระ