กินร้อน คลายร้อน

โดย...องค์ชายห้า/ภาพ คลังภาพโพสต์ทูเดย์

“ก้าวสู่หน้าร้อนเต็มๆ จะกินอะไรก็ให้ระวังท้องไส้กันบ้างนะลูกๆ” คำกล่าวย้ำของคุณแม่ใจดีที่มักออกมาเตือนลูกๆ เป็นประจำ ถ้ามีลูกคนใดคนหนึ่งอาการท้องไส้ปั่นป่วน และมักหาเมนูร้อนๆ มาตอบสนอง

วันหนึ่งผมได้อ่านพ็อกเกตบุ๊กเล่มหนึ่งของคุณปู่ชาวจีนที่มีอายุปาเข้าไป 103 ปีแล้ว แถมยังไม่เจ็บไม่ไข้ สิ่งหนึ่งก็มาจากที่คุณลุงดูแลร่างกายเป็นอย่างดี โดยเฉพาะเรื่องอาหารการกินที่ไม่ได้ยุ่งยากอะไร แค่กินให้ครบหมู่ กินถูกต้องตามฤดูกาล และออกกำลังกายสม่ำเสมอ ที่สำคัญอย่างยิ่งคือต้องทำให้ใจเบิกบาน

คุณลุงบอกว่า “หน้าหนาวกินหัวไช้เท้า หน้าร้อนกินขิง สุขภาพดีตลอดปี” ซึ่งตรงกับที่แม่ผมพร่ำสอนไว้เดี๊ยะ แปลกแต่จริงคืออากาศร้อนๆ ก็ต้องยิ่งต้องกินของร้อน

อย่างหัวไช้เท้าจะช่วยทำให้ร่างกายกระปรี้กระเปร่า อุดมไปด้วยวิตามิน แร่ธาตุ ทำให้ร่างกายอบอุ่น ในขณะที่ขิงถือเป็นสมุนไพรอายุวัฒนะ ที่สำคัญช่วยขับเหงื่อจึงเหมาะกับหน้าร้อน จะว่าไปขิงก็เหมาะกับทุกฤดูกาลและอยู่คู่ครัวคนไทยมานาน

 

จริงๆ แล้วการสร้างสรรค์เมนูต่างๆ ของคนไทยโบราณเป็นการเรียนรู้จากธรรมชาติที่มีการเปลี่ยนแปลงไปตามฤดูกาล อย่างเมื่อถึงฤดูฝน ฤดูร้อน ฤดูหนาวก็จะทราบว่าควรกินอาหารอย่างไร ซึ่งเหล่านี้เป็นภูมิปัญญาของคนไทยที่ฉลาดคิด ฉลาดทำ และฉลาดเลือก นำวัตถุดิบธรรมชาติที่มีอยู่ในฤดูกาลมาทำเป็นอาหาร

อย่างอากาศร้อนอาหารที่คุณแม่คุณป้านิยมปรุงมาให้กินกันจะเป็นอาหารที่ย่อยง่ายไม่ต้องใช้พลังงานย่อยมาก เมนูเด่นประจำหน้าร้อนของแม่ผมจะเป็นประเภทต้มยำปลาทูใส่มะดัน ต้องเป็นปลาทูสดนะครับถึงจะเหมาะและอร่อย คือแม่บอกว่าให้ซดน้ำโล่งๆ เป็นการขับเหงื่อ ยิ่งซดยิ่งอร่อย เหงื่อก็ยิ่งท่วมเป็นการขับเหงื่อ ร่างกายจะชุ่มชื่น

มะดันนอกจากมาช่วยปรุงรสให้เปรี้ยวแล้ว ยังช่วยให้สดชื่น ให้วิตามินซีสูง และยังมีสารอาหารสำคัญอย่างเบต้าแคโรทีน รวมไปถึงแร่ธาตุชนิดต่างๆ เช่น แคลเซียม เหล็ก ฟอสฟอรัส ล้วนมีประโยชน์ทั้งนั้น

อีกเมนูที่ไม่พลาดคือแกงส้มเปลือกแตงโม เพิ่มความอร่อยด้วยการใส่ปลาช่อนแห้ง บางทีก็ใส่มะรุมแทนเปลือกแตงโม เมนูจานนี้วิธีการทำไม่ยุ่งยาก แค่ปอกเปลือกแตงโมโดยปอกเอาสีเขียวออกแล้วนำมาใส่แกงส้ม ซึ่งเปลือกแตงโมนั้นจะช่วยระบายความร้อนได้อีกวิธีหนึ่ง ส่วนผสมที่เป็นเครื่องแกงไม่ว่าจะเป็น พริก หอม กระเทียม โดยเฉพาะหอมแดงช่วยปรับธาตุให้สมดุลและในแกงส้มมีเนื้อปลา ซึ่งปลามีโปรตีน มีน้ำมะขามเปียกช่วยเพิ่มความสดชื่นอีกด้วย

 

แม่บอกว่าอาหารประเภทลาบรสจัด หรือพวกเนื้อ พวกสลัด ไม่เหมาะกับกินในหน้าร้อน แม่บอกว่าเนื้อวัวจะย่อยยากและต้องใช้พลังมากในการย่อย ยิ่งเพิ่มความร้อนและความอบอวลทำให้กระเพาะทำงานหนัก

ส่วนสลัดแม้จะอุดมไปด้วยผักที่มีประโยชน์หลายชนิด แต่ก็มีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อโปรโตซัวที่เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ท้องร่วง ท้องเสีย หากอยากกินจริงๆ ก็ต้องเลือกผักให้เหมาะกับฤดูกาลและล้างให้สะอาดจริงๆ

ผักที่เหมาะสำหรับกินในช่วงอากาศร้อนก็อย่างมะเขือเทศและฟักเขียว ที่นอกจากรสชาติที่ทำให้รู้สึกสดชื่นแล้ว ผักผลไม้เหล่านี้ยังเป็นผักผลไม้ฉ่ำน้ำช่วยปรับสมดุลน้ำในร่างกายชดเชยน้ำที่สูญเสียไปจากการระบายความร้อนของร่างกายอีกด้วย

แต่รู้สึกแปลกใจที่แม่บอกว่าไม่ให้กินลาบ แต่ให้กินส้มตำเผ็ดๆ แทน ทั้งที่มันน่าจะยิ่งทำให้ท้องเสีย แต่แม่ก็บอกว่าทั้งมะเขือเทศ มะละกอ มีส่วนทำให้ร่างกายเย็น ที่สำคัญพริกในส้มตำยังช่วยให้ร่างกายเราปรับสภาพตัวเองให้เย็นลงด้วยการขับเหงื่อ ระบายความร้อน ทำให้หลังกินส้มตำเรามีความรู้สึกเย็นขึ้น ข้อนี้จริงของแม่ แต่ถ้าใครจะนิยมใส่ปลาร้า ปลาแดกอันนี้ก็เดาไม่ถูกนะว่ามันจะเหมาะกับหน้าร้อนหรือเปล่า

เอาเป็นว่าจะร้อนแค่ไหนก็ให้เลือกกินเมนูที่ทำร้อนๆ ปรุงเสร็จใหม่ๆ หลีกเลี่ยงอาหารย่อยยาก ให้กินปลา กินผักท้องถิ่นประจำฤดูกาล

ที่สำคัญอย่าลืมใช้ช้อนกลาง เพียงเท่านี้เราก็จะอิ่มอร่อยและปลอดภัยตลอดหน้าร้อนกันแล้วล่ะครับ