พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตโต) เคารพศพสมเด็จเกี่ยว

โดย...สมาน สุดโต

ในวันที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชทานเพลิงศพสมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ) อดีตประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช อดีตเจ้าอาวาสวัดสระเกศ เมื่อวันที่ 9 มี.ค. 2557 ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาสนั้น มีผู้นำคณะสงฆ์ทุกนิกายทั่วโลก ประชาชนชาวไทย และพระสงฆ์ไทยหลั่งไหลมาถวายความอาลัยเป็นครั้งสุดท้ายเนืองแน่นวัด แม้กระทั่งพระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต) เจ้าคณะรองชั้นหิรัญบัฏ ที่มีชื่อว่าเป็นนักปราชญ์ทางพระพุทธศาสนาที่ชาวพุทธยอมรับทั่วโลก ตามปกติจะรักษาตัวอยู่เงียบ เพราะปัญหาสุขภาพ ก็ออกจากที่พักมาถวายความเคารพเป็นองค์สุดท้าย ก่อนพระราชทานเพลิงจริง ทั้งนี้เพราะการมรณภาพของสมเด็จองค์นี้นับว่าเป็นความสูญเสียเสาหลักของคณะสงฆ์ไทยในยุคนี้โดยแท้

ท่ามกลางความสูญเสียที่ปกคลุมทั่ววัดสระเกศ หลังจากการมรณภาพเจ้าประคุณสมเด็จองค์นี้ เมื่อวันที่ 10 ส.ค. 2556 แต่คณะศิษย์ นำโดยพระพรหมสุธี (ปัจจุบัน เจ้าอาวาสวัดสระเกศ) พระพรหมสิทธิ คณะสงฆ์วัดสระเกศ และผู้ที่เคารพนับถือ ก็ได้ทำงานถวายครั้งสุดท้ายอย่างยิ่งใหญ่และสมเกียรติ

นอกจากพิธีหลวงและพิธีราษฎร์ตามธรรมเนียมปฏิบัติแล้ว ตลอดเวลาที่ตั้งศพบำเพ็ญกุศล ได้มีบุคคล องค์การทั้งรัฐและเอกชน บริษัทห้างร้าน ขอเป็นเจ้าภาพสวดพระอภิธรรมทั้งกลางวันและกลางคืนอย่างล้นหลาม จนกระทั่งถึงวันพระราชทานเพลิงศพ 9 มี.ค. 2557

 

จดหมายเหตุ

การให้ความสำคัญในการบำเพ็ญกุศลศพเจ้าประคุณสมเด็จครั้งนี้ จะเห็นความยิ่งใหญ่หลายอย่าง นอกจากจัดขบวนแห่อย่างสมเกียรติยศสมเด็จพระราชาคณะแล้ว สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติได้ส่งเจ้าหน้าที่มาบันทึกเหตุการณ์ตลอด เพราะเป็นสิ่งที่ยากจะเกิดขึ้น ถ้าผู้มรณภาพไม่มีบารมี คณะศิษย์ไม่กตัญญู และไม่มีพาวเวอร์เพียงพอ

การบันทึกจดหมายเหตุนั้น สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติร่วมกับวัดสระเกศ จัดเก็บภาพและข้อมูลของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นระหว่างวันที่ 7-10 มี.ค. ทั้งที่เมรุหลวงและที่วัดสระเกศ

บันทึกต่างๆ นั้น จะถูกจัดทำเป็นจดหมายเหตุสมเด็จพระพุฒาจารย์ เพื่อให้คนรุ่นหลังศึกษาและเรียนรู้ เพราะเป็นเหตุการณ์สำคัญของประวัติศาสตร์ ของพระพุทธศาสนาในประเทศไทย

ส่วนคณะสงฆ์ที่มาร่วมถวายความอาลัย มากันทั่วโลกนับแต่สมเด็จพระสังฆราช สมเด็จสังฆนายก จากประเทศที่นับถือนิกายเถรวาททุกประเทศ ไม่เว้นแม้แต่ประธานสงฆ์ฝ่ายมหายานและวัชรยานจากจีนแผ่นดินใหญ่และไต้หวัน รวมถึงประธานสงฆ์นิกายต่างๆ ที่บินมาร่วมงานอย่างพร้อมเพรียง

ในส่วนพระธรรมทูตไทยที่ประจำอยู่ในประเทศต่างๆ ทั่วโลก ทั้งสหรัฐอเมริกา ยุโรป โอเชียเนีย สิงคโปร์ และอินโดนีเซีย ได้เดินทางมาไว้อาลัยถ้วนหน้าเช่นกัน

เมื่อขบวนแห่โกศศพด้วยรถวอจตุรมุข แวดล้อมด้วยฉัตรเบญจา และขบวนเกียรติยศจากวัดสระเกศไปยังสุสานหลวงวัดเทพศิรินทราวาส ซึ่งมีระยะทางประมาณ 1 กิโลเมตร จึงเห็นคณะสงฆ์ทั่วโลกได้ร่วมขบวนแห่และไว้อาลัยท่ามกลางความร้อนในเวลาบ่ายวันที่ 9 มี.ค. แม้ว่าต้องใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมงก็ตาม

 

เปิดวัดบริการ

เมื่อพระสงฆ์และประชาชนชาวพุทธเดินทางมาจากทุกมุมของประเทศเพื่อร่วมไว้อาลัย ทำให้บริเวณสุสานหลวงในวัดเทพศิริน…ทราวาสไม่มีที่ยืน ทางวัดพลับพลาชัยและวัดพระพิเรนทร์ ที่อยู่ติดกับวัดเทพศิรินทราวาส จึงเปิดวัดให้บริการผู้ที่มาร่วมอาลัย พร้อมทั้งที่จอดรถ ในฐานะที่วัดนั้นทำงานร่วมกันมาตลอดเวลาตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะวัดพลับพลาชัย เป็นวัดที่ใกล้วัดเทพ…ศิรินทราวาสเพียงแค่ข้ามถนนหลวงก็ถึงเมรุหลวงแล้ว จึงเป็นจุดรวมที่อำนวยความสะดวกแก่ผู้มาไว้อาลัยทั้งพระและฆราวาสจำนวนมาก

พระเทพสิทธิโกศล (ใหญ่) เจ้าอาวาสวัดพลับพลาชัย ดูแลและจัดการทุกอย่าง ทั้งน้ำดื่ม ที่นั่งพักเย็นสบาย และทีวีวงจรปิด ท่านดูแลแม้กระทั่งการแจกหนังสือที่ระลึกงานศพ ใครเวียนเทียน ท่านเห็นจะไม่ยอม พร้อมสั่งว่าได้แล้วต้องพอ ทำเอานักเวียนเทียนหน้าซีด

ภาพตรึงใจ

งานพระราชทานเพลิงศพมหาเถระเช่นสมเด็จพระพุฒาจารย์ แม้จะเป็นช่วงเวลาแห่งการไว้อาลัย แต่มีเรื่องน่าประทับใจจนกระทั่งนาทีสุดท้ายเมื่อถึงเวลาพระราชทานเพลิงจริง (เผาจริง )

ขณะที่ผู้ที่ไปไว้อาลัยทั้งพระเถระผู้ใหญ่และแขกผู้มีเกียรติบางตาลง พระเถระรูปหนึ่งที่รัก เคารพ และอาลัยสมเด็จพระพุฒาจารย์ก็ปรากฏตัวที่เมรุหลวง สร้างความตื่นตะลึงให้กับทุกท่าน เพราะคาดไม่ถึง

ท่านคือพระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต) ที่เคยทำงานร่วมกับสมเด็จพระพุฒาจารย์เมื่อครั้งที่มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยมีวิกฤต และได้เขียนหนังสือไว้อาลัยเจ้าประคุณสมเด็จ ชื่อมหาจุฬาฯ งามสง่าสดชื่น กลางทะเลแห่งคลื่นลม หนา 270 หน้า ทางวัดญาณเวศกวันและวัดสระเกศ พิมพ์รวมถึง 5 หมื่นเล่ม

เมื่อท่านมาถึง ได้ยืนไว้อาลัยชั่วขณะหนึ่ง จากนั้นได้กราบศพที่อยู่ในที่ฌาปนกิจ เป็นการไว้อาลัยสมเด็จพระพุฒาจารย์ของพระพรหมคุณาภรณ์ ที่เรียกขานเจ้าประคุณสมเด็จด้วยความเคารพว่า เจ้าคุณเลขาธิการ

ภาพนี้ตรึงตาตรึงใจผู้ที่อยู่ในเหตุการณ์ทุกคน ทุกท่าน