มอง 'มนุษย์ป้า' อย่างเข้าใจ

โดย...นกขุนทอง-กันย์

ได้ยินกันหนาหูถึงคำว่า "มนุษย์ป้า" ในโลกโซเชียลเน็ตเวิร์กที่นำพฤติกรรมของคนที่บกพร่องทางจิตสาธารณะ เอารัดเอาเปรียบผู้อื่นอย่างหน้าชื่นตาใสมาแชร์และร่วมกันตำหนิ แต่เจ้าตัวหรือผู้ถูกเรียกว่ามนุษย์ป้าจะรู้หรือไม่ ทว่าใครก็ตามที่เคยแสดงพฤติกรรมเยี่ยงนั้นอ่านเจอก็ต้องมีสะดุ้งกันบ้าง หรือบาง

คนก็หันกลับมาพิจารณาตัวเองว่า เราเข้าข่ายมนุษย์ป้าหรือเปล่า...

สถานการณ์เจอมนุษย์ป้า

"ผมเคยเจอที่งานสนามหลวงมีแจกของที่ระลึก คนก็เบียดกันเยอะมาก มนุษย์ป้าก็มาสะกิด...ป้าแก่แล้วขอก่อนนะลูก... ถ้าผมอยู่คนเดียวก็มียอมบ้าง ผมขี้สงสารอยู่แล้วอีกอย่างที่ผมเจอเวอร์ชั่นเบาๆ มาแบบเนียนๆชมว่าอันนี้สวยดีป้าขอก่อนนะ เรารู้ตัวก็เอ้าแซงแล้ว แต่ถ้าอยู่กับเพื่อนเหมือนเพื่อนปลุกพลังในตัวเรา ทำให้กล้าปฏิเสธเพื่อนผมจะเรียกว่าอีแก่ขอก่อน ผมก็เจอบ่อยนะส่วนใหญ่มนุษย์ป้าที่มีอายุเยอะจะมาคนเดียวไม่เสียงดังโวยวายมาเนียนๆ มนุษย์ป้าที่ยังไม่แก่มักจะมีเด็กๆ มาด้วย และก็อ้างเด็กในการขอใช้สิทธินั่งบ้าง" เก่ง-ธชย ประทุมวรรณ

"บนรถไฟฟ้าเจอบ่อยมาก ยืนพิง จองเสาถ้าเอาก้นออกจะมีอีกสิบมือนะที่เขาจับเสาได้ เจอแบบนี้เราก็ใช้สายตามองให้รู้ตัว ซึ่งก็มีหลายๆ คนรู้สึกเช่นเดียวกัน เรารักสิทธิเสรีภาพในการใช้ชีวิตมาก อะไรที่ไม่ชอบจะไม่ทำกับคนอื่นแต่ในสังคมตอนนี้เรากลับเจอบ่อยมาก คนที่ไม่มีมารยาทแซงคิว ต่อแถวเดียวเบียดๆ แทรกๆ จนกลายเป็นสองแถว หรือทำเอาคนที่อยู่ในแถวตกออกนอกแถว คนพวกนี้มักคิดว่าไม่ได้ทำอะไรผิด ถ้าเราไปเตือนก็สวนกลับเรื่องอะไรของมึง กูอยากทำ แบบนี้เราก็คงคุยกันไม่ได้เถียงจะให้เอาชนะก็ไม่ได้ เพราะถ้าเขาไม่ยอมรับว่าผิด ด่ากันให้ตายก็ไม่ชนะ"ดีเจเจ๊แหม่ม-วินัย สุขแสวง

มนุษย์ป้า คำเรียกที่เจ็บปวดสำหรับ...ผู้หญิง

นักคิดนักเขียนวรรณศิริ ศรีวราธนบูลย์ ที่รั้งตำแหน่ง บรรณาธิการบริหาร ไฮคลาสมีเดียกรุ๊ป ในวัยที่เฉียดคำว่าป้าและคำว่า ป้า ก็ยังถูกยกมาเป็น"มนุษย์ป้า" สร้างคำให้เป็นความใหม่ ที่ไม่ได้จำกัดอายุ แต่ถึงไม่ระบุอายุแน่นอนมนุษย์ป้าส่วนมากก็ดูจะถูกเหมาให้เป็นผู้หญิงหรือผู้ชายวัยกลางคนขึ้นไป

ในขณะที่มนุษย์ป้าได้กลายเป็นคำฮิตไว้ด่าทอ ต่อว่าบุคคลที่มีพฤติกรรม เช่น แซงคิวเอารัดเอาเปรียบผู้อื่นวรรณศิริได้ให้ความเห็นไว้ว่า หนึ่งในคำฮิตช่วงกลางปี 2557 ซึ่งเป็นคำเรียกที่เจ็บปวดสำหรับผู้หญิง คือคำว่า "มนุษย์ป้า" ผู้ที่บัญญัติคำนี้จะเป็นใครก็ช่าง แต่ต้องยอมรับว่าคำนี้เป็นคำที่อธิบายให้เห็นภาพของผู้ถูกเรียกได้อย่างเที่ยง

 

ตรงและเจ็บแสบ

"หากมองในด้านพฤติกรรม บริบทส่วนใหญ่ที่ใช้มักเป็นเรื่องนอกบ้านโดยเฉพาะในที่สาธารณะ กล่าวคือเมื่อหญิงสูงวัยมีพฤติกรรม

หยาบคาย ละเมิดสิทธิผู้อื่นในสังคมบนพื้นฐานความคิดว่าฉันแก่แล้วฉันไม่ต้องเกรงใจใคร เช่นการแซงคิว การไม่รักษามารยาทในการพูดจาการกิน การใช้บริการต่างๆ

สิ่งที่ไม่มีใครใคร่สนใจจะคิดหรือจะมองหาเหตุผลก็คือ มนุษย์ป้าเหล่านี้มาจากไหน พวกเธอถูกสร้างขึ้นมาด้วยอะไร หรือถูกใครสร้างมาผู้หญิงบางคนแก่ แต่ไม่เคยเป็นมนุษย์ป้า คำว่าป้า ที่หมายถึงพี่สาวของพ่อหรือแม่ กับคำว่ามนุษย์ป้าไม่เหมือนกัน เพราะสิ่งที่เปลี่ยนผู้หญิงคนหนึ่งให้กลายเป็นมนุษย์ป้านั้นไม่น่าจะใช่วัย

หรือสถานภาพ แต่เป็นสภาวะของการสูญเสียแรงดึงดูดทางเพศที่มีสาเหตุมาจากการสูญเสียแรงขับทางเพศ (Sex Drive) เป็นสำคัญ

 

อ้างอิงทฤษฎีจิตวิทยาของฟรอยด์ที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง เชื่อว่าบุคลิกภาพของมนุษย์พัฒนามาจากแรงขับพื้นฐาน 3 ประการ คือ

1.แรงขับที่จะดำรงอยู่ (Survival Drive)2.แรงขับที่จะทำลาย (Aggressive Drive)3.แรงขับทางเพศ (Sex Drive)ความก้าวร้าวของมนุษย์ป้าพัฒนามาจากความกลัวและความอ่อนแอในจิตใจที่ขาดความรักความอบอุ่นจากคนใกล้ชิด ซึ่งดูออกไม่ยาก ผู้หญิงที่ปล่อยเนื้อปล่อยตัว ทั้งรูปลักษณ์และกิริยามารยาทจนดูแล้วไม่งาม เพราะคิดว่าแก่แล้วทำอะไรก็ได้ เช่น การผายลมหรือแคะขี้ฟันต่อหน้าคนอื่นการละเมิดสิทธิของคนอื่นทั้งกาย วาจา ใจ สร้างทัศนอุจาดในสิ่งแวดล้อมด้วยภาพลักษณ์แย่ๆ โดยแสร้งหลงลืมว่า คนเราเป็นสิ่งแวดล้อมของกันและกัน แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ขึ้นอยู่กับสันดานของใครคนนั้นด้วย เพราะคนที่ได้รับการอบรมมาดี ย่อมมีกิริยาที่ดี ไม่ว่าจะอยู่ในอารมณ์ไหน หรือวัยไหน"

 

เรื่องใหม่ของสังคมไทย

นพ.อภิชาติ จริยาวิลาศแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านจิตเวช โรงพยาบาลเวชธานี ให้ความเห็นกรณีมนุษย์ป้าที่กำลังเป็นที่กล่าวถึงในโลก

ออนไลน์ว่า คำว่ามนุษย์ป้านั้น ภาพรวมมักจะคิดว่าเป็นคาแรกเตอร์ของผู้หญิงสูงวัยเท่านั้นแต่ความเป็นจริงแล้วนิสัยแบบนี้ไม่ได้จำกัดอยู่

เฉพาะหญิงสูงวัย แต่มันขึ้นอยู่กับนิสัยคน อายุไม่ถึง 20 ปี ก็อาจจะมีนิสัยแบบ "มนุษย์ป้า" ได้ขณะที่สามารถเกิดในเพศชายก็ได้เช่นกัน แต่บังเอิญว่าสิ่งที่พบไปเจอกับผู้หญิงสูงวัยเยอะก็เลยเหมาเรียกว่ามนุษย์ป้า เรื่องการไม่มีระเบียบวินัย เอาแต่ผลประโยชน์ส่วนตน เห็นแก่ตัวรักษาสิทธิของตัวเองมากเกินไป นิสัยแบบนี้เกิดขึ้นได้ตั้งแต่วัยเด็ก จากการเลี้ยงดูแต่เล็กๆ เลย

เตือนสติด้วยความสุภาพนุ่มนวล

หากประสบเหตุกับคนที่มีนิสัยดังกล่าว วิธีการรับมือที่เหมาะสมในเชิงจิตแพทย์นั้นก็คือพยายามมองอย่างเข้าใจและชี้แจงเหตุผลด้วยใจเมตตา เนื่องจากต้องยอมรับว่าการต่อแถวเข้าคิว มันเป็นเรื่องใหม่ของสังคมไทยคนรุ่นเก่าๆ เขาไม่เคยรู้วัฒนธรรมแบบนี้ และโดยสังคมไทยเรามักจะมีจิตใจกรุณาต่อคนแก่คนเฒ่าเช่นให้สิทธิคนแก่ก่อน ก็อาจจะเป็นความเคยชินเล็กๆ น้อยๆ ที่คนสูงวัยเคยได้รับ จึงทำให้บรรดาคนสูงวัยจะเคยชินกับสิ่งที่ได้รับ ทำให้หญิงเหล่านั้นแสดงออกแบบไม่รู้ตัว ไม่ได้ตั้งใจทำไปเพราะไม่รู้ และธรรมชาติของคนไทยก็มักจะมีความเอื้ออาทรเคารพผู้ใหญ่อยู่แล้ว จึงเป็นเรื่องที่ถือว่ายอมรับกันมาในวัฒนธรรมแบบนี้

 

ระวังเป็นมนุษย์ป้าเสียเอง

"หมอเชื่อว่าถ้าเราปฏิบัติด้วยความนุ่มนวลเราจะได้รับการตอบรับแบบนุ่มนวลด้วยเช่นกันแต่หากเรามีทีท่าแข็งกร้าวใช้คำพูดที่ห้วนสั้นไม่มีสัมมาคารวะ ก็อาจจะเป็นไปได้ว่าคุณป้าอาจมีอาการคอแข็งหน้าตึงบ้าง ดังนั้นอยู่ที่เราส่งสารอะไรออกไปเราจะได้แบบนั้น ถ้าคุณป้ามีทีท่ารุนแรงแม้เราจะพูดและแสดงกิริยาสุภาพไปแล้วยังไม่ได้รับความร่วมมือ ก็ให้มองปัจจัยแวดล้อมว่าคนรอบๆ ข้างเราเขาเห็นและมีปฏิกิริยาเช่นไร หากเรายังแข็งขืนจะรักษาสิทธิของเรามากเกินไปจะกลายเป็นว่าเรานั่นแหละที่ดูนิสัยมนุษย์ป้าไม่แพ้กัน ถ้าสะกิดเตือนมนุษย์ป้ายังไม่สนเราควรหยุดไม่ต่อความยาวไปอีกนั่นแสดงว่าเป็นมนุษย์ป้าของแท้ เตือนแล้วไม่หยุด ไม่สนใจ เราควรหยุดเพื่อจะได้ไม่มีปัญหาตอบโต้จนมีเรื่องมีราวแต่รักษาสิทธิตรงนั้นของเราด้วยความสุภาพนิ่งเฉยไม่ยอมแต่ไม่แข็งกร้าว โดยให้สายตาสังคมรอบข้างช่วยตัดสินเอง" คุณหมออภิชาติ ให้ความเห็น

วิธีจัดการมนุษย์ป้า

ดีเจสุหฤท สยามวาลาเป็นอีกคนที่เจอะกับมนุษย์ป้าบ๊อยบ่อย ยิ่งปั่นจักรยานไป-กลับจากบ้านมาที่ทำงาน ก็ยิ่งเห็นเหล่ามนุษย์ป้าสำแดงเดชตามท้องถนน ที่ซึ่งควรเป็นถนนสาธารณะแต่จัดให้เป็นถนนข้าใครอย่าเตะไปเสียอย่างนั้น

"ผมว่ามนุษย์ป้าอยู่รอบๆ ตัวเรา ทุกคนมีโอกาสเจอได้ตลอด คนแซงคิวทำตาใส จอดรถในที่ห้ามจอด จอดรถกีดขวางการจราจร จอดรถลงไปส่งไปรษณีย์คันข้างหลังจอดติดกันเป็นแถวเหล่านี้เป็นมนุษย์ป้าหมด ซึ่งสิ่งเหล่านี้เราต้องไม่ยอม แต่บอกเขาดีๆ เราต้องช่วยกันสร้างความละลายให้แก่เรื่องพวกนี้ไม่ควรยอม คนไทยเราไม่ว่าไม่อะไร แล้วทนเก็บมาว่ากันทีหลัง มาเขียนด่ากันหยาบๆ

สิ่งที่ผมเคยทำ คือ ผมสะกิดบอกเลยว่าต่อคิวด้วยครับ เราต้องไม่ยอมให้เป็นวัฒนธรรมเด็ดขาด ผมรณรงค์เรื่องนี้อยู่ทุกคนบอกผมว่าพี่เปลี่ยนไม่ได้หรอก คนไทยมักเป็นแบบนี้ สร้างเป็นกระแสมนุษย์ป้า แต่ก็ไม่บอกกันตรงๆ ไม่รักษาสิทธิตัวเอง มนุษย์ป้ามีมานานแล้ว เพียงแต่เพิ่งเกิดคำศัพท์ขึ้นมา และเมื่อก่อนไม่มีเครื่องไม้เครื่องมือในการโพสต์ประจานคนไทย แต่ก่อนอดทน ไม่บ่น เซ็งในใจ แต่พอมีช่องทางคนก็เลยอารมณ์ขึ้นมาได้ง่าย แต่มันไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตายด่าคนอื่นแซงคิวกันโหดมากผมไม่เห็นด้วยที่ถ่ายรูปมาโพสต์ด่าประจาน คือเหตุมันเกิดขึ้นตั้งแต่ตอนเขาอยู่หน้าเรา เราต้องบอกเขาตอนนั้นทุกคนช่วยกันอย่างนั้น พอเพียงที่สุด แต่ที่เห็นเอามาโพสต์เริ่มต้นด้วยการแซงคิวด่ากันไปยาวสุดท้ายกลายเป็นเรื่องอื่นไม่จำเป็นต้องด่าทอกัน มันเป็นเรื่องของจิตสำนึกเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำถ้าทุกคนช่างหัวมัน สังคมก็ร่อยหรอ"

 

 

ขณะที่ วรรณศิริ แนะนำว่า วิธีกำจัดหรือจัดการกับมนุษย์ป้าไม่ใช่การด่าทอ แต่เป็นการให้ความรัก "เพราะมนุษย์ป้าไม่น่ารักเหมือนเด็กวัยรุ่น ไม่สวยเซ็กซี่เหมือนหญิงสาว และไม่น่าเกรงใจหรือน่ายกย่องเหมือนผู้สูงอายุ ลูกหลานใครที่กลัวแม่ตัวเองจะเป็นมนุษย์ป้า ก็จงรักแม่ให้มากๆ และบอกพ่อให้รักด้วย ส่วนผู้หญิงคนไหนที่กำลังโดนสภาวะมนุษย์ป้ากัดกิน และอยากช่วยเหลือตัวเองให้หลุดพ้นจากสภาวะมนุษย์ป้า ก็ต้องคิดให้ได้ด้วยดวงตาเห็นธรรมว่าการทำตัวเลว ก้าวร้าว หยาบคาย เมื่อสูญเสียความรัก หรือเสียแรงดึงดูดทางเพศ ไม่ได้ทำให้เราได้รับความรัก หรือได้แรงดึงดูดทางเพศกลับคืนมา"

วรรณศิริ ฝากให้คิดอีกว่า วิธีรักษาโรคมนุษย์ป้าแบบ D.I.Y. เริ่มต้นด้วยการรักตัวเองทำตัวเองให้น่ารักทั้งภายในและภายนอก และทำความเข้าใจเสียใหม่ว่า "การรักตัวเอง" กับ"การเห็นแก่ตัว" นั้นมันคนละเรื่องกัน!!!

นิยามมนุษย์ป้า

โดย ดีเจสุหฤท สยามวาลา

มนุษย์ป้าไม่มีอายุ อาจแฝงตัวมากับวัยรุ่น คนทำงาน และบางครั้งเป็นผู้ชาย

มนุษย์ป้าจะชื่นชอบคิวรถตู้ แถวในเซเว่น อีเลฟเว่น และประตูรถไฟฟ้าเป็นพิเศษ มีความตื่นเต้นที่ได้นำหน้าคนอื่นโดยเฉพาะถ้าแซงแล้วเป็นคนสุดท้ายก่อนประตูปิด

มนุษย์ป้าสามารถทำกิจกรรมเอาเปรียบคนอื่นได้อย่างหน้าตาสดชื่นที่สุดเห็นคนด้านหลังควันออกหูถือเป็นความสำเร็จ

มนุษย์ป้าไม่รู้ว่าตัวเองทำผิด เราจึงไม่ควรให้อภัยแบบไทยๆ มาบ่นในเฟซควรเผชิญหน้าแล้วพูดดีๆ สุภาพแต่เสียงดังนิดหนึ่ง เพื่อไม่ให้ลูกหลานซึมซับความเป็นป้าจนเป็นวัฒนธรรมแสนห่วยในบ้านเรา